Η νέα φάση αντιμετώπισης της πανδημίας που άρχισε τη Δευτέρα, εκτός από τους κινδύνους που έχει σε σχέση με την αυξημένη διασπορά του κορωνοϊού, έχει και άλλους που σχετίζονται με την κοινωνική συνοχή και την ενότητα του έθνους, καθώς η νέα στρατηγική περιέχει εγγενείς διαχωρισμούς και δημιουργεί κατηγορίες πολιτών. Οι κίνδυνοι αυτοί είναι δυσδιάκριτοι προς το παρόν. Μπορεί όμως να πάρουν διαστάσεις αν κάτι δεν πάει καλά και να προστεθούν στον προϋπάρχοντα σκεπτικισμό σχετικά με την αποτελεσματικότητα των δημοκρατικών διαδικασιών για την άμυνα απέναντι στην ασθένεια covid -19.
Ένας γενικός, μεταξύ των πολιτών, διαχωρισμός βασίζεται στη διαφορετική τους εκτίμηση ως προς τι είναι πιο ουσιαστικό: η ζωή των ανθρώπων των ευπαθών ομάδων ή η απρόσκοπτη λειτουργία της οικονομίας;
Αλλά και στο επίπεδο της απασχόλησης δημιουργούνται κατηγορίες και αρκετοί νέοι διαχωρισμοί ή οξύνονται παλαιοί:
Οι «απόμακροι», αυτοί που μπορούν να παραμείνουν στην ασφάλεια του σπιτιού, που είτε εργάζονται με τη βοήθεια της πληροφορικής είτε δεν εργάζονται αλλά παίρνουν μισθό ή σύνταξη.
Οι «απαραίτητοι» για την αντιμετώπιση της επιδημίας, κάθε είδους υγειονομικό προσωπικό, απολυμαντές, εργαζόμενοι στην καθαριότητα, στην παραγωγή και στη διανομή αγαθών, στην μεταφορά προσώπων και στον έλεγχο της τήρησης των κανόνων (κατηγορία, η οποία ουδέποτε έμεινε σπίτι και η πιο εκτεθειμένη στον κορωνοϊό).
Οι «κλασικοί» εργαζόμενοι – στο Δημόσιο και στις ΔΕΚΟ, στις επιχειρήσεις, στο εμπόριο, αυτοαπασχολούμενοι, αγρότες, εποχικοί, οικοδόμοι, εργάτες βιομηχανίας και γης, κ.λπ. (Στις δύο προηγούμενες κατηγορίες διαμορφώνονται και πολλές υποκατηγορίες ανάλογα με την δυνατότητα τήρησης της φυσικής απόστασης και των μέτρων υγιεινής).
Οι πάσης φύσεως «άεργοι»: άνεργοι, νέοι που δεν μπορούν να βρουν εργασία, άνθρωποι που έκλεισαν ή αδρανοποίησαν τα μαγαζιά τους ή τις βιοτεχνίες τους, πρώην εργαζόμενοι σε δραστηριότητες που σήμερα υπολειτουργούν στις μεταφορές, στη διανομή και στον τουρισμό, πρώην ασχολούμενοι με το πλανόδιο εμπόριο, κ.λπ.
Οι «ξεχασμένοι»: άνθρωποι σε άσυλα, καταυλισμούς και φυλακές, μετανάστες, άστεγοι κ.λπ.
Άλλος διαχωρισμός είναι ο γεωγραφικός: σε πολίτες υπαίθρου - μεγάλων πόλεων, ή ηπειρωτικής χώρας - νησιών.
Υπάρχει και ο ψυχολογικός διαχωρισμός: οι «ανέμελοι» που έχουν γεμίσει τα πάρκα και τις παραλίες δίχως να παίρνουν μέτρα εναντίον του συνωστισμού, οι «ψύχραιμοι» που ακολουθούν τα εκάστοτε μέτρα και τέλος οι «φοβικοί» που παρατείνουν ένα ακραίο «μένω σπίτι».
