Γεννήθηκα τη δεκαετία του 1980. Άρχισα να συνειδητοποιώ τον εαυτό μου την εποχή που ο σοσιαλισμός είχε αρχίσει να κάνει εμφανή την πορεία του στην οικονομία. Από τις πρώτες αναμνήσεις μου είναι μία συζήτηση για την αυξανόμενη τιμή του ψωμιού.
Μεγάλωσα στα 1990. Ο κόσμος άνοιγε, το παραπέτασμα έπεσε, ο κόσμος ταξίδευε, ο κόσμος μορφωνόταν. Οι αποτυχημένοι των εξετάσεων πήγαιναν στις χώρες του ανατολικού μπλοκ για σπουδές, οι λιγότερο αποτυχημένοι στην Αγγλία. Ο πληθωρισμός ήταν ψηλά, αλλά σιγά σιγά συμμαζευόταν, ο κόσμος είχε σταματήσει να αποθησαυρίζει δολάρια και λίρες Αγγλίας. Γίνονταν έργα, ο κόσμος διοριζόταν, αγόραζε καταναλωτικά αγαθά, έπαιρνε διαζύγια, είχε γκόμενες. Τα μπουζούκια δούλευαν Τρίτη με Κυριακή, ενώ υπήρχαν ειδικές πίστες που ήταν ανοιχτές τη Δευτέρα.
Στο σχολείο των 1990 γιορτάζαμε το «Πολυτεχνείο». Σε ηλικία δημοτικού μάθαινα να τραγουδάω «χτυπούν τη νύχτα στην ταράτσα τον Αντρέα» και «νεκρούς χιλιάδες να ‘νοι στους τροχούς» ενώ όσοι ζούσαν «πίναν το αίμα τους». Οι πιο λετσιασμένοι καθηγητές αναλάμβαναν να οργανώσουν τη σχετική γιορτή. Οι μαθητές που είχαν αριστερούς γονείς διάβαζαν τα σχετικά ντοκουμέντα και αναλάμβαναν τα ανάλογα θεατρικά. Σχολάγαμε νωρίτερα για να τραγουδήσουμε SpiceGirls και Madonna χωρίς να ξέρουμε τους στίχους και να συζητήσουμε πώς ξεχωρίζεις το αυθεντικό από το ψεύτικο Levi’s 501.
Ο εορτασμός παρέμενε ακατανόητος. Κανείς δεν καταλάβαινε Χριστό από το τι συνέβαινε. Δε νιώθαμε το αίτημα για παιδεία και ελευθερία, δεν είχαμε ιδέα τι είναι η χούντα και γιατί μας αφορούσε. Κανείς δεν είχε μάθει τα ουσιαστικά γεγονότα και τις συνθήκες που τα δημιούργησαν.
Κανείς δεν ήξερε τι ήταν ο Παπαδόπουλος και πώς είχε επιβιώσει για δεκαετίες στο στράτευμα, ποιοι τον στήριξαν, πώς μπόρεσε ένας γελοίος τύπος να πάρει την εξουσία σε μία χώρα, τι έκανε στην παιδεία, γιατί είχε σημασία εκείνη η κατάληψη και όχι οι χιλιάδες επόμενες. Ποιοι ήταν οι αφανείς και οι επιφανείς ήρωες, ποιος ήταν ο Παναγούλης, ο Στάπας, ο Δημητρακόπουλος, o Σαρρηκώστας. Ποιοι αντέδρασαν την ίδια στιγμή, όπως ο Κανελόπουλος, και ποιοι έμειναν βολεμένοι όπως ο βασιλιάς.
Κανείς από τη γενιά μου δεν έμαθε ποτέ τι συνέπειες είχε η χούντα για τη χώρα. Πώς βρήκε πάτημα στην έλλειψη διακυβέρνησης και καθησύχασε τον κόσμο κάνοντας έργα, πώς η συνεισφορά της στην οικονομία ήταν αρνητική, πώς οργάνωσε το δικό της σύστημα διαφθοράς. Κανείς δεν έμαθε πώς η χούντα έκοψε την Ελλάδα από τις πολιτιστικές εξελίξεις και την έφερε να χορεύει τσάμικα γύρω από οπλισμένους φαντάρους, ενώ στην Ευρώπη αναπτυσσόταν το flowerpower και ο σοσιαλισμός συνδιαλεγόταν με τον ρεαλισμό των αγορών.
Το Πολυτεχνείο μίλησε για ελευθερία. Είναι υποχρέωσή μας ως πολίτες να μάθουμε τι έγινε εκείνη την περίοδο και πώς ήρθε μετά από αυτό η ομαλότητα που εξασφάλισε την άνοδο της χώρας στις 40 χώρες με το καλύτερο βιοτικό επίπεδο. Πρέπει να μάθουμε ότι στις σύγχρονες δικτατορίες δεν εγκαθίστανται όταν κάποιοι στρατιωτικοί με αποκριάτικες στολές καταλαμβάνουν Κοινοβούλια, όπως έκανε ο Φράνκο στην Ισπανία, ο Κάστρο στην Κούβα, ο Πινοτσέτ στη Χιλή και o Παπαδόπουλος στην Ελλάδα. Στις σημερινές δικτατορίες, που ονομάζονται δημοκρατίες, διεξάγονται εκλογές και εκλεγμένοι εκπρόσωποι του έθνους, στο οριακό πλαίσιο της νομιμότητας, περιστέλλουν ελευθερίες, όπως ο Πούτιν στη Ρωσία, οι Τσάβεζ και Μαδούρο στην Βενεζουέλα – και ο Τσίπρας στην Ελλάδα που ανακοίνωσε ότι θα κλείσει τηλεοπτικά κανάλια.
Το Πολυτεχνείο μίλησε για παιδεία, που είναι πλέον πιο διαθέσιμη από ποτέ. Οφείλουμε να τιμήσουμε τους αγωνιστές διαβάζοντας για τα γεγονότα της περιόδου. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε κάθε ευκαιρία για μόρφωση, πλέον και διαδικτυακά, και να βελτιωνόμαστε ως επιστήμονες και άνθρωποι.
Είναι γελοίος ο εορτασμός του Πολυτεχνείου με τρόπο που συνηθίζουμε τα τελευταία 30 χρόνια, ακριβώς όσο γελοίος θα ήταν ο εορτασμός του Ζαλόγγου στο AlluFanPark. Καιρός να αποπροσωποποιήσουμε τον εορτασμό και να παραδώσουμε τη σημαία του Πολυτεχνειου σε κάποιο μουσείο. Καιρός να δημιουργήσουμε μία γιορτή για την ελευθερία που είναι η απόλυτη προϋπόθεση για να υπάρχει ψωμί και παιδεία.
ΥΓ. Ένα υπέροχο βιβλίο για τα γεγονότα της περιόδου είναι η Δίκη του Γιάννη Ντεγιάννη, του δικαστή που καταδίκασε τους χουντικούς.
