Ποίηση

Ένα ποίημα του Άνταμ Ζαγκαγιέφσκι (1945-2021).

Μια συνέντευξη γνωριμίας με έναν σπουδαίο ποιητή της Πολωνίας, τον Άνταμ Ζαγκαγιέφσκι, που πέθανε στις 21 Μαρτίου 2021. «Η εξύψωση είναι η ουσία της ποίησης. Συστατικό της ίδιας ουσίας, όμως, είναι η συγκίνηση ή ακόμα και κάποια υπερβολή. Επίσης, απαραίτητα ποιητικά υλικά είναι η ειρωνεία και το χιούμορ, συστατικά που βοηθούν να μην παίρνουμε τον εαυτό μας πολύ στα σοβαρά. Η ποίηση, ωστόσο, είναι κάτι πολύ σοβαρό, απαντά στα σοβαρά ζητήματα. Αλλά ο ποιητής δεν πρέπει να είναι ιερέας. Ο Λέζεκ Κολακόφσκι, στο περίφημο δοκίμιό του Ο ιεροκήρυκας και ο γελωτοποιός (Kapłan i błazen, 1959), στρέφεται κατά του ιεροκήρυκα και συνηγορεί υπέρ του γελωτοποιού». Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο Books' Journal, τχ. 41, Μάρτιος 2014.

Πολύ προτού αρχίσω να διαβάζω τον άγγλο ποιητή Τζορτζ Γκόρντον Νόελ, έκτο βαρόνο Μπάυρον (1788-1824), και να ασχολούμαι με αυτόν μεταφραστικά, ζούσα κοντά του –ορθότερα, η μορφή του ζούσε κοντά μου– με διάφορους τρόπους. Έλκοντας τη μισή μου καταγωγή από το Μεσολόγγι και περνώντας όλα τα καλοκαίρια εκεί, έπεφτα διαρκώς πάνω του.

Με ενδιαφέρουν, και το ψάχνω, οι πρώτες δημοσιεύσεις των συγγραφέων, γιατί θέλω να γνωρίσω την αφετηρία της διαδρομής τους, με ποια δηλαδή πνευματική εξάρτυση εισήλθαν στον λογοτεχνικό στίβο. Έχω όμως και την απλή περιέργεια να δω και την εικόνα τους. Να εντοπίσω  την πρώτη, ει δυνατόν, δημοσίευση της φωτογραφίας τους. Συνήθως αυτή αργεί  και γίνεται όταν πια ο συγγραφέας με το έργο του έχει γίνει γνωστός. Ξεφυλλίζοντας τις εφημερίδες του μεσοπολέμου, ερευνώντας για άλλα θέματα, είχα έναν παρακείμενο εντοπισμό.

Τ.Σ. Έλιοτ, Η άγονη γη, εισαγωγή - μετάφραση από τα αγγλικά - σημειώσεις: Χάρης Βλαβιανός, Πατάκη, Αθήνα 2020, 171 σελ.

Τρία παραγγέλματα του T.Σ. Έλιοτ προς επίδοξους μεταφραστές. Με αφορμή τη νέα μετάφραση της Waste Land του από τον Χάρη Βλαβιανό.

Μέσα από τη λοξή της ματιά σε πράγματα και βεβαιότητες, η Κική Δημουλά αμφισβητεί το υπαρκτό, αυτό που φαίνεται αληθινό και τονίζει εμφατικά την ακραία ασυνέχεια του θανάτου. Επαναλαμβάνοντας τη φράση «Χαίρε των ματιών σου η ανοιχτοφοβία» αισθητοποιεί «έναν υπερρεαλισμό του καθημερινού ρεαλισμού ο οποίος δεν αποτελεί αισθητική επιλογή, αλλά επιβάλλεται στην ποιητική της Δημουλά, από τη στιγμή που συνεχώς πίσω από την πολύχρωμη επιφάνεια της καθημερινής πραγματικότητας, σταθερά διακρίνει μια φασματική υπόσταση, το κενό, το “ποτέ”, την απουσία». Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 107, Μάρτιος 2020.

