web only

Εάν είχαμε τη δυνατότητα να επιχειρήσουμε ένα ταξίδι πίσω στο χρόνο και συγκεκριμένα στον τελευταίο ή προτελευταίο Οκτώβριο της δεκαετίας του 1980 δεν θα άξιζε να αναζητήσουμε τους πολιτικούς που θεωρούνται ή δεν θεωρούνται υπεύθυνοι για τις οικονομικές και διοικητικές παθογένειες της χώρας, αλλά τους υποψήφιους των πανελλαδικών εξετάσεων που είχαν επιλέξει την τρίτη δέσμη της ανεργίας (σήμερα πρώτο πεδίο) και ήδη ετοιμάζονταν για την επιλογή των σχολών της προτίμησής τους: πρέπει να σημειωθεί ότι τότε οι δεκαεπτάχρονοι/ες, παρότι δεν είχαν δικαίωμα ψήφου, συμπλήρωναν το μηχανογραφικό στις αρχές του ημερολογιακού έτους, περίπου τρεις ή τέσσερις μήνες πριν από την ημέρα της έναρξης των εξετάσεων!

Με πρωτοβουλία του ιστορικού Ιωάννη Β. Δασκαρόλη και του συγγραφέα Νώντα Τσίγκα, κυκλοφορεί ένα κείμενο συλλογής υπογραφών (παρατίθεται ολόκληρο στη συνέχεια) για την αποκατάσταση του μνημείου του αφιερωμένου στον Ίωνα Δραγούμη, σε κεντρικό σημείο της Αθήνας, στην οδό Βασιλίσσης Σοφίας, που τον προηγούμενο Αύγουστο πυρπολήθηκε με βόμβες μολότοφ. Είναι μια έκκληση σεβασμού της ιστορικής μνήμης και προστασίας του δημόσιου χώρου, που κακοποιείται ανεξέλεγκτα από αδιαφορία ή από κακοποιά πρόθεση.

Δεν υπάρχει ιστορική περίοδος που να μην έσφαξε μια μάνα το παιδί της, που να μη βίασε ένας πατέρας την κόρη του, που να μην την εξέδωσε ή να μην τη βασάνισε. Αυτή είναι η ερεβώδης πλευρά της ανθρώπινης φύσης. Κι όμως, στην Ελλάδα του 2025 το πένθος αντιμετωπίζεται σαν άβατο: όποιος έχασε παιδί ή συγγενή θεωρείται αυτομάτως υπεράνω κριτικής. Υπό την προϋπόθεση το πένθος να αποφέρει πολιτικό όφελος στην Αριστερά.  Να διαθέτει «πιστοποιητικό γνησιότητας».

Σαν να είναι αδύνατον να εκμεταλλευτεί την απώλειά του, να την εμπορευτεί, να την κάνει εφαλτήριο για μια νέα δημόσια καριέρα. Η μονομερής αυτή απολυτοποίηση καταρρίπτεται εύκολα: οι «μανούλες» μπορούν πράγματι να πενθούν, αλλά μπορούν και να σφάζουν τα παιδιά τους, να τα κακοποιούν, να τα εκδίδουν ή να τα εργαλειοποιούν πολιτικά. Ο πόνος δεν καθαγιάζει και, κυρίως, δεν αποδίδει δικαιοσύνη και δεν αποτελεί τεκμήριο αθωότητας. Και η τραγωδία των Τεμπών, όσο κι αν συγκλόνισε τη χώρα, έχει αρχίσει πια να χρησιμοποιείται με τρόπο που γεννά σοβαρά ερωτήματα για τις πραγματικές προθέσεις όσων μετατρέπουν το πένθος σε πολιτική ιδεολογία.

Το δυστύχημα των Τεμπών βύθισε την Ελλάδα στη θλίψη. Θα έπρεπε να μείνει στο χώρο της Δικαιοσύνης και της συλλογικής μνήμης. Αντί γι’ αυτό, έγινε πασαρέλα πολιτικής εκμετάλλευσης. Οι δήθεν «αγωνιστές του πένθους» μετέτρεψαν τα θύματα σε όχημα καριέρας, τα δάκρυα σε όπλα, τον τάφο σε βήμα μικροπολιτικής. Αλλιώς δεν θα φωτογραφίζονταν με πολιτικούς αρχηγούς. Ωστόσο, όταν η οδύνη γίνεται ιδεολογικό εργαλείο, το αποτέλεσμα δεν είναι κάθαρση αλλά προσβολή.

