Susan Sontag, Ο εραστής του ηφαιστείου, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαρία Σ. Μπλάνα, Gutenberg Αθήνα 2025, σελ. 666.

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα με φόντο τη Νάπολη του 18ου αιώνα. Στο επίκεντρο ο πρέσβης της Βρετανίας, μανιώδης συλλέκτης αρχαιοτήτων και πετρωμάτων από το ηφαίστειο λόρδος
Χάμιλτον, η σύζυγός του, η πανέμορφη Έμμα, και ο θρύλος των Ναπολεόντειων Πολέμων ναύαρχος Νέλσον. Η παθιασμένη ερωτική σχέση της Έμμα και του Νέλσον αψηφά κάθε πρωτόκολλο επηρεάζοντας ακόμα και ιστορικές αποφάσεις. [ΤΒJ]

Hermann Hesse, Σιντάρτα. Ένα ινδικό παραμύθι, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία Αγγελίδου και Άγγελος Αγγελίδης, Διόπτρα, Αθήνα 2025, 200 σελ.

Hermann Hesse, Γερτρούδη, μετάφραση από τα γερμανικά: Ειρήνη Γεούργα, Διόπτρα, Αθήνα 2025, 256 σελ.

Ήταν το είδωλο της εποχής των χίπις και, στην Ελλάδα, όσων είχαν μαγευτεί από τις θεωρίες του ανορθολογισμού και από την πνευματικότητα της Ανατολής τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης και πολυδιαβασμένο το βιβλίο του, Σιντάρτα. Γερμανός, επηρεασμένος από την ελληνική μυθολογία, τον γερμανικό ρομαντισμό, την ινδική και την κινεζική σκέψη και διάφορες ψυχαναλυτικές θεωρίες, ο Χέρμαν Έσσε υπήρξε πολυβραβευμένος (μεταξύ άλλων, έλαβε και Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1946) κι ακόμα σήμερα αντιμετωπίζεται ως ο πιο δημοφιλής συγγραφέας από τη Γερμανία. Το έργο του, γνωστό στους έλληνες αναγνώστες, επανεκδίδεται και διεκδικεί να διαβαστεί – ή να ξαναδιαβαστεί.

Malcolm Lowry, Κάτω από το ηφαίστειο, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Μεταίχμιο, Αθήνα 2024, 642 σελ.

Malcolm Lowry, Ουλτραμαρίν, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Μεταίχμιο, Αθήνα 2025, 321 σελ.

No puede vivir sin amar θα λέγαμε πως είναι το ρεφραίν, η ρήση-μάντρα που είναι γραμμένη στον τοίχο, το κυριολεκτικό και μεταφορικό writing on the wall που καθορίζει τη μοίρα του Τζέφρι Φέρμιν, του Προξένου, κεντρικού και τραγικού ήρωα στο Κάτω από το ηφαίστειο, το opus magnum του Μάλκολμ Λόουρι. Δίχως αγάπη για τον εαυτό του, για την ίδια τη ζωή, πασχίζοντας να συγχωρέσει την προδοσία των πιο κοντινών κι αγαπημένων του ανθρώπων, ο Πρόξενος οδηγείται σαν μαριονέτα στα χέρια της Μοίρας στην εκπλήρωση της προφητείας: δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αγάπη.

Jean-Jacques Rousseau, Ιουλία ή Η νέα Ελοΐζα, μετάφραση από τα γαλλικά: Έφη Κορομηλά, Gutenberg, Αθήνα 2024, δυο τόμοι, σελ. 607 (α’ τόμος) και σελ. 594 (β’ τόμος)

Η μεγαλύτερη ίσως εκδοτική επιτυχία του 18ου αιώνα ήταν ένα βιβλίο που γράφτηκε από έναν φιλόσοφο. Δεν ήταν φιλοσοφική πραγματεία, αλλά επιστολικό μυθιστόρημα. Το έργο γράφτηκε μεταξύ 1756 και 1758 και, το 1761, ο εκδότης και βιβλιοπώλης Marc-Michel Rey, ο άνθρωπος που συντέλεσε καθοριστικά στη διάδοση των ιδεών κορυφαίων διαφωτιστών όπως o Βολταίρος, ο Ντιντερό και ο Βαρόνος του Χόλμπαχ, εξέδωσε στο Άμστερνταμ το ογκώδες μυθιστόρημα του Γενουάτη, απογόνου εξόριστων Γάλλων Ουγενότων, στοχαστή Ζαν-Ζαν Ρουσσώ. Το βιβλίο ήταν η Ιουλία ή Η νέα Ελοΐζα και μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά.

Lauren Groff, Matrix, μετάφραση από τα αγγλικά: Χρήστος Οικονόμου, Πόλις, Αθήνα 2024, 282 σελ.

Ένα από τα βιβλία που διαβάστηκαν και επαινέθηκαν πολύ το διάστημα αμέσως μετά την έξαρση τoυ Covid-19, όταν η ανάγνωση βιβλίων σημείωσε σημαντική άνοδο (καθώς θεωρήθηκε, δικαίως, ασφαλές χόμπι), ήταν το Matrix (Σεπτέμβριος 2021). Είναι το τέταρτο μυθιστόρημα της αμερικανίδας συγγραφέα Λορίν Γκροφ.^[i] Ιστορικό μυθιστόρημα για τη Μαρία της Γαλλίας, που θεωρείται η διασημότερη ποιήτρια του Μεσαίωνα – και στο βιβλίο παρουσιάζεται ως υποδειγματική μορφή στο δρόμο της γυναικείας χειραφέτησης.

Jenny Erpenbeck, Η συντέλεια του κόσμου, μετάφραση από τα γερμανικά Αλέξανδρος Κυπριώτης, Καστανιώτη, Αθήνα, 2017, 304 σελ.

Η λογοτεχνία της Τζένι Έρπενμπεκ δεν είναι μονότονη. Έχει βεβαίως ορισμένα μόνιμα θεματικά χαρακτηριστικά. Την ενδιαφέρουν η ιστορία, η απώλεια και το πέρασμα του χρόνου, η μεταμόρφωση και η αέναη εξέλιξη, το τυχαίο και το αναπόφευκτο. Επίσης, η λογοτεχνία της μιλάει συχνά για την αλληλεπίδραση μεταξύ της προσωπικής μνήμης και της συλλογικής ιστορίας, δείχνοντας πώς οι ατομικές ζωές καθορίζονται από τις ευρύτερες ιστορικές δυνάμεις. Στο κείμενο που ακολουθεί, μαθαίνουμε τι έχει γράψει πέραν του πολυσυζητημένου Καιρού. [ΤΒJ]

A. S. Byatt, Η Παρθένος στον κήπο, μετάφραση από τα αγγλικά: Κατερίνα Σχινά, Πόλις, Αθήνα 2024, 640 σελ.

Η Παρθένος στον κήπο είναι το τρίτο μυθιστόρημα της Antonia Susan Duffy, γνωστής ως A. Σ. Μπάιατ, και το πρώτο μιας τετραλογίας με ηρωίδα τη Φρεντερίκα Πότερ που μεγαλώνει στη μεταπολεμική Αγγλία ακολουθώντας μια πορεία προς τη χειραφέτηση. Η ιστορία αρχίζει τη χρονιά της στέψης της Ελισάβετ, κοινωνικά πραγματεύεται την εισβολή του μοντερνισμού σε μια παραδοσιακή κοινωνία όπως η αγγλική και λογοτεχνικά αναπτύσσεται ως πολεμική απέναντι στη ρομαντική απεικόνιση της σεξουαλικότητας από συγγραφείς όπως ο Ντ. Χ. Λόρενς, δημιουργός του πολύκροτου Εραστή της Λαίδης Τσάτερλι. Παρθένες στον κήπο δεν υπάρχουν πια. [ΤΒJ] 

Ντορίνα Παπαλιού, Η φωνή στα χέρια της. Μυθιστόρημα,  Ίκαρος, Αθήνα 2024, 448 σελ.

«Ποιο ταλέντο θα θέλατε να είχατε;» Είναι μια από τις ερωτήσεις του «ερωτηματολογίου του Προυστ» που απάντησε η Ντορίνα Παπαλιού το 2013^[1], χρονιά έκδοσης του προηγούμενου, πληθωρικού, μυθιστορήματός της Το απαραίτητο φως (Ίκαρος). «Θα ήθελα να μπορώ να γράφω μουσική», ήταν η απάντηση της συγγραφέα. Μια δεκαετία και πλέον μετά, η δράση του τελευταίου έργου της τοποθετείται στον ιδιαίτερα σκληρό, πειθαρχημένο και ανταγωνιστικό χώρο της διεθνούς σκηνής της κλασικής μουσικής, με την απολλώνεια τέχνη σε πρώτο πλάνο.

Pablo Neruda, Τη ζωή μου, ομολογώ, την έζησα. Απομνημονεύματα, μετάφραση από τα ισπανικά - σημειώσεις: Γιώργος Κεντρωτής, Gutenberg, Αθήνα 2024, 645 σελ.

Στη μεταπολίτευση, τραγουδήσαμε στα γήπεδα το Canto General του, που είχε μελοποιήσει ο Μίκης Θεοδωράκης και τον λατρέψαμε, ως εκφραστή και διεκδικητή της ουτοπίας ενός κοινωνικά δίκαιου κόσμου. Ο Πάμπλο Νερούδα (1904-1973), στρατευμένος ποιητής οπαδός εξιδανικευμένων κομμουνιστικών ιδεών, τιμημένος το 1971 με το Νόμπελ, είχε λατρευτεί επειδή βοήθησε διωκόμενους από το καθεστώς του Φράνκο στην Ισπανία και επειδή υπήρξε στέλεχος του κράτους τα χρόνια του Αλιέντε στη Χιλή, συναναστράφηκε μεγάλους καλλιτέχνες της εποχής του και έγινε σύμβολο αντίστασης στη χώρα του. Στην αυτοβιογραφία του, που μόλις κυκλοφόρησε, περιγράφει τη ζωή του σαν επαναστατική εποποιία αλλά, ειλικρινής, δεν κρύβει τα μελανά της σημεία: θαύμαζε τον Στάλιν και, όταν ήταν νέος, βίασε μια νεαρή γυναίκα. Γιατί, παρ’ όλα αυτά, έχει θαυμαστές που ανατρέχουν συνεχώς στο έργο του; [ΤΒJ]

Αν η ιστορία του Τρίτου Ράιχ έχει αποτελέσει ένα από τα πιο γνωστά θέματα στο οποίου έχουν αφιερωθεί εκατοντάδες αξιομνημόνευτων έργων από σοβαρούς μελετητές, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης, ο τελευταίος χρόνος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και η πτώση του τείχους του Βερολίνου αποτελούν το θέμα ή το ιστορικό πλαίσιο πολλών από τα πιο αξιόλογα λογοτεχνικά έργα που έχουν εκδοθεί τα τελευταία χρόνια. Τα αίτια και οι συνθήκες που οδήγησαν στην άνοδο του ναζισμού, η αντιμετώπιση της ήττας και το σοκ της επανόδου έπειτα από τόσα χρόνια σε μια ενωμένη Γερμανία είναι αυτά που αποδεικνύεται πως γοητεύουν περισσότερο κοινό και συγγραφείς.