Τεύχος 147

Το παρόν κείμενο αφιερώνεται στη μνήμη του αγαπημένου φίλου, Κώστα Καλφόπουλου, που λάτρευε το ποδόσφαιρο, κυρίως όπως παιζόταν στα «χρόνια της αθωότητας» (που είναι και ο τίτλος της υπέροχης σειράς ντοκιμαντέρ για την ΕΤ3 του Ηλία Γιαννακάκη η οποία αναφέρεται στο ελληνικό ποδόσφαιρο των ετών 1920-1980, δηλαδή μέχρι τη θέσπιση του επαγγελματικού πρωταθλήματος). Ο ήρωας του κειμένου, Μανέ Γκαρίντσα, ο «απόλυτος ερασιτέχνης ποδοσφαιριστής», προσωποποιεί στη Βραζιλία, την πατρίδα του jogo bonito (του όμορφου παιχνιδιού, όπως αποκαλούν εκεί το ποδόσφαιρο), την πηγαία χαρά που αυτό χάριζε –την εποχή εκείνη τουλάχιστον- στον απλό κόσμο, κυρίως στους φτωχούς αυτής της χώρας. (Τεύχος 147)

Ο Λουδοβίκος Σαλβατώρ υπό τας φιλύρας

Ο Κώστας Θ. Καλφόπουλος (1956-2023) ήταν ένας αφιερωμένος στην προσπάθεια του Books’ Journal στενός συνεργάτης μας. Αλλά, κυρίως, ήταν πολλά άλλα. Συγγραφέας αστυνομικών ιστοριών, που διαβάστηκαν και συνεχίζουν να διαβάζονται, επειδή αν και λόγιος ήταν λαϊκός. Συγγραφέας δοκιμίων για το αστυνομικό μυθιστόρημα αλλά και για πολλές ακόμα όψεις της ποπ κουλτούρας. Μεταφραστής από τα γερμανικά, μια γλώσσα και μια γραμματεία που γνώριζε άριστα. Παθιασμένος μελετητής του Βάλτερ Μπένγιαμιν. Θεωρητικός των γραφών της περιπλάνησης, flâneur και ο ίδιος στις διαδρομές της πόλης.

Ειρήνη Ρηνιώτη, Κόκκινη γραμμή, Άγρα, Αθήνα 2023, 88 σελ.

«Η ποίηση είναι πτήση και πτώση μαζί» λέει ο Οκτάβιο Πας σε έναν από τους ευτυχέστερους ορισμούς της ποιητικής τέχνης. Κατά κάποιον τρόπο, βλέπουμε τον ορισμό αυτόν να πραγματώνεται στη λυρική γραφή της Ειρήνης Ρηνιώτη, γραφή ευαίσθητη, ανήσυχη και τολμηρή.

Γιώργος Συμπάρδης, Πλατεία Κλαυθμώνος. Μυθιστόρημα, Μεταίχμιο, Αθήνα 2023, 264 σελ.

Ένας νεαρός φοιτητής Νομικής στη δικτατορία καταλαβαίνει την αυταρχική εκτροπή, ζει και κάποιες από τις συνέπειές της – αλλά η δική του χειραφέτηση δεν είναι στην πολιτική αλλά στην ερωτική ταυτότητα. Ο Γιώργος Συμπάρδης επιστρέφει με ένα μυθιστόρημα που ακόμα μια φορά ασχολείται με προσωπικά βιώματα ανθρώπων που ιδιωτεύουν, έστω κι αν γύρω τους ρέει το ποτάμι της ιστορίας. [ΤΒJ]

Στους δρόμους των Ελλήνων. Σειρά ντοκιμαντέρ για την ομογένεια της Αμερικής, σε σκηνοθεσία Χρόνη Πεχλιβανίδη. Σενάριο-παρουσίαση: Μάγια Τσόκλη. 10 επεισόδια παραγωγής 2023. Προβολή: ERTflix