Η Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη βραβεύτηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2018 για το έργο της, Η επιστροφή των νεκρών (Πόλις, 2017). Στη συνέχεια, αναδημοσιεύουμε ένα ποίημά της που πρωτοδημοσιεύτηκε στο τεύχος 7 του Books' Journal, Μάιος 2011.

Λουκάς Κούσουλας, Ενθύμιον [Εκλογή από τα ποιήματα], Γαβριηλίδης, Αθήνα 2010, σελ. 123

Λουκάς Κούσουλας, Και μόνος και μετά πολλών [Κύκλος Γ’], Γαβριηλίδης, Αθήνα 2011, 197 σελ.

Ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, ο Λουκάς Κούσουλας, που πέθανε στις 15 Μαΐου 2019 και κηδεύτηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σουβάλα (Πολύδροσο) του Παρνασσού, ήταν μια ξεχωριστή παρουσία στα ελληνικά γράμματα. Τα δυο βιβλία του, που περιέχουν επιλογή από τα ποιήματά του και σημαντικά δοκίμια τον φανερώνουν σε όλη την πνευματική παρουσία του. Έγραψε μακροσκελή ποιήματα-σπουδές, αφηγηματικά, σχολιαστικά, επίμονα και εξόφθαλμα «διακειμενικά», που παλαντζάρουν πλάι πλάι με τα ολιγόλογα δοκίμια του Λουκά Κούσουλα που, από την πλευρά τους, σχεδόν τραγουδιστά, επιχειρηματολογούν. Την ιδιαιτερότητά του επισήμαινε η Μαρία Τοπάλη, σε ένα κείμενο γι’ αυτόν που δημοσίευσε το μακρινό 2011. «Δεν έπαψα στιγμή να αναρωτιέμαι πώς προκύπτει ένας άνθρωπος τόσο χαριτωμένος στη ζωή και στην ποίηση», λέει σήμερα η Μαρία Τοπάλη. «Χρυσός κάθε κουβέντα που μοιράστηκα μαζί του. Θα τον κρατήσουμε με τα βιβλία κοντά μας». Έχει άραγε προγόνους στην ελληνική ποίηση τούτη η προσπάθεια, που φτάνει τώρα στην ωριμότητα; Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 4 του Books’ Journal, Φεβρουάριος 2011.

Στο ξεκίνημα της δεκαετίας του 1990, ο τότε φίλος μου μου χάρισε μία κασέτα με τραγούδια του Λέοναρντ Κοέν*, όχι επειδή δεν τον ήξερα, αλλά ακριβώς επειδή συμβόλιζε όσα θέλαμε να πιστεύουμε ότι είχαμε κοινά. Νιώθαμε ευαίσθητοι, διαβασμένοι, ψαγμένοι, λίγο εκτός κατεστημένου, λίγο πιο πέρα από τους άλλους. Η σχέση δεν κράτησε, η φιλία επιβίωσε. Το ίδιο και η κασέτα. Την έχω ακούσει αμέτρητες φορές και έχει ταξιδέψει μαζί μου από την Αθήνα σε νησιά, στις Βρυξέλλες, στο Λουξεμβούργο, όπου πλέον αδρανεί επειδή δεν έχω πια κασετόφωνο, αλλά συχνά-πυκνά παίζω τα τραγούδια, με εκείνη τη σειρά, στο YouTube. Φυσικά υπήρχαν κι άλλα τραγούδια του, που δεν βρίσκονταν στην κασέτα αλλά άκουγα και εξακολουθώ να ακούω. Ο Κοέν είχε γίνει ένας από τους δικούς μου ανθρώπους. Από αυτούς που ήρεμα και σταθερά, σε βάθος χρόνου, παραμένουν στο πλάι σου και σκάβουν σιγά-σιγά μέσα σου ένα λαγούμι και βρίσκουν, κάπου στα βάθη, τη θέση τους, από την οποία δεν θα μετακινηθούν ποτέ.

Ένα χριστουγεννιάτικο ποίημα του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (ναι, του Ντοστογιέφσκι), μεταφρασμένο από τον Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη. Προσφορά του περιοδικού μας στις αναγνώστριες και στους αναγνώστες του.