Γνώμες

Zorba, the freak!

Ο τίτλος του σημειώματος αποτελεί παράφραση αυτού μιας ταινίας του Νίκου Παναγιωτόπουλου του 1978 με τίτλο Οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας. Σκοπός του σημειώματος είναι καταδείξει τις κωμικές ομοιότητες που υπάρχουν ανάμεσα στους χαρακτήρες και την πλοκή της ταινίας με τα μέλη του Οίκου των Ουίνδσορ, και πιο συγκεκριμένα με τον Πρίγκιπα Χάρι.

Μια αδυσώπητη μάχη εκ του συστάδην εκτυλίσσεται κάθε μέρα στον ακήρυκτο πόλεμο της αλήθειας. Τι είναι ο πρύτανης του ΑΠΘ που κάλεσε την αστυνομία; Καταδότης ή υπερασπιστής της νομιμότητας; Τι πρέπει να γίνει με τον Κουφοντίνα; Στα κανάλια, στις εφημερίδες, στα κοινωνικά δίκτυα o εμφύλιος χαρακτήρας της δημόσιας ρητορικής, η έλλειψη ανοχής και ψυχραιμίας τείνει να πάρει τα χαρακτηριστικά ενός  πνευματικού μιλιταρισμού. Ο μανιχαϊσμός εκτοπίζει τις αποχρώσεις, τη μετριοπάθεια, μεταλλάσει το δημόσιο διάλογο σε μια αρένα ακαριαίας αμφισβήτησης, με βασικό χαρακτηριστικό την αγελαία επιβολή της  «δικής μας» άποψης.

Πολύ λίγοι ισχυρισμοί είναι πιο ψευδείς από το ότι ζούμε σε αστυνομικό κράτος, παρά τα όσα πραγματικά περιστατικά αυθαιρεσίας ή υπέρμετρης χρήσης βίας έχουν καταγραφεί πρόσφατα. Αν προσπεράσει κανείς τον υστερικά παραμορφωτικό φακό της περιπτωσιολογίας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α & Co., θα δει ότι το ποσοστό αυτών των περιστατικών σε σχέση με τον συνολικό αριθμό των αστυνομικών ενεργειών είναι αμελητέο. Απόδειξη, μάλιστα, αυτού είναι πως κανένας στην αντιπολίτευση δεν επικαλείται το γεγονός. Γι’ αυτό και αποφεύγουν να παρουσιάσουν στοιχεία και αριθμούς – επειδή αυτά τα δύο κάνουν παρέα  με μία... – να δεις πως τη λένε, α ναι, πραγματικότητα τη λένε.

Η Ευρώπη των 27 ετοιμάζεται να χαράξει την πορεία της για τα επόμενα 20-30 χρόνια, με τη σύγκληση, επί τούτοις, μιας διάσκεψης, όπου, εκτός από τους συνήθεις υπόπτους των ευρωπαϊκών διασκέψεων, τις κυβερνήσεις και τα εθνικά Κοινοβούλια, θα μετάσχουν άμεσα και ενεργά οι  ίδιοι οι πολίτες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε σχεδιάσει την αρχιτεκτονική της διάσκεψης με βάση το πρότυπο της συμμετοχικής δημοκρατίας, που έχει διαμορφωθεί στους κόλπους του εθνικού κράτους. Οι κυβερνήσεις προτίμησαν να υιοθετήσουν, για τη διάσκεψη, ένα συγκρατημένο σχήμα συμμετοχικής δημοκρατίας. Σε κάθε περίπτωση, το ζητούμενο από την επικείμενη διάσκεψη είναι να αποτελέσει ένα μέσο ώστε σταδιακά οι λαοί της Ευρώπης να αρχίσουν να συμμερίζονται την ιδέα ότι τους συνδέει ένα κοινό πεπρωμένο [TBJ] 

Και χθες, στη Νέα Σμύρνη, ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε στους δρόμους με τους αντεξουσιαστές – και αν δεν είχε σημειωθεί το λιντσάρισμα και ο άγριος ξυλοδαρμός του αστυνομικού, σήμερα θα επαιρόταν για το κίνημα που αντιστρατεύεται τον αυταρχισμό της «χούντας» που κυβερνά. Ποια είναι όμως η πραγματική σχέση ΣΥΡΙΖΑ – αντεξουσιαστών; Και τι φανερώνει; [ΤΒJ]

Η πολιτική ανυπακοή σε συνθήκες δικτατορίας αποτελεί καθήκον των πολιτών. Πρόκειται για το δικαίωμα αντίστασης ενάντια σε καθεστώτα που στερούνται νομιμοποίησης, πράγμα που είναι εγγεγραμμένο και στα ελληνικά συντάγματα ήδη από τον 19ο αιώνα.

Σε συνθήκες όμως ομαλής λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος, η ανυπακοή σε ψηφισμένους από τη Βουλή νόμους είναι τελείως διαφορετική υπόθεση.

