Σήμερα επέλεξα να παρουσιάσω ένα επίκαιρο άρθρο της Carolyn Kormann, αρθρογράφου του περιοδικού New Yorker, με τίτλο: «Από τις νυχτερίδες στους ανθρώπινους πνεύμονες, η εξέλιξη ενός κορωνοϊού»[i]. Το άρθρο παρουσιάζει τη βιολογική πορεία και εξέλιξη του κορωνοϊού, όπως λέει και ο τίτλος, από τη νυχτερίδα στον άνθρωπο.
Η αρθρογράφος ξεκινά λέγοντας:
Για χιλιάδες χρόνια, ένα παράσιτο χωρίς όνομα ζούσε ανάμεσα σ’ ένα συγκεκριμένο είδος νυχτερίδας στη νότια Κίνα. Οι νυχτερίδες είχαν εξελιχθεί σε σημείο που αυτό να μην τις αφορά. Έκαναν τις νυχτερινές πτήσεις τους πάντα ανενόχλητες. Μια μέρα, το παράσιτο –ένας πρόγονος του κορωνοϊού sars-CoV-2– είχε την ευκαιρία να επεκτείνει τη βασιλεία του. Ίσως σ’ ένα παγκολίνι, τον φολιδωτό μυρμηγκοφάγο, ένα απειλούμενο με εξαφάνιση είδος, θύμα αδιάκοπης διακίνησης άγριων ζώων που πουλιέται, συχνά κρυφά, σε αγορές ζώντων ζώων σε όλη τη Νοτιοανατολική Ασία και την Κίνα”.
Η έως αυτό το σημείο διαδρομή γέννησης του νέου κορωνοϊού εξετάζεται ως ισχυρή πιθανότητα, γίνεται όμως η παραδοχή πως μπορεί να μην έγινε ακριβώς έτσι, μπορεί το τμήμα αυτό της διαδρομής γέννησής του να είναι ακόμη θολό. Αλλά είναι βέβαιο ότι για να έχει τη δυνατότητα ο ιός να επιβιώσει σε ένα νέο είδος, όποια κι αν ήταν η οδός, έπρεπε να υποστεί καθοριστική μετάλλαξη. Θα μπορούσε να έχει ανασυντεθεί προσλαμβάνοντας ένα τμήμα από ένα διαφορετικό στέλεχος κορωνοϊού, ενδημικό στον νέο του ξενιστή. Εκεί δημιουργήθηκε τελικά ένα υβρίδιο –μια καλύτερη και ισχυρότερη εκδοχή του προγόνου του– ικανό να επιλεγεί, να φύγει και να παρασιτήσει σε διαφορετικά είδη – και, δυστυχώς στη συγκεκριμένη περίπτωση, το νέο είδος ήταν ο άνθρωπος. Από κει και πέρα, η Kormann φαντάζεται «έναν κουρασμένο ταξιδιώτη να τρίβει τα μάτια του, ή να ξύνει την μύτη του, ή αγχωμένο, ασυνείδητα, να δαγκώνει τα νύχια του και τότε μια μικροσκοπική, αόρατη σταγόνα ιού» να εισέρχεται στο πρόσωπό του. Και τελικά, να μια παγκόσμια πανδημία με εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους.
Σύμφωνα με το άρθρο οι επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά ότι οι κορωνοϊοί προέρχονται από νυχτερίδες μετά την επιδημία του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS) το 2003. Έπειτα από έρευνες μηνών, ο Jonathan Epstein, επιδημιολόγος από τη Νέα Υόρκη, και η ομάδα του ανακάλυψαν τέσσερα είδη νυχτερίδων πέταλο που έφεραν κορωνοϊούς παρόμοιους με το SARS, ένα εκ των οποίων έφερε κορωνοϊό που το γονιδίωμά του ήταν κοινό περισσότερο από ενενήντα τοις εκατό. όπως ανακοινώθηκε Το είδος αυτό βρέθηκε σε όλες τις τοποθεσίες από τις οποίες είχε ξεκινήσει η επιδημία SARS.
Ύστερα από έρευνες χρόνων, οι ερευνητές βρήκαν τελικά τον άμεσο πρόγονο του κορωνοϊού του SARS, καθώς και εκατοντάδες άλλους κορωνοϊούς που παρασιτούσαν σε μερικά από τα δεκατέσσερα είδη νυχτερίδων τα οποία ζουν σε όλο τον κόσμο. Έρευνες σε περιττώματα νυχτερίδων μέσα σε σπήλαια της Κίνας απέδειξαν ότι η συνεξέλιξη των κορωνοϊών με τις νυχτερίδες είναι πολύ πιο παλιά από την ανθρώπινη ιστορία στην γη. Παρασιτούν σ’ αυτές δίχως να τις αρρωσταίνουν, ίσως επειδή στη μακραίωνη συμβίωση επιλέχθηκαν φυσικά και κυριάρχησαν οι ανθεκτικές.
Όμως διαφορετικά στελέχη κορωνοϊών μπορεί να ανασυνδυάζονται μέσα στα κύτταρά τους, ενώ τα πιο ισχυρά και καλύτερα προσαρμοσμένα στο περιβάλλον απ’ αυτά εκτοπίζουν τα άλλα και επιλέγονται. Αυτό, σύμφωνα με τους νόμους της φυσικής εξέλιξης, αποτελεί μια αέναη διαδικασία.
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το άρθρο σχετικά με τη δημιουργία, από τις γνώσεις αυτές, αντιικών φαρμάκων στα εργαστήρια του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας, μεταξύ των οποίων και το Remdesivir. Καθώς και η πληροφορία ότι οι κορωνοϊοί, όσο συμβιώνουν με τον ξενιστή τους –ο συγκεκριμένος με τον άνθρωπο–, τόσο τείνουν να προκαλούν ηπιότερη ασθένεια, καθώς τα βαρύτερα στελέχη που προκαλούν θανάτους τερματίζουν τη γενετική πορεία τους με τους θανόντες που λειτουργούν ως μάρτυρες του είδους. Από την άλλη πλευρά, ο κορωνοϊός παράγει συνεχώς νέα στελέχη που ρίχνονται στη συνεχή διαμάχη επιβίωσης με τον ξενιστή τους.
Το άρθρο καταλήγει με την αμφίσημη διαπίστωση ότι ο κορωνοϊός έκανε υπομονή σε μια μακράς χρονικής διάρκειας διαδρομή. Οι άνθρωποι για να τον αντιμετωπίσουν πρέπει να τον μιμηθούν, να περιμένουν και να μη βιαστούν να άρουν τα μέτρα φυσικής απόστασης αν δεν βρεθεί αποτελεσματικό φάρμακο ή εμβόλιο.
[i]Carolyn Kormann, “From Bats to Human Lungs, the Evolution of a Coronavirus”, The New Yorker, 27 Μαρτίου 2020 και στη διεύθυνση: https://www.newyorker.com/search/q/from%20the%20bats%20to%20human%20lungs
