Λογοτεχνία

Με ενδιαφέρουν, και το ψάχνω, οι πρώτες δημοσιεύσεις των συγγραφέων, γιατί θέλω να γνωρίσω την αφετηρία της διαδρομής τους, με ποια δηλαδή πνευματική εξάρτυση εισήλθαν στον λογοτεχνικό στίβο. Έχω όμως και την απλή περιέργεια να δω και την εικόνα τους. Να εντοπίσω  την πρώτη, ει δυνατόν, δημοσίευση της φωτογραφίας τους. Συνήθως αυτή αργεί  και γίνεται όταν πια ο συγγραφέας με το έργο του έχει γίνει γνωστός. Ξεφυλλίζοντας τις εφημερίδες του μεσοπολέμου, ερευνώντας για άλλα θέματα, είχα έναν παρακείμενο εντοπισμό.

Joseph Frank, Dostoevsky. Α writer in his time, Princeton University Press, 2012, 959 σελ.

 Λεονίντ Γκρόσσμαν, Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι. Βιογραφία, μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, επιμέλεια Ντίνα Σαμοθράκη, Αρμός, Αθήνα 2008, 640 σελ.

Μαξιμίλιαν Μπράουν, Ντοστογιέφσκι. Η ζωή του μέσα από το έργο του, μετάφραση από τα γερμανικά: Ν.Μ. Σκουτερόπουλος, Εκκρεμές, Αθήνα 2008, 421 σελ.

Συγγραφέας που αφιερώνει 15 ώρες την ημέρα μέσα σε ένα ζεστό «κελί» χωρίς εξαερισμό για να ολοκληρώσει τα μεγάλα μυθιστορήματα. Αλλά και μανιακός τζογαδόρος, που τον κυνηγούν τα χρέη και οι προθεσμίες για τα λογοτεχνικά περιοδικά. Οπαδός της ιδέας μιας Ρωσίας über Alles, που θα επαναφέρει την οικουμενική αγάπη στον κόσμο. Επηρεασμένος από το γοτθικό μυθιστόρημα, εχθρός της τακτοποίησης του νατουραλισμού. Στιγματισμένος από επαναστατικές ιδέες αλλά κι από την αγάπη του Χριστού.  Μια δεύτερη ανάγνωση στις βιογραφίες του Ντοστογιέφσκι από τους Joseph Frank, Λεονίντ Γκρόσμαν, Μαξιμίλιαν Μπράουν, με αφορμή τη συμπλήρωση 200 χρόνων από τη γέννηση του κορυφαίου ρώσου συγγραφέα.

Μanuel Vilas, Ορδέσα. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα ισπανικά: Αχιλλέας Κυριακίδης, Ίκαρος 2020, 467 σελ.

Ο ισπανός συγγραφέας Μανουέλ Βίλας δίνει φωνή στους χαμένους αγαπημένους του – στους γονείς τους και σε πολλούς ακόμα που συνάντησε στη ζωή του και τον επηρέασαν. Στην Ισπανία, το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα δεν είναι συνηθισμένο λογοτεχνικό είδος – και όποιος το επιχειρεί σπάει ένα λογοτεχνικό ταμπού. Αλλά για τον Μανουέλ Βίλας, που παραιτήθηκε στα 50 από την εκπαίδευση για να έχει χρόνο για γράψιμο, τίποτα στη συγγραφή δεν είναι ταμπού. Ο συγγραφέας, όπως έδειξε το παράδειγμα του Θερβάντες, οφείλει να ανοίγει δρόμους μέσω της λογοτεχνικής συγκίνησης. Μιλήσαμε μαζί του. Αναδημοσίευση από το Books' Journal #114, Δεκέμβριος 2020. [ΤΒJ]

Συνέντευξη στη Μαρίλια Παπαθανασίου

Κώστας Ταχτσής, Το Τρίτο Στεφάνι. Μυθιστόρημα, πρόλογος: Μικέλα Χαρτουλάρη, Ψυχογιός, Αθήνα 2020, 352 σελ.

Το Τρίτο Στεφάνι είναι μυθιστόρημα που πρέπει να διαβάσει κάποιος δύο ή τρεις φορές στη ζωή του. Οι περισσότεροι διαβάζουν τέτοια μυθιστορήματα όταν είναι έφηβοι, όταν ακόμα είναι ευσυγκίνητοι και εντυπωσιάζονται εύκολα. Μολοντούτο, το ίδιο βιβλίο μιλάει διαφορετικά σε όσους έχουν πιάσει τα σαράντα και αρχίζουν να πλήττουν από την ίδια τους τη ζωή, ενώ είναι μοιραίο όταν διαβαστεί από όσους έχουν περάσει τα εξήντα. Μόνο όταν κάποιος νιώσει τον χρόνο να επιβραδύνεται στο σώμα του μπορεί να κατανοήσει τη μοναδική ποιότητα της αφηγηματικής φωνής στο μυθιστόρημα αυτό, που αγωνίζεται, κάτω από τις περιπέτειες της ιστορίας, να απομνημειώσει την ασήμαντη λεπτομέρεια, να διασώσει τα φαινόμενα από τη λήθη και να τα κατονομάσει με κάθε τρόπο, εφόσον οι λέξεις είναι οι μόνες γέφυρες που μπορούν να χτιστούν πάνω από την ακατάπαυστη ροή του χρόνου.