Ο χαροκαμένος συγγενής δεν ανεμίζει παλαιστινιακές σημαίες ούτε απαντά σε ερωτήσεις για το αν θα φτιάξει κόμμα. Ο συνδυασμός «πένθος» και «πολιτική φιλόδοξία» είναι σκληρά αντικρουόμενος και γεννά εύλογες υποψίες. Το εμφανές μίσος για τον πρωθυπουργό δεν εξηγεί τίποτα· κυρίως όμως δεν εξηγεί η εμμονή να αθωώνεται ο κατεξοχήν υπεύθυνος: η διεφθαρμένη δημόσια διοίκηση και ο κομματικός συνδικαλισμός που μοίρασε την ασυδοσία.

Το δυστύχημα υπήρξε κατά κύριο λόγο προϊόν ανθρώπινου λάθους και της διακομματικής πελατειακής ασυδοσίας, στην οποία συναλλακτικά εμπλέκεται και η ίδια η κοινωνία. Όμως στήθηκε μια παράσταση παραπλάνησης και πολιτισμικής χυδαιότητας, όπου το πένθος έγινε εργαλείο, προσωποποιήθηκε στον Μητσοτάκη και επανέρχεται με κάθε τρόπο στην επικαιρότητα. Οι ίδιες φιγούρες, οι ίδιες «χαροκαμένες μάνες», οι ίδιοι συμπαραστάτες, τα ίδια δάκρυα, οι ίδιοι πολιτικοί τυμβωρύχοι εμφανίζονται παντού σαν αποκλειστικά σύμβολα. Αυτοί που έκαψαν 110 ανθρώπους στο Μάτι από εγκληματική ανικανότητα και κάλυψαν τις ανθρωποκτόνες ευθύνες τους με αηδιαστικά ψεύδη και θεατρικές χυδαιότητες, πυροδοτούν τώρα τη μνησικακία εναντίον όσων τους συνέτριψαν. Στον νέο κύκλο επεισοδίων της «σειράς των Τεμπών», την πρωταγωνιστική θέση της Κωνσταντοπούλου θα διεκδικήσει, εκ νέου, ο σαφώς ανώτερος θεατρίνος Αλέξης Τσίπρας. Ο Ανδρουλάκης και οι λοιποί ψεκασμένοι θα αρκεστούν στο ρόλο των κομπάρσων.

Τελευταίο επεισόδιο αυτού του κακόγουστου θεάτρου ο «αγωνιστής» απεργός πείνας. Ξαφνικά, ένας πατέρας θύματος του δυστυχήματος, που ώς τώρα δεν είχε εμφανιστεί,  ανακηρύσσεται ήρωας, ανεμίζει σημαίες, βγάζει λόγους μπροστά στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, κραδαίνει μηνύσεις, ποζάρει δίπλα σε πρόθυμους καθοδηγητές της Αριστεράς και της νομικής επιστήμης στην πιο κακοποιό εκδοχή της στήνοντας μια βιομηχανία μηνύσεων η οποία αποσκοπεί στο να μη συνεχιστεί η δίκη, καθώς ο Μητσοτάκης δεν φαίνεται να πέφτει από τον Ανδρουλάκη και δεν υπάρχει κάτι άλλο να τον αντιμετωπίσει πέρα από τη βεβήλωση των θυμάτων και την επαναφορά  της πιο ευτελούς μορφής συναισθηματικού λαϊκισμού. Στον πατριωτικό  αυτό  αγώνα θα επιστρατευθεί κι ο Αλέξης Τσίπρας ως ιππότης του ψεύδους και της απάτης.  

Το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη  βεβηλώνεται, η Δημοκρατία γελοιοποιείται, η κοινωνία παρακολουθεί παγωμένη το ξεπούλημα της συλλογικής μνήμης. Κι όμως, ο άνθρωπος αυτός αποκτά ξαφνικά γνώμη, άποψη, δημόσιο λόγο, δίχως η Δημοκρατία να τολμά να αμφισβητήσει τις προθέσεις του. Δίχως κανένας πολίτης αυτής της χώρας, έστω με στοιχειώδη παρατηρητικότητα ή τόλμη, να μπορεί να πει καθαρά: «Μας κοροϊδεύουν» ή «ο άνθρωπος έχει γίνει υποχείριο πολιτικών που φωτογραφίζονται δίπλα του» ή έστω να μας δώσει τη δίαιτα της απεργίας πείνας που χρησιμοποιεί.

