Ο αναγνώστης ακολουθεί τα βήματα του συγγραφέα σε αυτή την πορεία εξερεύνησης, η οποία είχε συχνά ως αφετηρία τις «σφήνες» από το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον. Στη συνέχεια η σκυτάλη περνούσε στους καθηγητές στο λύκειο και στο πανεπιστήμιο. Οι «σφήνες» ήταν σύντομες αναφορές σε ονόματα συγγραφέων και έργων, που κινούσαν την περιέργεια και το ενδιαφέρον κάποιων μαθητών να τους γνωρίσουν και ταυτόχρονα τροφοδοτούσαν το πάθος και την εμμονή για τη τυχαία ανακάλυψη.
Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος περιγράφει στον Ελεύθερο σκοπευτή την περιήγηση χωρίς συγκεκριμένο στόχο και τη μαγεία της τυχαίας ανακάλυψης σαν ένα θρίλερ εξερεύνησης και εμπειριών.. Ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι ο συγγραφέας τον καλεί σε έναν περίπατο στο χώρο της λογοτεχνίας και της σκέψης, ο οποίος προσομοιάζει στον περίπατο στη φύση, όπου κυριαρχούν το άγνωστο και η τυχαία ανακάλυψη. Η διάφορα είναι ότι η εξερεύνηση δε γίνεται στη φύση, αλλά στα βιβλιοπωλεία και στις βιβλιοθήκες.
Ο Ελεύθερος Σκοπευτής δίνει μια σειρά από τεκμηριωμένα παραδείγματα αυτών των ανακαλύψεων. Θα αναφέρω μερικά, που είτε με εντυπωσίασαν, είτε επειδή σχετίζονται με την προσωπική μου εμπειρία.
Το πρώτο παράδειγμα είναι το κεφάλαιο για τον Ιπποκράτη. Όταν το διάβασα, έμεινα άφωνος. Αναρωτήθηκα ποια θα μπορούσε να ήταν η σχέση του σπουδαίου γιατρού της αρχαιότητας με τους μεγάλους τραγικούς; Ο Θεοδωρόπουλος δε μ’ άφησε να βασανίζομαι. Στο αντίστοιχο κεφάλαιο υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει κάποια σχέση, όπως άλλωστε δεν υπάρχει και στην εμφάνιση του Σωκράτη.
Ο συγγραφέας υπογραμμίζει τη σημασία του τυχαίου στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο με τη Μήδεια του Ευριπίδη. Από τον Ιπποκράτη στον Ευριπίδη. Τι κοινό υπάρχει μεταξύ τους; Κανένα. Το μόνο κοινό σημείο είναι το πάθος για ανακάλυψη, που σπρώχνει τον μανιακό αναγνώστη στο ψάξιμο και στην ανάγνωση.
Η ευχάριστη έκπληξη ήταν για μένα το κεφάλαιο για τον Ντ’Αρτανιάν του Αλεξάνδρου Δουμά. Θυμήθηκα τη δική μου εμπειρία και τον δικό μου ενθουσιασμό, όταν σε νεαρή ηλικία ανακάλυψα τα δυο μυθιστορήματα του Αλεξάνδρου Δουμά: τους Τρεις σωματοφύλακες και στη συνέχεια το Μετά είκοσι έτη. Η γνωριμία μου με τους γάλλους συγγραφείς ξεκίνησε από τον Δουμά και με οδήγησε στον Ουγκώ, στον Μπαλζάκ και στον Ζολά. Στη συνέχεια, οι σπουδές μου στο αυστριακό λύκειο της Κωνσταντινούπολης έφεραν τη γνωριμία μου με τους γερμανούς κλασικούς.
Παράθυρο με θέα
Αυτό το πάθος του ελεύθερου σκοπευτή για την ανακάλυψη κειμένων, όπως το περιγράφει στο βιβλίο του ο Θεοδωρόπουλος ανοίγει στον αναγνώστη ένα παράθυρο με θέα. Η θέα αυτή προσφέρει μια τεράστια ποικιλία από τοπία και αποχρώσεις. Όσοι από εμάς κατέληξαν να γίνουν συγγραφείς, το χρωστούν σ’ αυτή τη θέα και στον πλούτο της.
Σήμερα η θέα έχει περιοριστεί στα συγγράμματα και στη βιβλιογραφία. Όταν οι νέοι ανοίγουν το παράθυρο, το μόνο που αντικρίζουν είναι το πτυχίο. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τις επιστήμες, αλλά και για τη λογοτεχνία με τα μαθήματα και τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής,
Η κριτική που ασκεί ο Θεοδωρόπουλος στα μαθήματα και στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής είναι εξαιρετικά εύστοχη. Με τα μαθήματα και τη διδασκαλία μπορείς να γίνεις δικηγόρος, ή γιατρός, για να θυμηθώ τον Ιπποκράτη, λογοτέχνης δεν μπορείς να γίνεις.
Ζούμε σε μια εποχή, όπου όλα εξαρτώνται από τη μελέτη και την εκμάθηση μιας τεχνικής και ενός συστήματος. Ο Ελεύθερος Σκοπευτής περιγράφει μια τελείως διαφορετική προσέγγιση: την αδιάκοπη και συχνά τυχαία εξερεύνηση έργων και συγγραφέων, που αποκαλύπτουν όχι μόνο διαφορετικά τοπία και διαφορετικούς ορίζοντες, αλλά βοηθούν τον αναγνώστη και κάποιον μελλοντικό συγγραφέα στην ανακάλυψη του εαυτού τους. Το πρώτο βήμα για ένα συγγραφέα είναι η ανακάλυψη του εαυτού του. Αυτή τον οδηγεί στην επιλογή των θεμάτων και στην αποτύπωση τους σε μια ιστορία.
Τα μαθήματα και τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής διδάσκουν στους συγγραφείς μια τεχνική γραφής. Ωστόσο, η αφήγηση εξαρτάται σχεδόν πάντα από το θέμα και συχνά διαφέρει από μυθιστόρημα σε μυθιστόρημα του ίδιου συγγραφέα.
Υπάρχει και κάτι άλλο, που με ανησυχεί πολύ. Ο εγκλωβισμός της γραφής σε μια τεχνική είναι το κατώφλι που οδηγεί στην τεχνητή νοημοσύνη. Αν κάποιοι θεωρούν πως υπερβάλλω, τους θυμίζω την πρόσφατη παρουσίαση μιας ταινίας στην Αγγλία, της οποίας το σενάριο γράφτηκε με τεχνητή νοημοσύνη. Μπορεί η προβολή της ταινίας να ακυρώθηκε λόγω διαμαρτυριών, η αρχή, όμως, έχει ήδη γίνει.
Στις μέρες μας οι νέοι σπουδάζουν τεχνολογία και οι νέοι συγγραφείς τεχνική γραφής. Ο Ελεύθερος Σκοπευτής του Τάκη Θεοδωρόπουλου περιγράφει, με τρόπο εύστοχο και πειστικό, τη μόνη διέξοδο απ’ αυτή τη λανθασμένη αντίληψη.