Βέβαια, κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει έναν ή και πολλούς οργανωμένους πολίτες να έχουν σφοδρή αντίθεση απέναντι σε νομοθετικές επιταγές της πολιτείας και να θέλουν να την εκφράσουν. Η σύγχρονη θεωρία του δικαίου έχει ασχοληθεί με το λεπτό και ακανθώδες αυτό ζήτημα και έχει καταλήξει σε ορισμένα κριτήρια που πρέπει να κατευθύνουν τη δράση των ανυπάκουων πολιτών. Τα κριτήρια αυτά είναι χρήσιμο να γνωρίζουν ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και όσοι άλλοι προπαγανδίζουν εσχάτως και υποδαυλίζουν κινήματα ανυπακοής.

1. Οι αμφισβητούμενοι νόμοι πρέπει να θίγουν ευθέως τον πυρήνα των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών

2. Εναντίον της εικαζόμενης αδικίας πρέπει να έχουν εξαντληθεί προηγουμένως όλα τα νόμιμα μέσα αμφισβήτησης

3. Οι δράσεις ανυπακοής οφείλουν να κινούνται στο πλαίσιο της αρχής της αναλογικότητας και να μην καταλήγουν στην κατάλυση της ίδιας της νομιμότητας

4. Οι ανυπάκουοι πολίτες οφείλουν να αποδέχονται τον προσωρινό έστω χαρακτήρα της παρανομίας που μετέρχονται και τις κυρώσεις που αυτή συνεπάγεται.

Σύμφωνα με τα παραπάνω, οι πράξεις ανυπακοής κατατείνουν στην αποκατάσταση ενός άτυπου διαλόγου με την κοινωνία με στόχο να την πείσουν για το δίκαιο των αιτημάτων τους και να οδηγήσουν στην αλλαγή του νόμου και στην εδραίωση μιας νέας νομιμότητας.

Σήμερα, διάφοροι καλούν σε κίνημα ανυπακοής ενάντια στην εφαρμογή του νόμου για την ανώτατη εκπαίδευση. Πρόκειται καταρχήν για νόμο ψηφισμένο από τα τέσσερα πέμπτα της Βουλής, δεν θίγει με κανένα τρόπο ατομικά δικαιώματα, δεν έχει γίνει αντικείμενο δικαστικού ελέγχου, άρα δεν έχουν εξαντληθεί τα νόμιμα μέσα αμφισβήτησής του, η ανυπακοή θέτει σε κίνδυνο την ίδια τη λειτουργία των Πανεπιστημίων, άρα δεν συνάδει με την αρχή της αναλογικότητας και, κατά συνέπεια, η συντεταγμένη πολιτεία οφείλει να αντιδράσει και να απαιτήσει την εφαρμογή του, επιβάλλοντας ταυτόχρονα τις προβλεπόμενες κυρώσεις στους αμφισβητίες.

Έτσι λειτουργούν οι εύτακτες και ευνομούμενες πολιτείες. Αλλιώς, η ανεξέλεγκτη ανομία οδηγεί προοπτικά στον λαϊκισμό και στον εκφασισμό της κοινωνίας. Η Αντιγόνη και ο Σωκράτης δίδαξαν τις αρχές αυτές σε πολύ πιο οριακές συνθήκες. Είναι κρίμα που πολλοί Νεοέλληνες δεν μπορούν να το αντιληφθούν.

Όταν η Χρυσή Αυγή υπήρχε στα δημόσια πράγματα, οι αναφορές σε αυτήν γίνονταν –όταν δεν χρησιμοποιούνταν το όνομά της– με όρους όπως «ακροδεξιό μόρφωμα» ή «ακροδεξιά συμμορία» και ορθά, επειδή ο διαχωρισμός της από την «κανονική» Δεξιά ήταν επιβεβλημένος και δίκαιος. Το πρόθεμα «ακρο-» ήταν απαραίτητο για να αποφεύγεται η γενίκευση που θα καθιστούσε τη ΝΔ ομοτράπεζη των φασιστοειδών. Μάλιστα, ο συγκεκριμένος διαχωρισμός ήταν καθολικά αποδεκτός από τους νοήμονες, δεξιούς και αριστερούς, δημοκράτες.

Μετά την εθνική περιπέτεια διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ και τα δεινά που επέφερε, συντηρητικοί πολιτικοί και αρθρογράφοι εμμονικά αναφέρονται στο κόμμα της σημερινής αντιπολίτευσης ως «Αριστερά» ταυτίζοντάς το με όλο το αλλο μισό του πολιτικού φάσματος ενώ αυτό, φυσικά, δεν ισχύει, όπως δεν ίσχυε και για τους δεξιούς συναδέλφους τους. Το πολιτικό όφελος είναι προφανές: με την απουσία του προθέματος, όλη η Αριστερά ρίχνεται στον Καιάδα. Προσωπικά, θεωρώ τη συγκεκριμένη παράλειψη εσκεμμένη και άδικη, επειδή κάθε γενίκευση έχει ως υποπροϊόντα στερεοτυπικές και ρατσιστικές απόψεις. Κανένας αριστερός δημοκράτης δεν ανέχεται να τσουβαλιάζεται με την ακρο-αριστερά του ΚΚΕ που περιλαμβάνει και το μεγαλύτερο κομμάτι του ΣΥΡΙΖΑ (όσον αφορά το ΜέΡΑ 25, το πρόθεμα δεν είναι αρκετό – στην περίπτωσή τους είναι αναγκαίοι πιο σύνθετοι επιθετικοί προσδιορισμοί, όπως «η Αριστερά της χαρωπής αυταρέσκειας»).

