Σύνδεση συνδρομητών

Καλλιρρόη Παρρέν: οι απαρχές του ελληνικού φεμινισμού

Τετάρτη, 15 Ιανουαρίου 2025 22:47
Η Καλλιρρόη Παρρέν, που παρουσιάζεται στην Εστία ως «η πρώτη εργασθείσα Ελληνίς».
Αρχείο Σάκη Κουρουζίδη
Η Καλλιρρόη Παρρέν, που παρουσιάζεται στην Εστία ως «η πρώτη εργασθείσα Ελληνίς».

Η Καλλιρρόη Παρρέν, το γένος Σιγανού (Ρέθυμνο 1861 - Αθήνα 15 Ιανουαρίου 1940), σηματοδοτεί την αφετηρία των αγώνων των γυναικών για τη χειραφέτησή τους, στην Ελλάδα. Το έκανε με πάθος, με ήθος, με επιμονή για περισσότερα από 50 χρόνια, από τα τέλη του 19ου αιώνα έως το θάνατό της. Είχε τη στήριξη του συζύγου της Ιωάννη Παρρέν. Ως η πρώτη ελληνίδα δημοσιογράφος, εκδότρια και διευθύντρια, εκδίδει το 1887 την εβδομαδιαία  Εφημερίδα των Κυριών, με συντάκτριες αποκλειστικά γυναίκες που απευθυνόταν σε γυναίκες. Η εφημερίδα εκδιδόταν για 30 χρόνια, ώς το 1918, όταν η Παρρέν… εξορίστηκε στην Ύδρα ως βασιλόφρων. Εκτός από τη χαλαρή, μάλλον, σχέση της με την Αυλή, ήταν και αντιβενιζελική, αλλά αδιαπραγμάτευτα υπέρ της χειραφέτησης των γυναικών, κινούμενη μέσα σε ένα αστικό περιβάλλον από όπου και προέκυψαν οι πρώτες ελληνίδες φεμινίστριες. 

Ακολουθεί συνέντευξη στην Ειρήνη την Αθηναία, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Εστία, 21 και 22 Απριλίου 1930 (αποσπάσματα):

Η κυρία Καλλιρρόη Παρρέν υπήρξεν η πρωτοπόρος της εποχής της. Εις αυτήν οφείλεται η αρχή κάθε γυναικείας δράσεως εις την Ελλάδα. Είνε η πρώτη εργαζομένη γυναίκα, η πρώτη συστηματική δημοσιογράφος, η πρώτη που διεξεδίκησε σοβαρά τα δικαιώματα των ομοφύλων της. Την εχαρακτήριζαν ανέκαθεν πνεύμα μαχητικόν και ανήσυχον.

– Πότε εβγάλατε την εφημερίδα σας;

– Εις τας 8 Μαρτίου του 1887. Πραγματικώς, η «Εφημερίς των Κυριών», από της πρώτης στιγμής της εκδόσεώς της, είχε μεγάλην επιτυχίαν. Και διά την ύλην της, αλλά και διά το περίεργον του πράγματος, να εκδίδεται από μίαν γυναίκα… Το πρώτον της φύλλον, ανετυπώθη τρεις φορές εντός της ίδιας ημέρας και το βράδυ είχον και αι έξ χιλιάδας φύλλα εξαντληθή… Το γραφείον μου, ενθυμούμαι, ήτο έως αργά πολιορκημένον από τους μικρούς που επωλούσαν την εφημερίδα μου και δεν εννοούσαν να φύγουν… Τόσην δε εντύπωσιν έκαμεν η έκδοσίς της εις τον κόσμον, ώστε ήρχοντο άγνωστοι άνθρωποι και ζητούσαν τον «διευθυντήν», διά να εξακριβώσουν εάν πράγματι η εφημερίς εξεδίδετο από γυναίκα… Και όταν τους έλεγα, ότι ήμουν εγώ ο διευθυντής, πολλοί από αυτούς δεν με επίστευαν και επήγαιναν διά να ερωτήσουν εις το τυπογραφείον… Αυτό ήτο το επίμαχον ζήτημα!...

Η «Εφημερίς των Κυριών» εξεδόθη ανελλιπώς επί τριάντα έτη. Και μόνον όταν με εξώρισαν ως βασιλόφρονα εις την Ύδραν έπαυσεν η έκδοσίς της. Και ξέρετε διατί με εξώρισαν; Εγώ δεν ήμουν ποτέ ιδιαιτέρως συνδεδεμένη με την Αυλήν, ούτε υπήρξα κόλαξ των εστεμμένων εις την ζωήν μου. Εστηρίχθην πάντοτε εις τας ιδικάς μου δυνάμεις. Αλλά μεταξύ παλαιών φύλλων της εφημερίδος μου, που είχαν πωληθή χονδρικώς, ευρέθη και ένα με την φωτογραφίαν του Κάιζερ! Αυτό ήτο η αφορμή της εξορίας μου! Δεν μου επέτρεψαν δε να έλθω εις τας Αθήνας, ούτε όταν εκινδύνευεν η μητέρα μου. Και απέθανεν, χωρίς να την ιδώ!... Το αδίκημα αυτό με έκαμε να χάσω τον ενθουσιασμό μου και να μη έχω διάθεσιν διά τίποτε επί αρκετόν καιρόν.

