Η διαλογή είναι φανερό ότι είναι απαραίτητη σε καιρό πολέμου ή σε επιδημίες που έχουν χαρακτήρα «καταστροφής».
Απ’ ό,τι φαίνεται, το σύστημα υγείας της Ιταλίας αναγκάζεται να λειτουργεί μ’ αυτούς τους όρους και φαίνεται ότι είναι ο τρόμος του δικού μας, δηλαδή ότι θ’ αναγκαστεί να το κάνει για να μην καταρρεύσει αλλά και να μεγιστοποιήσει κατά το δυνατόν την αποτελεσματικότητά του.
Τα επιστημονικά, δεοντολογικά και γενικότερα ηθικά διλήμματα των ανθρώπων που θα τεθούν σ’ αυτήν την υπηρεσία είναι τεράστια. Καλούνται να λάβουν αποφάσεις που μπορεί να τους συντρίψουν, αποφάσεις που από κανέναν δεν θα επαινεθούν, όσο κι αν είναι «ορθές», αντίθετα θα θεωρηθούν ως υπαίτιοι πολλών κακών.
Ο Άρτσιμπαλντ Λεμάν Κόχραν φοιτητής ακόμη της ιατρικής (αργότερα καθηγητής επιδημιολογίας και πατέρας της τεκμηριωμένης ιατρικής), κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο, έκανε διαλογή στους τραυματίες του μετώπου, για την πλευρά των Δημοκρατικών. Περιγράφει τις εμπειρίες αυτές στα απομνημονεύματά του, Ενός Ανδρός Ιατρική[i]:
Η δουλειά μου ήταν να κάνω τη διαλογή, καθώς η ταξιαρχία είχε δικό της πόστο πρώτων βοηθειών. Αυτή αφορούσε αρχικά το διαχωρισμό των τραυματιών σε τρεις κατηγορίες: εκείνους με επιφανειακά τραύματα που θα μπορούσαν γρήγορα να βοηθηθούν, εκείνους με σοβαρότερα τραύματα αλλά διακριτά θεραπεύσιμα, και τα απελπισμένα. Κατά πρώτον, αποφάσιζα αν ήταν αρκετά καλά ώστε να εξέλθουν, αφού πρώτα καθαρίζονταν και επιδένονταν τα τραύματά τους κι είχε χορηγηθεί αντιτετανικός ορός (αν ήταν διαθέσιμος). Έπρεπε να δώσουμε εξιτήριο γρήγορα σ’ αυτούς τους ανθρώπους καθώς ο χώρος της διαλογής ήταν περιορισμένος. Οι παραμένοντες ταξινομούνταν ως «μυϊκό», «ορθοπεδικό», «κοιλιακό» και «άλλο», προσέθετα επίσης και μια κλίμακα σοβαρότητας. Κάποιοι αναπόφευκτα βρίσκονταν πέραν της δυνατότητας βοήθειας από μας. Μισούσα να κάνω τον Θεό αλλά ήμουν υποχρεωμένος. Αναζητούσα ιατρική συμβουλή στο βαθμό που ήταν διαθέσιμη, όμως οι γιατροί ήταν εξαιρετικά απασχολημένοι. Γι’ αυτό έπεφτε κυρίως σε μένα να το κάνω όσο καλύτερα μπορούσα, να προετοιμάζω τους τραυματίες για το χειρουργείο και να προσφέρω όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ανακούφιση σ’ αυτούς που πέθαιναν.[….]
Ήμουν ευχαριστημένος που ανακάλυψα μια δραστηριότητα στην οποία εμφανιζόταν ότι ήμουν αποτελεσματικός και, επίσης, πρόσφερε κάποιον προβληματισμό που κινούσε το ενδιαφέρον, σχετικά με το πώς σώζονται περισσότερες ζωές με, δεδομένο, συγκεκριμένο μείγμα τραυματιών και περιορισμένους θεραπευτικούς πόρους. Είχα επίσης την τύχη να υποστώ την πιο βασανιστική εμπειρία της διαδικασίας διαλογής. Αυτό ήρθε αργότερα. […] Υπήρχε τόσο μεγάλη δραστηριότητα που αναπόφευκτα αρκετή από αυτή είναι θολή στην εκ των υστέρων εξέταση. Προς το τέλος της μάχης υπήρξε ένα μικρό επεισόδιο το οποίο με τάραξε, πιθανόν παράλογα, αλλά ήμουν κουρασμένος και υπερ-ερεθισμένος μετά από δύο ή παραπάνω εβδομάδες διαλογής. Ένα ασθενοφόρο έφθασε. Τα φορεία ήρθαν μέσα και έπρεπε να ταξινομήσω τους τραυματίες γρήγορα. Η πρώτη περίπτωση ήταν τραυματίας γυρισμένος στα δεξιά με το πρόσωπό του μερικώς κρυμμένο. Ο δεξιός του θώρακας ήταν πλήρως κομματιασμένος. Έβλεπα την καρδιά του να χτυπά ανεπαίσθητα. Έδωσα σήμα στην αδελφή κατεβάζοντας τον αντίχειρα ότι η περίπτωση ήταν απελπισμένη (το να μιλήσεις ήταν επικίνδυνο). Μετακινήθηκα αριστερά να δω την επόμενη περίπτωση και κατά τύχη έριξα το βλέμμα προς τα πίσω. Με τρόμο αναγνώρισα το πρόσωπο του Τζούλιαν Μπελλ.