Επιπρόσθετα, είναι κάπως υποκριτικό να υιοθετείται το ισοπεδωτικά σκέτο «Αριστερά» από ανθρώπους που στον προσωπικό τους πολιτικό αυτοπροσδιορισμό αποφεύγουν να καλούν εαυτόν και συναλλήλους «δεξιούς» – εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων. Για τον εαυτό τους δηλώνουν «φιλελεύθεροι», όρος ο οποίος πουθενά στον κόσμο δεν χρησιμοποείται από ανθρώπους που εκκλησιάζονται τακτικά.

Στο πασίγνωστο δίστιχό του, ο πιο διάσημος Φρανκ στον κόσμο υμνολογεί “If I can make it there, I'll make it anywhere” – και μου ήρθε στο νου όταν εβλεπα τα γεγονότα να εξελίσσονται στις 6 Ιανουαρίου, αλλά αντικαθιστώντας το ένα ρήμα με το άλλο. Εάν μπορείς να κάνεις κάτι τέτοιο εκεί, μπορεί να συμβεί οπουδήποτε.

Η απόπειρα πραξικοπήματος –πρακτικά, περί αυτού πρόκειται– στην κοινή συνείδηση των Αμερικανών ήταν ανύπαρκτη και ως πιθανότητα. Και όμως, συνέβη. Και ενώ τα αρνητικά που επέφερε το συμβάν είναι πολλά και πολυεπίπεδα, υπήρξαν δύο πολύ θετικά και μια ενδιαφέρουσα επαλήθευση.

Το πρώτο θετικό είναι ότι η απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε. Το δεύτερο είναι η προειδοποιητική του αξία προς τους υπόλοιπους που έχουμε την τύχη να απολαμβάνουμε το πιο φιλελεύθερο από τα υπάρχοντα πολιτεύματα. Όσο για την επαλήθευση, αυτή έχει να κάνει με το επίπεδο των “στασιαστών” που αντικατόπτριζε τραγικά αυτό του ηγέτη τους. Παρομοιάστηκαν με σάπιο κορμό στο δάσος που σπάει και από μέσα ξεχύνονται όλα τα πλάσματα με πόδια 6 και πάνω. 

Όσο κι αν προσπαθώ, δεν μπορώ να θυμηθώ ούτε ένα πραξικόπημα κάπου που να το ξεκίνησαν οι βιολόγοι μιας χώρας. Ή οι γιατροί της. Κανένα Κοινοβούλιο δεν κινδύνευσε από πολιορκία αρχιτεκτόνων.

Αντίθετα, όλους τους προηγούμενους τους βρίσκεις παντού στις εξεγέρσεις που ζητούν δημοκρατία. Στα Χονγκ Κονγκ, στις Ιστανμπούλ, στα Πολυτεχνεία…

Tο 2018, σαν σήμερα (27 Φεβρουαρίου), κάτοικος της ευρύτερης περιοχής Μεταξουργείου του ιστορικού κέντρου της πρωτεύουσας, έγραφα στη σελίδα μου στο facebook:

Από το 2008 μέχρι το 2014 η οδός Αγησιλάου στο Μεταξουργείο ήταν ψωνιστήρι ανήλικων αγοριών. Πιο πριν ήταν στην πλατεία Κουμουνδούρου. Στη συνέχεια μετακόμισαν στην κάτω πλευρά της Κωνσταντινουπόλεως μετά τις γραμμές του τρένου. Τώρα είναι πέριξ του πεδίου του Άρεως.

Φυσικά, κανείς δεν είδε, δεν άκουσε, δεν ξέρει τίποτα.

Έλα σε παρακαλώ!

ΥΓ. Το τι αμάξια περνούσαν και ποιοι κάθονταν μέσα, ορισμένοι με τις συμβίες ή τις ερωμένες, ας μην το πιάσουμε, θα κλείσουν σπίτια... Φυσικά, ο πολύς κόσμος, εξακολουθεί να λέει: δεν είδα, δεν άκουσα, δεν ξέρω τίποτα. Και να πέφτει από τα σύννεφα. Είναι πιο βολικό έτσι, κοιμούνται ήσυχοι το βράδυ κι όταν ξυπνούν, μετά τον καφέ, αρχίζουν τον ακτιβισμό του πληκτρολογίου σε hastags που υπαγορεύονται από άλλους.