Η άποψη της Αριστεράς για τη Δημοκρατία είναι ο ηθικός αποκλεισμός κάθε κριτικής, επειδή η ίδια διατηρεί το δήθεν «ηθικό πλεονέκτημα». Όποιος τολμήσει να το αμφισβητήσει στιγματίζεται, φιμώνεται, πετιέται εκτός δημόσιου λόγου. Αυτός ο μηχανισμός είναι το ίδιο επικίνδυνος με τα δόγματα που γέννησαν τον ναζισμό και τον κομμουνισμό: απόλυτη αλήθεια, καμία αμφισβήτηση, πλήρης χειραγώγηση.

Η μάνα Φύσσα ανακηρύχθηκε «κατάλληλη». Οι μάνες των δύο χρυσαυγιτών που δολοφονήθηκαν μετά έπρεπε, αντίθετα, να σωπάσουν...   Κανείς δεν συνελήφθη ποτέ, κανείς δεν διαμαρτυρήθηκε για το αισχρό έγκλημα, και προφανώς καλώς έκαναν διότι έτσι υπαγορεύει η «ηθική» της Αριστεράς. Ο Παύλος βαφτίστηκε αγωνιστής και ποιητής με στίχους χυδαίους που εξυμνούσαν το μίσος και την καταστροφή.

Η χαροκαμένη μάνα του Θάνου Αξαρλιάν δεν έγινε ποτέ σύμβολο, ούτε «ευρωβουλεύτρια». Γιατί το παιδί της υπήρξε «παράπλευρη απώλεια» της 17 Νοέμβρη, θύμα των διακοπών που ήθελε να απολαύσει η σύζυγος του αγωνιστή Κουφοντίνα. Ο Δημήτρης τής το έκανε το χατίρι. Και ο Θάνος έπεσε νεκρός. Καμία κραυγή, κανένας οδυρμός εξ αριστερών (μόνο ως μάρτυρες έδωσαν το παρών στις δίκες του), καμία συγκέντρωση συμπαράστασης από τα τομάρια της Αριστεράς.

Το ίδιο και με τα παιδιά της Marfin. Κανείς δεν θυμάται καν τα ονόματά τους, καθώς δεν τα συμπεριέλαβε το αριστερό μαρτυρολόγιο. Δεν «βόλευε, ήταν «απεργοσπάστες», ξένο σώμα στην ιδεολογική αφήγηση του ΚΚΕ, του ΣΥΡΙΖΑ και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Δεν έπαιρναν γραμμή από το κόμμα, άρα ένοχοι! Εδώ η σιωπή θεωρήθηκε «δικαιοσύνη».

Κι όμως, οι «επιλεγμένοι» πενθούντες απέκτησαν δωρεάν θεσμικό ρόλο, ασυλία και μικρόφωνο. Όλη αυτή η απύθμενη γελοιότητα βασίζεται στην ατολμία των κυβερνήσεων δεκαετιών που νομιμοποίησαν τη βία όταν κατέβαινε στους δρόμους να τραμπουκίσει και να σπάσει. Γιατί; Επειδή της παραχώρησαν απλόχερα το περίφημο «ηθικό πλεονέκτημα» και την «ιδεολογική ηγεμονία». Κι αυτό είναι η μεγάλη αποτυχία της Μεταπολίτευσης.

Ας το πούμε καθαρά: η τραγωδία δεν είναι επάγγελμα. Ο θρήνος δεν είναι πολιτική πλατφόρμα. Η απώλεια δεν είναι εισιτήριο για καριέρα. Το να χτίζεις, ονόματα, θέσεις και ρόλους πάνω στο αίμα των νεκρών συνιστά την απόλυτη ιεροσυλία. Κι εκείνοι που το κάνουν, δεν τιμούν τα θύματα – τα ξανασκοτώνουν.

Η Δικαιοσύνη είναι η μόνη αρμόδια να αποδώσει ευθύνες. Ούτε οι πλατείες, ούτε οι κάμερες, ούτε οι όχλοι. Όταν κάποιοι επιχειρούν να υποκαταστήσουν τους θεσμούς, δεν κανουν «αντίσταση». Προσπαθούν να καταλύσουν τους θεσμούς της Δημοκρατίας και να στήσουν μια νέα μορφή οχλοκρατίας.