[ii] (Υποθέτω ότι κάποιος πρέπει να αποδέχεται την πιθανότητα να βάλει έναν καλό φίλο στην κατηγορία των χωρίς ελπίδα. Δεν έχω συναντήσει κανέναν που να έχει διευθύνει διαλογή σ’ έναν πόλεμο αλλά είμαι σίγουρος ότι η επιρροή της είναι πάντα καταστρεπτική. Μια σταθερή μικρή φωνή από το ασυνείδητό σου μουρμουράει «Καταδίκασες τον φίλο σου σε θάνατο!») Έφυγα τρέχοντας, λέγοντας στην αδελφή ν’ αναλάβει εκείνη, για να βρω έναν χειρουργό ή γιατρό να επιβεβαιώσει ή ν’ ανατρέψει την διάγνωσή μου. Ευτυχώς βρήκα τον Φίλιπ Ντ’ Άρσυ Χαρτ ο οποίος επισκεπτόταν τη μονάδα. Του έδειξα το τραύμα. Συμφώνησε με τη γνώμη μου. Δεν ήξερα αν έπρεπε να χαρώ ή να λυπηθώ. Μετακινήσαμε τον Τζούλιαν σ’ έναν θάλαμο, όπου πέθανε μετά από λίγη ώρα και επέστρεψα στην διαλογή, ένας άλλος άνθρωπος.
Ο Κόχραν παρουσιάζει με ενάργεια την ηθική της ευθύνης όπως συγκρούεται με τη φυσική ανθρώπινη ευαισθησία, ιδιαίτερα όταν αυτή αφορά κοντινές σχέσεις, ή τον ορθό λόγο με την επιθυμία για το γενικό καλό.
Ευτύχημα είναι ότι η κυβέρνηση και οι επικεφαλής των ελληνικών υγειονομικών αρχών φαίνεται ότι έχουν συνειδητοποιήσει το δύσκολο εγχείρημα της «αναγκαίας διαλογής», όπως φαίνεται από την συνέντευξη στην AthensVoiceτου υφυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ Άκη Σκέρτσου.[iii] Ήδη ανακοινώθηκε μια διαλογή. Ποιοι από τους πιθανούς νοσούντες θα υποβάλλονται σε σχετικό τεστ και ποιοι όχι.
Μένει και η ελληνική κοινωνία να αποδεχτεί την δική της ευθύνη στις μικρές, πολλές, καθημερινές αλλά κρίσιμες αποφάσεις της, και να δρα αναλόγως
[i] Άρτσιμπαλντ Κόχραν, Ενός ανδρός ιατρική. Η αυτοβιογραφία του καθηγητή Άρτσι Κόχραν, μετάφραση: Λάκης Δόλγερας, πρόλογος: Γιάννης Κυριόπουλος, Γαβριηλίδης, Αθήνα 2018.
[ii] «Στις 18 Ιουλίου 1937 η Λουφτβάφε βομβάρδισε το σημείο στο οποίο ο Τζούλιαν Μπελλ διόρθωνε το δρόμο για να περάσει το ασθενοφόρο του. Είχε ένα τεράστιο τραύμα στο θώρακα· η περίπτωσή του ήταν απελπιστική αλλά ήρθε πίσω στο νοσοκομείο, όπου ήμασταν σε θέση να κάνουμε το τέλος του πιο ανώδυνο. […] Ο Άρτσι Κόχραν ήταν ο γιατρός που τον περιέθαλψε στο δωμάτιο υποδοχής. Μόλις τον εξέτασε κατάλαβε ότι το τραύμα ήταν θανάσιμο· ένα θραύσμα οβίδας είχε διαπεράσει το στήθος του. […] Μετά έπεσε σε κώμα από το οποίο δεν βγήκε ποτέ» (Στμ). Ο Τζούλιαν Μπελλ πολεμούσε με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο και ήταν ανιψιός της Βιρτζίνια Γουλφ.
[iii] Άκης Σκέρτσος: «Ισχυρό ανάχωμα στον κορωνοϊό η ατομική ευθύνη», AthensVoice, 11/3/2020, 16:46, «[…]Είναι μια δοκιμασία άγνωστης διάρκειας, εύρους και βάθους, δεν πρέπει να μασάμε τα λόγια μας. Αρκεί μόνο να σκεφτούμε ότι χρειάστηκε να μπει σε καραντίνα μια ολόκληρη χώρα, η γειτονική Ιταλία, όπου απαγορεύτηκε η κυκλοφορία σε όλη την επικράτειά της, παρέλυσαν ζωτικές δραστηριότητες και οι γιατροί αναγκάζονται να ταξινομούν τους ασθενείς αναλόγως με τη σοβαρότητα της κατάστασής τους, δίνοντας προτεραιότητα σε όσους έχουν πιθανότητα να επιζήσουν![…]»