Αυτή η κατηγοριοποίηση όσο τα πράγματα πηγαίνουν καλά δεν προσφέρει ευκαιρίες πολιτικής εκμετάλλευσης. Με την πρώτη δυσκολία ή οπισθοχώρηση, θα γίνει προσπάθεια εκμετάλλευσης των διαφορετικοτήτων, της ετερογένειας και των αντιθέσεων από τους παντοίους καραδοκούντες για εξουσία. Τέτοια εκμετάλλευση θα προσπαθήσει να διευρύνει αυτά τα χαρακτηριστικά προσδίδοντάς τους «λαϊκό» χαρακτήρα, να φέρει τις διάφορες ομάδες αντιμέτωπες και να οικειοποιηθεί πολιτικά τους δυσαρεστημένους. Η προσπάθεια αυτή δεν έχει ιδεολογικό πρόσημο, ανεξάρτητα αν θα το εμφανίσει και θα το διαλαλήσει για προφανείς λόγους.
Ήδη βλέπουμε, στις Ηνωμένες Πολιτείες, την ακραία λογική του φαινομένου, όπου η εκλογική διαδικασία έχει οξύνει μέχρι παροξυσμού τον από τετραετίας λαϊκισμό που κυριαρχεί στη χώρα. Οι αντιθέσεις μεταξύ της κεντρικής κυβέρνησης και των κυβερνητών, των κυβερνητών μεταξύ τους και των κυβερνητών και ομάδων πληθυσμού παίρνουν ακραίο χαρακτήρα. Το έδειξε η εισβολή ενόπλων οπαδών του Τραμπ που έφεραν βαριά οπλοπολυβόλα σε κτίριο του ανώτερου νομοθετικού σώματος στην πολιτεία Μίτσιγκαν. Πρόσχημα, να υπηρετήσουν, όπως είπαν, την άμεση δημοκρατία, καθώς αυτοί είναι οι πολλοί, ενώ η δημοκρατική κυβερνήτης Γκρέτσχεν Γουίτμερ τι είναι; Απλά ένας άνθρωπος! Οι «ανησυχούντες» για την οικονομία πολίτες κινήθηκαν κάτω από την προτροπή του Τραμπ να «σώσουν την μεγάλη 2η Τροπολογία του συντάγματος», αυτή που αναφέρεται στην «ελευθερία» να φέρεις όπλα. Ο Τραμπ, στη συνέχεια, συντονισμένος με τους κουμπουροφόρους, «παραινεί» τη Γουίτμερ να κάνει συμβιβασμό: «Δώσε λίγο, και σβήσε τη φωτιά. Αυτοί είναι πολύ καλοί άνθρωποι, αλλά είναι θυμωμένοι», έγραψε στο tweetτου και συνέχισε, «θέλουν τη ζωή τους ξανά, με ασφάλεια! Δείτε τους, μιλήστε τους, κάντε μια συμφωνία». Η Γουίτμερ καταδίκασε τις σβάστικες, τις θηλιές και τις ομοσπονδιακές σημαίες και απευθυνόμενη στους οπαδούς της ένιωσε την ανάγκη να χρησιμοποιήσει πολεμική ορολογία λέγοντας: «Συγκεντρωθήκαμε ως οπλοστάσιο της δημοκρατίας για να νικήσουμε τους ναζί», ενώ κατέληξε ότι δεν είναι δυνατόν να πάρει στις αποφάσεις της υπόψη ανθρώπους που διεκδικούν με αυτό τον τρόπο τα συμφέροντά τους.[i]
Εμείς ελπίζω ότι θα κρατήσουμε ζωντανή την κοινωνική συνοχή, διατυπώνοντας λογικές αντιρρήσεις, όταν και εάν υπάρξουν, γνωρίζοντας ότι η εγγενής όξυνση των διαχωρισμών είναι σ’ ένα βαθμό υποχρεωτική για την όσο το δυνατό πιο ανώδυνη αντιμετώπιση της πανδημίας, ενώ η κυβέρνηση θα πρέπει ν’ αντιμετωπίζει ικανοποιητικά τις πιθανές αδικίες και αστοχίες.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Books’ Journal για την καθημερινή φιλοξενία των τριάντα εννιά σημειωμάτων μου στο Ημερολόγιο Πανδημίας.
Με το σημερινό σημείωμα αρχίζει η εβδομαδιαία αναγραφή, ελπίζω να μη χρειαστεί να μακροημερεύσει.
