Τεύχος 166

Στο προηγούμενο σημείωμα ασχοληθήκαμε με τη θεωρία ότι τα πρωταρχικά στοιχεία της ζωής ήταν μόρια RNA με καταλυτικές ιδιότητες, τα οποία με την πάροδο του χρόνου «κατάφεραν» να καταλύσουν χημικές αντιδράσεις που επέτρεψαν να δημιουργηθούν τα πρώτα πρωτεϊνικά ένζυμα, που με τη σειρά τους επέτρεψαν την εμφάνιση των υπόλοιπων βιοχημικών οδών σύνθεσης των βασικών συστατικών των σημερινών έμβιων όντων. Η θεωρία του «κόσμου του RNA» είναι μεν ελκυστική γιατί εξηγεί τη μετάβαση από μια αβιοτική χημεία σε μια πρωτόγονη μορφή «βιοχημείας» με ένα μόνο βήμα –την εμφάνιση μορίων RNA με καταλυτικές ιδιότητες–, όμως δεν επαρκεί για να εξηγήσει τον συστηματικό καταμερισμό εργασίας ανάμεσα στις διάφορες κλάσεις των βιομορίων, καθώς και τις διαρθρωμένες αναβολικές και καταβολικές βιοχημικές αλυσίδες.

Το κείμενο που ακολουθεί δημοσιεύτηκε στον διάλογο του τχ. 166, ως απάντηση σε άλλο κείμενο θεολόγου αναγνώστη μας. Το αναδημοσιεύουμε στη στήλη με τις Γνώμες, επειδή θίγει ένα σοβαρότατο ζήτημα ανοχής και δικαιωμάτων, που έχει αντίκτυπο και στην Εκκλησία.

Στις 11 Ιουνίου 2025 «πέρασε μακριά» ο ιδρυτής και ιδιοφυής μουσικός νους των Beach Boys, ο Μπράιαν Γουίλσον (Brian Wilson, 1942-2025). Υπήρξε από τις πλέον επιδραστικές και ιδιοφυείς φυσιογνωμίες στην ιστορία της σύγχρονης μουσικής. Ιδρυτικό μέλος των Beach Boys, συνθέτης, παραγωγός και ενορχηστρωτής, είναι γνωστός τόσο για τις ηχητικές καινοτομίες του όσο και για τη μάχη του με την ψυχική ασθένεια. Η προσωπική του διαδρομή συνδέθηκε διαχρονικά με τη μετεξέλιξη της ποπ μουσικής από ελαφριά νεανική διασκέδαση σε μια βαθύτερη καλλιτεχνική δημιουργία. Γεννημένος στις 20 Ιουνίου 1942 στην Καλιφόρνια, ο Γουίλσον δεν ήταν απλώς τραγουδιστής ή συνθέτης. Ήταν οραματιστής της ηχητικής αρμονίας, ο οποίος, μαζί με το δίδυμο των Λένον - MακΚάρτνεϊ, διαμόρφωσε τη σύγχρονη ποπ μουσική όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.

Δημήτριος Βικέλας, Τα δύο αδέλφια, επιλογή - επιμέλεια Ε. Χ. Γονατάς, στιγμή, Αθήνα 1987, 95 σελ.

Το 1897, ο κοσμοπολίτης Δημήτριος Βικέλας γράφει και δημοσιεύει το διήγημα «Τα δύο αδέλφια» που το συμπεριλαμβάνει στη συλλογή Διηγήματα. Το διήγημα έχει πλοκή που ακολουθεί τον συρμό του μυστηριώδους αφηγήματος του δέκατου ένατου αιώνα. Tο 1817, η Μαίρη Σέλλεϋ παρουσίασε το έργο Φρανκενστάιν ή ο Σύγχρονος Προμηθέας, το 1820 ο Ουάσιγκτον Έρβινγκ το Sleepy Hollow με τον ακέφαλο καβαλάρη, τo 1839 ο Έντγκαρ Άλαν Πόε το γοτθικό μυθιστόρημα Η πτώση του σπιτιού των Άσερ, το 1850 ο Χέρμαν Μέλβιλ δημοσίευσε το Μόμπι Ντικ, το 1889 δημοσιεύτηκε το μυθιστόρημα Δόκτωρ Τζέκυλ και Μίστερ Χάιντ του Ρόμπερτ Λιούις Στίβενσον και, την ίδια χρονιά με τα «Διηγήματα» του Βικέλα (1897), κυκλοφόρησε ο Δράκουλας του Μπραμ Στόουκερ. Όλα αυτά δημιουργούν ένα συρμό ή μια πλούσια παράδοση στην μυστηριώδη αφήγηση.

Victor Klemperer, Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ. Το σημειωματάριο ενός φιλολόγου, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Άγρα, Αθήνα 2025, 496 σελ.

Η συναρπαστική ιστορία για το πώς οι λέξεις προετοιμάζουν την προπαγάνδα και τη χειραγώγηση αλλά και για το πώς οι λέξεις προετοιμάζουν την ηθική και βιολογική εξόντωση των μολυσματικών Άλλων, που δεν χώρεσαν στη φυλετική καθαρότητα. Η γλώσσα του θανάτου και ο θάνατος της γλώσσας γειτονεύουν μερικές φορές τόσο πολύ που δεν μπορεί κανείς να ξεχωρίσει αν προηγούνται οι λέξεις ή η ίδια η πραγματικότητα. 