Η κοινωνία μας δεν αντέχει άλλο τους επαγγελματίες πενθούντες, τους πολιτικούς νεκροθάφτες, τους εμπόρους της οδύνης. Αν συνεχίσουμε να τους ανεχόμαστε, δεν θα θάβουμε μόνο τους νεκρούς μας. Θα θάψουμε και τη Δημοκρατία μας.

«Υπάρχουν πράγματα που γίνονται πολυτιμότερα όσο πιο πολύ απρόσιτα γίνονται, και γίνονται πιο απρόσιτα, όσο πιο πεισματικά προσπαθεί κανείς να τα πραγματοποιήσει. Αυτό φαίνεται να ισχύει και για την ιδέα της λύσης των δυο κρατών, δηλαδή το όνειρο που επικρατεί κυρίως στην Ευρώπη, να επιλυθεί η “ισραηλινο-παλαιστινιακή” διαμάχη ειρηνικά με ένα παλαιστινιακό κράτος πλάι στο Ισραήλ».

Το ατύχημα των Τεμπών υπήρξε μια τραγωδία που βύθισε τη χώρα στο πένθος. Μια στιγμή απόλυτης σιωπής και περισυλλογής, που θα έπρεπε να παραμείνει στο χώρο της Δικαιοσύνης και της κοινωνικής μνήμης. Αντί γι’ αυτό, γίνεται ξανά το σκηνικό μιας πολιτικής εκμετάλλευσης.

Τι μπορούμε να πούμε για τα Ωνάσεια Σχολεία που να μην έχει ακόμα ειπωθεί; Πολλά!

Στο μυθιστόρημα Η Πόλη και η Πόλη (The City and The City, αγγλική έκδοση 2009, ελληνική μετάφραση από τον Γιώργο Καρατζήμα, εκδόσεις Anubis 2011), ο βρετανός συγγραφέας China Miéville περιγράφει τις περιπέτειες ενός αστυνομικού, ο χαρακτήρας του οποίου είναι πλασμένος κατά το πρότυπο των κλασικών μυθιστορημάτων νουάρ του 20ού αιώνα, καθώς προσπαθεί να εξιχνιάσει τον φόνο μιας αμερικανίδας φοιτήτριας της αρχαιολογίας που εργαζόταν σε μια ανασκαφή. Αυτό που μαγνητίζει τον αναγνώστη και δίνει στην ιστορία μια αναπάντεχη τροπή είναι ο τόπος στον οποίο εκτυλίσσεται η ιστορία: Πρόκειται για μια φανταστική πόλη-κράτος, την Μπεσέλ, που βρίσκεται κάπου στη Βαλκανική χερσόνησο και μοιράζεται την ίδια επικράτεια με μια άλλη πόλη-κράτος, την Ουλ Κόμα, που κατοικείται από έναν διαφορετικό λαό, με διαφορετική γλώσσα και άλλα ήθη και έθιμα.

Ο αντιπρόεδρος της πολωνικής κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, Ράντοσλαβ Σικόρσκι, τη Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2025, στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη^[i], αναφερόμενος στις παραβιάσεις του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου από ρωσικά drones αλλά και μαχητικά αεροπλάνα, έκανε την ομιλία που ακολουθεί. Δημοσιεύεται σε μετάφραση του Περικλή Φ. Κωνσταντινίδη:

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, που συχνά αυτοαποκαλείται θεματοφύλακας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχει εξελιχθεί σε πεδίο κυριαρχίας από ισλαμικά καθεστώτα και αυταρχικές κυβερνήσεις. Αντί να καταδικάζουν ευθέως την τρομοκρατία της Χαμάς, οι ίδιες χώρες σπεύδουν να υιοθετήσουν ρητορική που καθιστά το Ισραήλ υπεύθυνο για κάθε ανάφλεξη στη Γάζα. Στον ίδιο δρόμο βαδίζουν και δυτικές δυνάμεις όπως η Αγγλία και η Γαλλία που, ενώ γνωρίζουν τα στοιχεία, προτιμούν τη «συμβολική διπλωματία» από την πραγματική στήριξη στην ασφάλεια του Ισραήλ.

Την 12η Σεπτεμβρίου 2025, η γενική συνέλευση του ΟΗΕ ενέκρινε με 142 ψήφους υπέρ, 10 κατά και 12 αποχές τη «Διακήρυξη της Νέας Υόρκης για την Ειρηνική Επίλυση του Ζητήματος της Παλαιστίνης και την Εφαρμογή της Λύσης των Δύο Κρατών», η οποία συντάχθηκε με πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Σαουδικής Αραβίας.