Μαρία Στεφανοπούλου, Άθος, ο Δασονόμος. Μυθιστόρημα, Το Ροδακιό, Αθήνα 2014, 279 σελ.

Στις 13 Δεκεμβρίου 1943, γερμανικά στρατεύματα εισβάλλουν στα Καλάβρυτα, συλλαμβάνουν όλους τους άντρες και, αφού λεηλατήσουν τις περιουσίες και καταστρέψουν το χωριό, το απόγευμα εκτελούν όσους έχουν συλλάβει. Η θηριωδία των δυνάμεων κατοχής αλλά, κυρίως, τα πάθη των επιζησάντων είναι το θέμα ενός πολλαπλά συζητημένου μυθιστορήματος, που πάντα κινεί το ενδιαφέρον όσων μελετούν τη λογοτεχνία που εμπνέεται από την ιστορία. [ΤΒJ]

John Le Carré, Ένας προδότης στα μέτρα μας, μετάφραση από τα αγγλικά: Νάσος Κυριαζόπουλος, Bell, Αθήνα 2011, 342 σελ.

«Ένας καλός συγγραφέας δεν είναι ειδικός παρά μονάχα στον εαυτό του. Και αν είναι συνετός, φυλάει τα λόγια του πάνω σ’ αυτό το θέμα. Μερικοί από σας ίσως αναρωτιούνται γιατί διστάζω να ενδώσω σε συνεντεύξεις στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση, τον Τύπο. Η απάντηση είναι ότι τίποτε απ’ όσα γράφω δεν είναι αληθινό. Είναι η ύλη των ονείρων, όχι η πραγματικότητα. Κι όμως, τα ΜΜΕ με αντιμετωπίζουν σαν να έχω γράψει εγχειρίδια για κατασκόπους. Σ’ ένα βαθμό κολακεύομαι που τα παραμύθια μου τα παίρνουν τόσο σοβαρά. Ωστόσο, ταυτόχρονα, σιχαίνομαι τον ρόλο του γκουρού, μια και δεν έχει καμία σχέση με το ποιος είμαι και το τι κάνω. Οι καλλιτέχνες, από την εμπειρία μου το λέω, έχουν πολύ φτενό πυρήνα. Υποκρίνονται. Δεν είναι το γνήσιο πράγμα. Είναι κατάσκοποι. Κι εγώ δεν αποτελώ εξαίρεση». Μερικά λόγια με τα οποία ο Τζον Λε Καρρέ αυτοπαρουσιαζόταν, μια περιήγηση στο έργο του συγγραφέα που μετέτρεψε την κατασκοπεία σε υπαρξιακό στοίχημα. Αναδημοσίευση από το Books’ Journal, τχ. 16, Φεβρουάριος 2012.

John Le Carré, A Legacy of Spies, Viking - Penguin, 2017, 264 σελ.

John Le Carré, Η κληρονομιά των κατασκόπων, μετάφραση από τα αγγλικά: Βεατρίκη Κάντζολα – Σαμπατάκου, Bell, Αθήνα 2018, 341 σελ. 

Ο Τζον Λε Καρρέ, ο θάνατος του οποίου σε ηλικία 89 χρόνων ανακοινώθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2020, ήταν ένας σπουδαίος βρετανός συγγραφέας. Ήταν πολλά περισσότερα από έναν συγγραφέα κατασκοπευτικών μπεστ σέλερ. Στο βιβλίο του Η κληρονομιά των κατασκόπων, που κυκλοφόρησε το 2017 (και στα ελληνικά μεταφράστηκε την επόμενη χρονιά) αναβίωσε τον θρυλικό ήρωά του, Τζορτζ Σμάιλι, και την ψυχροπολεμική περίοδο, σε ένα συναρπαστικό θρίλερ-μανιφέστο. Η Σοβιετική Ένωση έχει αντικατασταθεί από τη Ρωσία του Πούτιν, η Βρετανία στα μάτια του έχει μετατραπεί σε μια «χώρα του πουθενά» και η Ευρώπη της ελευθερίας, της συνύπαρξης και της λογικής συνεχίζει να είναι ένα όνειρο που αξίζει να διεκδικούμε. Όσο για τον κλασικό ήρωά του, είναι ακόμα ζωντανός – και πάντα δρώσα προσωπικότητα, που νικά όχι μόνο τους εχθρούς αλλά και το χρόνο. Ιt was fiction after all... Αναδημοσίευση (με μικρές προσθήκες της σύνταξης) από το Books' Journal, τχ. 83, Δεκέμβριος 2017.