Στους δρόμους των Ελλήνων: ένα οδοιπορικό, όπως αυτό που παρουσιάζεται στην ΕΡΤ, εξυμνεί μεν την καινοτομία, ωστόσο δεν αποζητά να την εφαρμόσει στον τρόπο θεώρησης του κεντρικού του θέματος, της διασποράς. Η αφηγηματική του ματιά καθοδηγείται από το άκρως αντίθετο της πρωτοπορίας, από τους κοινούς τόπους του εντοπισμού του εθνικού στη διασπορά. Ο ενθουσιασμός για την καινοτομία εξανεμίζεται όταν πρόκειται να περιφρουρηθεί η ιδεολογία της «ομογένειας», η οποία προσφέρεται προς κατανάλωση στην εθνική τηλεόραση. Πού είναι το λάθος; (αναδημοσίευση από το τχ. 147, με την ευκαιρία της συζήτησης για την επιστολική ψήφο -και- των Ελλήνων της Διασποράς)

Ελένη Παπάζογλου, Μια γνώριμη Κυρά της ιθαγένειάς μας. Η εξοικείωση με την αρχαία τραγωδία στην νεοελληνική σκηνή, Νήσος, Αθήνα 2022, 220 σελ.

Ακούσαμε και πάλι πολλά το καλοκαίρι που πέρασε για τις παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας – ίσως υπερβολικά πολλά και ίσως διατυπωμένα με υπερβολικό πάθος. Μολονότι το ζήτημα με απασχολεί από παλιά, μου στάθηκε πάντως αδύνατο να πάρω μέρος στις σχετικές συζητήσεις. Μου στάθηκε δύσκολο ακόμα και να ξεκαθαρίσω την προσωπική μου άποψη. Οι λόγοι είναι ενδεχομένως πολλοί, αλλά ένας από τους σημαντικότερους βρίσκεται στο περιεχόμενο του νέου βιβλίου της Ελένης Παπάζογλου.

Γκουίντο Μορσέλι, Dissipatio H.G., μετάφραση από τα ιταλικά και εργοβιογραφία: Μαρία Φραγκούλη, Loggia, Αθήνα 2023, 182 σελ.

Ένας άντρας τρομαγμένος από τον «άκρατο καταναλωτισμό, το δηλητηριασμένο ψωμί», κουρασμένος από τις ιδεολογίες, «το όπιο των λαών», τα δόγματα και τις κουτές και πένθιμες ιαχές πολέμου, από τη σκλαβιά των ανθρώπων, την οποία οι ίδιοι δημιούργησαν και που θα εξαφανιζόταν μόνο όταν εκείνοι εξαφανίζονταν, εγκαταλείπει τη ζωή στη μεγαλούπολη και τα ανθρώπινα δαιμόνια και βρίσκει πατρίδα σε μία απομονωμένη περιοχή των Άλπεων. Όταν όμως αποφασίσει να επιστρέψει, η ανθρωπότητα έχει εξαχνωθεί. Και τώρα, πώς ζεις μόνο σου σε έναν τόσο μεγάλο πλανήτη; [ΤΒJ]

Τάκης Χατζηδημητρίου, Κυπριακή Δημοκρατία 1964-1967, Από τη Στρατιωτικοποίηση στη Στρατοκρατία, Παπαζήση, Αθήνα 2023,

Τα χρόνια που ακολούθησαν τις διακοινοτικές ταραχές της 21^ης Δεκεμβρίου 1963 ήταν τα πιο σύνθετα και πολύπλοκα της πρόσφατης ιστορίας της Κύπρου. Οι συγκρούσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, οι ανθρώπινες απώλειες, η εμπλοκή της Τουρκίας και της Ελλάδας, η παρεμβολή των ΗΠΑ και η αντίδραση της Σοβιετικής Ένωσης, έκαμαν ένα τοπικό πρόβλημα να εξελιχθεί σε περιφερειακό και, στη συνέχεια, σε διεθνές. Οι συνθήκες της εποχής το επιφόρτισαν με το στοιχείο της ιδεολογικής αναμέτρησης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, θεμελιακό στοιχείο του Ψυχρού Πολέμου. Πώς η Κύπρος βυθιζόταν σιγά σιγά στα αδιέξοδα, που εγκαθίδρυαν και ενδυνάμωναν την τουρκική παρουσία στο νησί.

O Γιώργος Σεφέρης στην Ελλάδα όταν πήρε το βραβείο Νόμπελ