– Πόσα γυναικεία συνέδρια έχετε παρακολουθήσει;

– Αρκετά.

– Σας έστειλε το Κράτος;

Η κυρία Παρρέν ξαφνίζεται και χαμογελά.

– Τι λέτε κυρία μου!... Ουδέποτε εστάλην από μέρους του Κράτους ή οιασδήποτε οργανώσεως. Ουδέποτε ενισχύθην οικονομικώς εις ό,τι επιχείρησα. Πάντοτε εταξίδευσα και αντεπροσώπευσα την Ελλάδα με ιδικά μου έξοδα. Και είμαι υπερήφανη διά τούτο!...

Εξέδωσε το βιβλίο «Το ταξίδι της Σουηδίας», το 1912. Επίσης, Το «Ταξίδι εις την Αμερικήν» και τα «Ταξίδια των Συνεδρίων».

– Ποια άλλα έργα σας έχετε εκδώσει;

– Την «Χειραφετημένην», την «Μάγισσαν» και το «Νέον Συμβόλαιον». Είνε μια τριλογία, εις την οποίαν παρουσιάζω την γυναίκα εις τα τρία κυριώτερα, κατ’ εμέ, στάδιά της. Έχω επίσης συγγράψει το «Άσπρο Τριαντάφυλλο», το «Μαραμένο Κρίνο», τον «Δεσπότην», το «Σχολείον της Ασπασίας» και μερικάς ιστορικάς μονογραφίας.

– Θεατρικά;

– Την «Ασπασίαν» και την «Νέαν γυναίκα».

Υπενθυμίζω εις την κ. Παρρέν το τραγουδάκι:

«Εγώ είμαι η Νέα Γυναίκα

Που θα καπνίζω

Και θα ψηφίζω…»

– Όσον αφορά την ψήφον στην πολιτική, δεν νομίζω να είνε κατωτέρα των άλλων γυναικών η Ελληνίς. Είμαι όμως, βεβαία, ότι η πολιτική θα την χαλάση. Είνε ακόμη στεναί αι  αντιλήψεις εις την Ελλάδα και η επέμβασις της γυναίκας εις την πολιτικήν θα την αδικούσε μάλλον. Ώστε επί του παρόντος, ας ασκηθή εις το αστικόν μέρος της νομοθεσίας (σσ. την ψήφο στις δημοτικές εκλογές), έως την ώραν που θα ημπορέση να αποδώση περισσότερα από σήμερα.

Ποιες θεωρείτε καλλίτερες από της γυναίκες που γράφουν; Εξαιρούνται αι… παρούσαι, βέβαια, κυρία Παρρέν.

– Προκειμένου να μιλήση κανείς δι’ αυτό το ζήτημα, πρέπει να γνωρίζη τα βιβλία που εξεδόθησαν. Και εγώ δεν παρακολουθώ πολύ τώρα τελευταία. Πάντως, η κυρία Δεντρινού έχει πολλάς γνώσεις, κατέγινεν εις την φιλολογίαν των Ιονίων Νήσων και έχει κάμη σχετικά διαλέξεις. Και η κυρία Μινώττου γνωρίζει την ιστορίαν των Ιονίων Νήσων. Τα αναμνηστικά λευκώματα που εξέδωκεν είνε πολύ καλή εργασία. Εις το διήγημα, η μόνη που είχαμε ήτο η Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου. Αλλά και τα ηθογραφικά σκίτσα της κυρίας Δίπλα Μαλάμου τα ευρίσκω εξαίρετα. Η κυρία Παναγιωτάτου έχει επιστημονικήν και λογοτεχνικήν εργασίαν πρώτης τάξεως. Έπειτα η Μυρτιώτισσα… Τα παιδικά της ιδίως ποιήματα, είναι ωραιότατα. Η κυρία Χατζημιχάλη είνε πολύ καλή εις τα σχετικά με την λαϊκήν μας τέχνην. Η κυρία Ταρσούλη επίσης είνε μία γυναίκα με πολλά καλλιτεχνικά προσόντα… Είμαι βεβαία, ότι και άλλαι υπάρχουν, που δεν τας ενθυμούμαι αυτή την στιγμήν.

– Τι γράφετε τώρα;

– Τας εντυπώσεις μου από την ζωήν μου ως δημοσιογράφου και ως γυναικός.  

Σάκης Κουρουζίδης

Διδάκτορας Γεωφυσικής, εργάστηκε στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Αστεροσκοπείου Αθηνών ενώ επί χρόνια υπήρξε διευθυντής της Διευθύνσεως Υποστήριξης Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Δρων οικολόγος, διετέλεσε διευθυντής των περιοδικών Νέα Οικολογία και Δαίμων της Οικολογίας. Ίδρυσε και διεύθυνε την Ευώνυμο Οικολογική Βιβλιοθήκη στην οποία έχει εκδώσει πολλά βιβλία.

Προσθήκη σχολίου

Όλα τα πεδία είναι υποχρεωτικά. Ο κώδικας HTML δεν επιτρέπεται.