Αντρέα Καμιλλέρι, Γράμμα στη Ματίλντα, μετάφραση από τα ιταλικά: Φωτεινή Ζερβού, Πατάκη, Αθήνα 2020, 132 σελ.

Λίγο πριν πεθάνει, ο Αντρέα Καμιλλέρι, ο ιταλός συγγραφέας που έγινε διάσημος για τα αστυνομικά του μυθιστορήματα στα οποία κεντρικός ήρωας ήταν ο αστυνόμος Σάλβο Μονταλμπάνο, έγραψε ένα μεγάλο γράμμα στην αγαπημένη δισεγγονή του Ματίλντα – ή ένα μικρό βιβλίο. Εξομολογείται τη διαδρομή του στη ζωή και τα πιστεύω του – πώς μεγάλωσε, πώς έγινε κομμουνιστής (χωρίς να συμμερίζεται τον αυταρχισμό και τη φονική εκτροπή της ιδεολογίας του), πώς έκανε επιτυχία στη λογοτεχνία. Οι κάπως μονοδιάστατες απόψεις του λειαίνονται από το πάθος του για έναν δικαιότερο κόσμο, που τον προσδοκούσε από την Ενωμένη Ευρώπη. [ΤΒJ]

Χ.Α. Χωμενίδης, Ο Βασιλιάς Της. Μυθιστόρημα, Πατάκη, Αθήνα 2000, 413 σελ.

Εγραψε με το χέρι μόνο το πρώτο του βιβλίο. Οταν έστειλε το χειρόγραφό του στη Μάνια Καραϊτίδου της Εστίας δεν γνώριζε κανέναν από το χώρο. Τα πρώτα διαβάσματά του ήταν Ιούλιος Βερν και βιβλία από τη βιβλιοθήκη του πατέρα του, που πέθανε νωρίς. Αν δεν γινόταν συγγραφέας πιθανόν να έμενε στο δικηγορικό γραφείο όπου δούλευε, όχι με ιδιαίτερη ζέση. Θεωρεί τη γενιά του ευτυχή διότι δεν τη βάρυνε κάποιο ιστορικό πένθος – ούτε πόλεμος ούτε διχασμός ούτε ακραία φτώχεια. Ο τόπος και η γλώσσα, η Ελλάδα, τον θέλγουν. Τη δεκαετία της χρεοκοπίας φοβήθηκε το διχασμό, την πολιτική βία, την πιθανότητα η χώρα να βρεθεί εκτός Ευρώπης. Έζησε ένα αβάσταχτο προσωπικό δράμα, που με πολύ πόνο και αγωνία αποφάσισε ότι δεν θα τον καταβάλει, δεν θα τον αφήσει να βουλιάξει... Από τι υλικά είναι φτιαγμένος ένας συγγραφέας όπως ο Χρήστος Χωμενίδης; Συνέντευξη στον Ηλία Κανέλλη.

Alexandre Dumas, Ο κόμης Μοντεχρίστος, δυο τόμοι, μετάφραση από τα γαλλικά - πρόλογος - εισαγωγή - σημειώσεις: Ωρίων Αρκομάνης, Gutenberg, Αθήνα 2020, 1122 + 1062 σελ.

Αλέξανδρος Δουμάς, Ο κόμης του Μόντε-Χρίστο, δυο τόμοι, μετάφραση από τα γαλλικά: Σοφία Αυγερινού, εισαγωγή, σημειώσεις, επίμετρο: Θόδωρος Κατσικάρος, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2018, 1180 σελ.

Να περιμένεις και να ελπίζεις. Καρτερείτε και ελπίζετε! Η ακροτελεύτια φράση, αποδοσμένη στα ελληνικά από δυο διαφορετικά μεταφραστικά ύφη, σηματοδοτεί δυο νέες, υποδειγματικές μεταφράσεις του Κόμη Μοντεχρίστου (ή του Κόμη του Μόντε-Χρίστο), περιπετειώδους μυθιστορήματος αναφοράς. Και δυο υποδειγματικές εκδόσεις – από το Βιβλιοπωλείον της Εστίας και από τη σειρά Orbis Literae του Gutenberg. [ΤΒJ]