Ελλάδα

Επειδή η Ιστορία γράφεται εκ των κάτω, δηλαδή ως συνισταμένη των επιμέρους περιστατικών μιας εποχής (κι όχι με προκατασκευασμένες, τάχα επιστημονικές, ιδέες), σκόπιμο θα ήταν να ξαναμιλήσομε και για επεισόδια που δέν θεωρούνται τόσο κεντροβαρικά για την Εθνεγερσία. Επεισόδια τοπικώς μέν αποτυχημένα, αλλά με μεγάλη συμβολή στην καθολική επιτυχία της Επανάστασης. Κι ακόμη, επεισόδια που υποδεικνύουν πόσο διεθνικότερες συνιστώσες είχε η Ελληνική Επανάσταση, πολύ πρίν απ’ την εκ των υστέρων ευνοϊκή επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων. Προτείνω δηλαδή να αναμνησθούμε την τραγική μορφή του Αλεξάνδρου Υψηλάντη, και να αμφισβητήσομε την ενίοτε επικρατούσα περί αυτού αντίληψη, ως ενός ουτοπικού αριστοκράτη. Διότι, όπως αναγνώριζε ο αείμνηστος Κ. Σβολόπουλος (2010, σελ. 85), «η κρίση της ιστορίας, περισσότερο από αυστηρή, υπήρξε σκληρή για τον Αλέξανδρο Υψηλάντη».

Οι συγκρούσεις στο ΕΠΑΛ Σταυρούπολης  αναδεικνύουν  κρίσιμα ερωτήματα: Ξανάρχεται ο φασισμός;  Και αν ναι, εκείνοι που θα τον αντιμετωπίσουν είναι οι κομμουνιστές; Ποιος είναι ο ρόλος των θεσμών; Του δημοκρατικού κράτους; Του Τύπου; Σκέφτομαι λοιπόν τα εξής:

Η Επανάσταση του 1821, το γενέθλιο γεγονός του ελληνικού κράτους, είχε κάποιους αναμφίβολους πρωταγωνιστές: όσους πολέμησαν για την ευόδωσή της. Οι ευρύτατοι μηχανισμοί για την ανταμοιβή αυτών, η ένταξη των μέτρων αυτών στο διεθνές πλαίσιο καθώς και η επέκτασή τους στους εκάστοτε αγωνιστές κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα αποτελούν τα ζητήματα που πραγματεύεται το παρόν κείμενο.

Σωτήρης Ριζάς, Οι μεγάλες δυνάμεις και η Επανάσταση. Από το Λάιμπαχ στο Ναυαρίνο, Μεταίχμιο, Αθήνα 2021, 176 σελ.

 Στο Λάιμπαχ, τη σημερινή Λιουμπλιάνα, συνήλθαν από τις 26 Ιανουαρίου ώς τις 12 Μαΐου 1821 τα μέλη της Ιεράς Συμμαχίας για να εξετάσουν την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί και να συζητήσουν μέτρα που να διασφαλίζουν την ειρήνη στην Ευρώπη. Η διακοίνωση που εκδόθηκε, μετά τη λήξη του συνεδρίου, έλεγε ότι οι Ηγεμόνες διαδήλωσαν ότι θεωρούν νομικώς άκυρον και αποκηρυκτέαν παρά των αρχών του Δημοσίου Δικαίου της Ευρώπης πάσαν υποτιθέμενην μεταρρύθμισιν πραγματοποιουμένην διά κινήματος ή ανοικτής βίας». Με την ανακοίνωση αυτή, η ελληνική Επανάσταση έμοιαζε καταδικασμένη να κατασταλεί. Αλλά η Γαλλία και η Αγγλία δεν άκουσαν το μήνυμα της αυστριακής πολιτικής... [ΤΒJ]

Λίγες είναι οι ιστορικές ημέρες, η ιστορικότητα των οποίων δεν περιμένει την απόσταση του χρόνου για την θεώρησή τους. Σήμερα είναι μια τέτοια ημέρα. Η χώρα συνάπτει συμφωνία με την στρατιωτικά ισχυρότερη δύναμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και την πιο παραδοσιακή της σύμμαχο από σύστασης του ελληνικού κράτους.

50 χρόνια από το Wembley. Με αφορμή μια επέτειο: ένα κείμενο από το τεύχος 120 του Books' Journal (Iούλιος 2020).

Δυο στενοί φίλοι του Σεφέρη, ο έλληνας φιλόλογος Γ.Π. Σαββίδης και ο άγγλος συγγραφέας και μεταφραστής Ρεξ Γουόρνερ, μοιράστηκαν πολλές εμπειρίες τους με τον ποιητή, ο οποίος έγραψε και αφιέρωσε και στους δυο στίχους του. Στον Σαββίδη, μια παιγνιώδη σύνθεση που έμοιαζε με κρητικές μαντινάδες που χαράχτηκαν σε μαχαίρια. Στον Γουόρνερ ένα ποίημα για τη φιλία τους, που την παραλληλίζει με το «τιτίβισμα των φιλέταιρων σπουργιτιών». [ΤΒJ]

Ο Σεφέρης ήταν πολύ προσεκτικός και πάσχιζε να ξεχωρίσει την ιδιότητα του ποιητή από εκείνη του διπλωμάτη. Ήταν όμως αυτό εφικτό, και ως ποίο σημείο; Κι αν θέλουμε να πάμε σε μεγαλύτερο βάθος, πού εντοπίζεται η ασυνείδητη αλληλεπίδραση των δύο πλευρών της δημιουργικής προσωπικότητας; Πώς γράφεται δηλαδή, σε τελευταία ανάλυση, ένα ποίημα; Μήπως η διπλωματική ζωή με τις ιδιομορφίες της, τις εμπειρίες της και τις αναποδιές της έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση της λογοτεχνικής δημιουργίας του;

«Ο ποιητής γράφει την ιστορία του ζωντανού του σώματος», αποφαίνεται ο Σεφέρης. «Η τέχνη δεν αντιπροσωπεύει το κορμί», γράφει σαν να θέλει επί τούτου να τον αντικρούσει ο Καζαντζάκης, «αλλά τις δυνάμεις που έπλασαν το κορμί». Δυο φράσεις, δυο διαφορετικές προσεγγίσεις της ζωής από δυο διαφορετικούς καλλιτέχνες, εν όψει του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. [ΤΒJ]

Μαθιός Πασχάλης, Τα Εντεψίζικα, φιλολογική επιμέλεια: Γ.Π. Ευτυχίδης, Λέσχη, Αθήνα 1989, 74 σελ. 

Τον Νοέμβριο του 1989, ως τμήμα του ψευδώνυμου συλλεκτικού τόμου άσεμνων ποιημάτων με τον τίτλο Εντεψίζικα, ο Γ.Π. Σαββίδης έκανε γνωστά 16 σκανδαλώδη «λιμερίκια» ή «ληρολογήματα» (αγγλιστί limerick) του διπλωμάτη-ποιητή Σεφέρη, τα οποία σχολιάζω στο κείμενο που ακολουθεί.^[1]