Kathryn J. McGarr, City of Newsmen. Public Lies and Professional Secrets in Cold War Washington (Δημόσια ψέματα και επαγγελματικά μυστικά στην Ουάσιγκτον του Ψυχρού Πολέμου), The University of Chicago Press, 2022, 304 σελ.

Σύμφωνα με την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη που επικρατεί στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη σχέση του αμερικανικού Τύπου με την εξουσία, εν αρχή ην η ειρήνη, η συνεργασία και η διαπλοκή των ΜΜΕ (εφημερίδων, περιοδικών και τηλεόρασης) με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και το Κονγκρέσο. Οι δημοσιογράφοι, κάποτε, είχαν φιλικές σχέσεις με τους ισχυρούς της Ουάσιγκτον, έπιναν μαζί τους, έπαιζαν χαρτιά μαζί τους και, σε ειδικές περιπτώσεις, έκαναν διακοπές μαζί τους.  Οι δε οικογένειές τους γιόρταζαν γενέθλια και επετείους μαζί.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της «αιμομεικτικής σχέσης» Τύπου-εξουσίας ήταν η στενή φιλία που είχε ο πρόεδρος Τζον Κένεντι και η Τζάκι με το διευθυντή σύνταξης της Washington Post, Μπέντζαμιν Μπράντλι και τη σύζυγό του.

Δημήτρης Φύσσας, Στρατιώτης του Χριστού, Γνώσεις, Αθήνα 2008, 248 σελ.

Στον απόηχο της πολιτικής των ταυτοτήτων, μέσω των οποίων ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος διεκδίκησε εθναρχικό ρόλο μιας νέας Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών, ο Δημήτρης Φύσσας έγραψε ένα βιβλίο για τον θρησκευτικό φανατισμό. Ένα βιβλίο στο οποίο ο ήρωάς του σκοτώνει τον Κώστα Σημίτη, τον πολιτικό που βρέθηκε ιδεολογικά απέναντι στον Χριστόδουλο. Ξεχασμένο σήμερα το βιβλίο εκείνο, στην εποχή του προέβλεπε, μεταξύ άλλων, την προσπάθεια μιας μαχητικής Ακροδεξιάς να εκφράσει μια κλειστοφοβική και εθνικόφρονα Ελλάδα κλειστών οριζόντων. [TBJ]

Walter de la Mare, Η θεία του Σίτον, εισαγωγή-μετάφραση: Ευαγγελία Κουλιζάκη, Στερέωμα, Αθήνα 2025, 100 σελ.  

Φαντάσματα που δεν ανατριχιάζουν το σώμα με το αόριστο άγγιγμα και με την παγωμένη ανάσα τους, δεν σκορπούν τον πανικό με το τράβηγμα των αλυσίδων και με το σύρσιμο των ρούχων τους, δεν αδειάζουν την ψυχή με τη δυσοίωνη όψη τους. Φαντάσματα που μοιάζουν με αποτέλεσμα μιας σκοτεινής και αδιευκρίνιστης μνήμης, με παράγωγο εξημμένης φαντασίας, με ένα εύρημα φερμένο από τα βάθη της συνείδησης.

Victor Klemperer, Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ. Το σημειωματάριο ενός φιλολόγου, μετάφραση από τα γερμανικά: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Άγρα, Αθήνα 2025, 496 σελ.

 Η γλώσσα του Τρίτου Ράιχ είναι όργανο του καθεστώτος, όργανο επιβολής και βίας, όργανο μεταβολής του τρόπου που λειτουργεί η κοινωνία, του τρόπου με τον οποίο σκέφτονται, όσο σκέφτονται, οι άνθρωποι. Ο Βίκτορ Κλέμπερερ, βετεράνος του Α΄ Παγκόσμιου, κατέγραψε στις ημερολογιακές σημειώσεις του και τα χαρακτηριστικά της καθεστωτικής γλώσσας του Τρίτου Ράιχ – που είναι συγκεκριμένα και απηχούν τις πεποιθήσεις μιας από τις πιο φονικές ιδεολογίες του εικοστού αιώνα. [ΤΒJ]

Η Διάπλασις των Παίδων, το μακροβιότατο αυτό παιδικό περιοδικό, πρωτοκυκλοφόρησε το 1879 και συνέχισε την έκδοσή του ανελλιπώς ώς το 1949. Στα Δεκεμβριανά, το 1944, καταστράφηκαν τα γραφεία του περιοδικού και χάθηκαν όλα τα ονόματα των συνδρομητών. Διέκοψε ώς το 1957 όταν και επανεκδόθηκε - για να κλείσει οριστικά το 1970. Με αφορμή την είσοδο του περιοδικού, το 1933, στο 55ο έτος της κυκλοφορίας του, ο δημοσιογράφος που υπογράφει με το ψευδώνυμο ΚΑΠ-Σ πήρε συνέντευξη από τον ιδρυτή της Διαπλάσεως, Νικόλαο Παπαδόπουλο  (1858-1941), η οποία δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Πατρίς, 13/2/1933: