Η απαγόρευση των ξένων πανεπιστημίων στην αρχαία Ρώμη

Πέμπτη, 21 Δεκεμβρίου 2023 09:41

Carole Raddato / Wikipedia

Δάσκαλος με δύο μαθητές και έναν νεαρό ιματιοφύλακα (puer capsarius). Ανάγλυφο από το Neumagen, Trier Ρηνανίας (180-185 μ.Χ.).

Κάποια στιγμή, περί τα μέσα του 2ου π.Χ. αιώνα, οι τέχνες των Ελλήνων, γραμματική και ρητορική, γίνονται πολύ ελκυστικές για τους νέους των καλών οικογενειών της Ρώμης, σχολεία ανοίγουν, δημιουργείται μια κίνηση που, όπως έρχεται απ’ έξω, ταράζει την καθαρά λατινική παράδοση. Περισσότερη ανησυχία προκαλεί η ρητορική, εφόσον αυτή μπορεί να επηρεάσει και την πολιτική.

Η Σύγκλητος το συζήτησε, μας λέει ο Σουητώνιος, και τις ξένες αυτές ρητορικές σχολές αποφάσισε να τις απαγορεύσει και να διώξει τους έλληνες δασκάλους, που ήταν το Χάρβαρντ και η Οξφόρδη της εποχής, από το έδαφος της πόλης. Σώζεται και το σχετικό διάταγμα.

Τελικά όμως δεν έκανε και τίποτε: και μετά την απαγόρευση οι πλούσιοι Ρωμαίοι προσκαλούσαν τους δασκάλους αυτούς ιδιωτικά, τους είχαν σπίτι τους, όπου εδίδασκαν τα παιδιά τους και τους φίλους τους. Το πολιτικό αποτέλεσμα ήταν το ίδιο, απλώς με πιο έντονα ταξικά χαρακτηριστικά.

Έτσι, με τον καιρό, η απαγόρευση ξεχάστηκε και οι ξένοι επανήλθαν για να μάθουν γράμματα τους νέους της Ρώμης.

Δεν ήξερε η Σύγκλητος να κάνει ένα άρθρο 16.

Παντελής Μπασάκος

Σπούδασε φιλοσοφία στην Αθήνα και στο Παρίσι. Πρωτοδίδαξε (1977) στην Αθήνα, στο Κέντρο Φιλοσοφικών Ερευνών.Έχει διδάξει στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου (1979-2014) και ως επισκέπτης καθηγητής στο φιλοσοφικό τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Υπήρξε συνεκδότης του περιοδικού του Κέντρου Φιλοσοφικών Ερευνών Δευκαλίων, μαζί με τους καθηγητές Παύλο Καλλιγά και Ιόλη Πατέλη. Διευθύνει, μαζί με τους καθηγητές Βασίλη Κάλφα και Γεράσιμο Κουζέλη, την έκδοση των Απάντων του Αριστοτέλη από τις εκδόσεις Νήσος, με την χορηγία του Πολιτιστικού Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Κυριότερα γραπτά: L’ instance d’ aporie, essai sur Platon (1981), Επιχείρημα και Κρίση (1999), Τρεις Γλώσσες, Αριστοτέλης - Husserl - Wittgenstein (2006), Αριστοτέλης Τέχνη Ρητορική (μετάφραση και εισαγωγή, 2016).