Οι κοινωνικές διατμήσεις είναι πλέον αόρατες

Το άρθρο αυτό γράφεται σε συνέχεια της συνέντευξης του καλλιτέχνη Ypo στον Mr. Hulot, αρχισυντάκτη πλέον της Lifo. Η συνέντευξη προσφέρει ένα σπάνιο παράθυρο στην κοινωνική και πολιτική σκέψη μίας ομάδας ανθρώπων που προσπαθούν να δημιουργήσουν και να αυτοπροσδιοριστούν μέσα στα σκουπίδια που άφησε η προμνημονιακή κοινωνία. Τη σπάνια για τον καλλιτέχνη συνέντευξη θα βρείτε εδώ: http://www.lifo.gr/articles/music_articles/124947. Είναι ευανάγνωστη και απαιτεί 15 λεπτά από το χρόνο σας.

Η τελευταία επιτυχία του Ypo είναι το "Dab" (https://www.youtube.com/watch?v=qcy0pSrd9Iw), ένα τραγούδι που όλοι όσοι γνωρίζω χλεύασαν. Αυτό βέβαια μέχρι να δούμε τα views του κομματιού, τα οποία είναι περισσότερα από αυτώ των τραγουδιών του Σάκη Ρουβά, της Άννας Βίσση και καθενός καλλιτέχνη που μπορείτε να σκεφτείτε ότι τρώει καθημερινό λιβάνισμα από τα ΜΜΕ. Είναι ο πιο αγαπητός καλλιτέχνης του 2016 και δεν έχουμε ιδέα για αυτόν! Βλέπουμε σε μία συναυλία του παιδιά να τρελαίνονται μαζί του και υιοθετούν όλη την αισθητική και τον προβληματισμό του.

Στη χειμαρρώδη συνέντευξή του, ο Ypo μιλάει για την κοινωνία που τον γέννησε. Την επαρχία χωρίς ερεθίσματα. Τους καλλιτέχνες που αρέσκονται να πουλάνε μία απατηλή κλαψιάρικη συναισθηματικότητα ή αντισυστημισμό. Τις καλλιτεχνικές και mediaκές εταιρείες που δεν εξελίσσουν το προϊόν τους και εγκλωβίζουν το κοινό τους στα ξεπερασμένα πρότυπα. Και συνεχίζει, με τη συντηρητική εκπαίδευση των εφήβων, το κομμάτι της κοινωνίας που απορρίπτει το κατεστημένο.

Και εδώ ξεκινάει η διχοτόμηση. Ο ίδιος θαυμάζει τον Αλέξη Τσίπρα και θεωρεί εντελώς σάπιο το κομμάτι της πολιτικής που προϋπήρξε. Θεωρεί ότι ο πρωθυπουργός είναι θύμα λαϊκιστικών επιθέσεων και θύμα επιθέσεων από τα media. Εξαίρει το κοινωνικό έργο της περιόδου, με τα κοινωνικά παντοπωλεία, τα επιδόματα και τους μισθούς που δίνει η κυβέρνηση. Στον συστημισμό εντάσσει ακόμη και το ΚΚΕ και βαφτίζει προβοκάτσια την κάθε λαϊκή αντίδραση στον ΣΥΡΙΖΑ, αν όχι ξέπλυμα λαϊκής συνείδησης. Βάζει στον αντίποδα του ιδεολογικού του κατεστημένου τον Άδωνι Γεωργιάδη, που τον θεωρεί media darling. Αποστρέφεται το ρατσισμό απέναντι στους πρόσφυγες.

Ο Ypo δεν είναι κάποιος τυχαίος για να αγνοήσουμε την άποψή του ως άποψη ενός περιθωριακού. Η μουσική του είναι ιδιαίτερα προβληματισμένη και μεταφέρει έντονα κοινωνικά μηνύματα. Δεκάδες χιλιάδες έφηβοι και μετέφηβοι ακολουθούν την καλλιτεχνική του πορεία και δημιουργούν πανζουρλισμό στις συναυλίες του. Τα τραγούδια του και τα κοινωνικά τους μηνύματα έχουν απήχηση που ξεπερνά αυτή των παραδοσιακών μέσων και δασκάλων.

Η επιτυχία του Ypo αξιοποιεί το διαδίκτυο και κανάλια επικοινωνίας άγνωστα στον μέσο αναγνώστη αυτού του περιοδικού. Χωρίς να έχουμε ιδέα ποιος είναι, τον ξέρουν όλοι. Κατορθώνει να οργανώνει εκδηλώσεις με τεράστια απήχηση σε κοινό, χωρίς να εκτίθεται ή να προβάλλεται στα κλασικά media. Αξιοποιεί το κοινό που έχει γυρίσει την πλάτη στο κατεστημένο σύστημα. Πορώνει άγρια το κοινό του, με trends τα οποία κανείς άλλος δεν φέρνει στην Ελλάδα, με στίχους πολλές φορές δυσνόητους, συχνά και επικριτικούς για την κοινωνία ή και επιθετικούς. Δείτε (εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=GN7TVRejGeg) κορίτσια να ουρλιάζουν "τη δικιά σου κάνουμε gang bang". Δεν είναι απλά μία ακόμη νεανική τέχνη, είναι μία νέα ιδεολογία.

Ο ίδιος ο Ypo δεν είναι απλά ένας τυχάρπαστος. Από μικρός παρακολουθεί τις παγκόσμιες τάσεις, από την κωμόπολή του, τη Σιάτιστα, και με σκληρή δουλειά, ελάχιστα μέσα, αλλά και πολλές δύσκολες αποφάσεις κατάφερε να ανελιχθεί στις κορυφαίες καλλιτεχνικές θέσεις της Ελλάδας, όντας εντελώς αποκλεισμένος από το σύστημα των media. Η απόρριψή του από το σύστημα είναι αμοιβαία και μάλιστα πρόκειται για έναν άνθρωπο που είχε τη δυνατότητα να μπει σε αυτό, με τους κατάλληλους συμβιβασμούς.

Η γιγάντωση του ρεύματος που εκφράζει ο Ypo είναι παράλληλη με τη δημιουργία ενός ρεύματος απόρριψης του συστήματος, κάτι εντελώς διαφορετικό από τον αντισυστημισμό. Ενώ ο αντισυστημισμός προσδιορίζεται από το κατεστημένο και δεν υπάρχει χωρίς αυτό, αυτή η νέα απόρριψη έρχεται με νέες αξίες και νέα αισθητική. Και είναι εμφανές ότι πρόκειται για μία αισθητική καταστροφής, την αισθητική της πρέζας και της απαξίας. Αντίθετα με κάθε γενιά που δημιουργούσε νέες κοινωνικές συμβάσεις μέσα από τη σύγκρουση με το παρελθόν, αυτή θέλει απλά να την αφήσουμε ήσυχη και να μη δημιουργήσει κάτι.

Τι συνέβη όμως και οι νέοι -η πιο μορφωμένη και ταξιδεμένη γενιά- αντιλαμβάνονται έτσι την εξέλιξη; Οι ελίτ σίγησαν, απορροφημένες στον εναγκαλισμό τους με το πεισιθάνατο σύστημα, ανάπηρες από τις δεκαετίες απραξίας. Οι θεσμοί απέδειξαν ότι τέτοιοι ήταν κατ' όνομα, στην πραγματικότητα ήταν ομάδες κάλυψης συμφερόντων των μελών τους. Το σύστημα παιδείας κοίμιζε με ημιμάθεια, εθνικισμό και λίγη επανάσταση τις γενιές των νέων. Όσοι όφειλαν να ταρακουνήσουν την κοινωνία, υπήρξαν πιο συντηρητικοί και από τους γονείς τους.

Πού είναι η κοινωνία που τον ακολουθεί; Σίγουρα δε διαβάζει Books' Journal ούτε το τελευταίο βιβλίο του Σημίτη. Δε συχνάζει στις εκδηλώσεις στην Τεχνόπολη, δεν μαζεύει λεφτά για να φάει στο Vezene. Μπορεί να μη φοράει Tod's, αλλά ζαχαρώνει εξ ίσου ακριβά καταναλωτικά αγαθά, τα οποία δε γνωρίζουμε. Τρώει σε μέρη που δε γνωρίζουμε, καταναλώνει τέχνη που δεν καταλαβαίνουμε, έχει απροσδιόριστα όνειρα για το μέλλον, χρησιμοποιεί εφαρμογές που δεν καταλαβαίνουμε. Πολιτικοποιήθηκε μέσα στην κρίση, σπούδασε σε ένα διαλυμένο σχολείο με κρατιστές δασκάλους μέσα στην κρίση. Είδε τους πολιτικούς που προσωποποίησαν την κακοδιαχείριση της χώρας να μιλάνε για τη λύση των προβλημάτων της, άκουσε λερούς ανθρώπους να μοιράζουν συστάσεις από καθέδρας.

Όλα αυτά συμβαίνουν κάτω από το όριο εντοπισμού της υπόλοιπης κοινωνίας. Παλιότερα τέτοιοι θύλακες ήταν δύσκολο να επικοινωνήσουν και οι "υποκουλτούρες" δεν μπορούσαν να βρουν ευρεία αποδοχή. Σήμερα, με τη δύναμη του διαδικτύου, οι ομάδες μπορούν να οργανώνονται, να ελίσσονται και να επεκτείνονται, μέχρι που ξαφνικά αποτελούν υπολογίσιμη δύναμη, χωρίς ποτέ να έχουν αντιπαρατεθεί με τις άλλες.

Παράλληλα, τα κοινωνικά αντίβαρα είναι όλο και πιο αφοσιωμένα στονδιαδικτυακό τους μικρόκοσμο, ξεχνώντας τους προβληματισμούς της ευρύτερης κοινωνίας. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα αυτού του φαινομένου είναι η Χρυσή Αυγή, που μία μέρα μας εξέπληξε όλους με τα ποσοστά των συμπολιτών μας που την ακολουθούσαν, ενώ το "μέτωπο της λογικής" συζητούσε την ανασύσταση της Κεντροαριστεράς μέσω της ΔΗΜΑΡ.

Όλοι όσοι ασχολούμαστε με την κοινωνία και αγωνιούμε για το μέλλον της πρέπει να καταλάβουμε τις νέες κοινωνικές διατμήσεις και να μπορέσουμε να απευθυνθούμε στα μέλη τους. Να μιλήσουμε σε μία γλώσσα που καταλαβαίνουν, να δείξουμε συγκατάβαση στις επιλογές που έκαναν. Η αντίδρασή τους στην κοινωνία που παρέλαβαν είναι απόλυτα κατανοητή, ακόμη και αν οι επιλογές τους οδηγούν σε μία χειρότερη. Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε το δικαίωμά τους στον αυτοπροσδιορισμό, να τους δώσουμε το τεκμήριο της ελεύθερης επιλογής. Και μόνο τότε να τους απευθυνθούμε, χωρίς να αφορίσουμε την ευφυΐα τους, αναγνωρίζοντας πού αποτύχαμε να τους δώσουμε ένα κατανοητό και ελπιδοφόρο αφήγημα.

Αυτή είναι μία αποστολή, στην οποία η κοινωνία μας απέτυχε παταγωδώς.