web only

Αξιότιμη κ. Μέρκελ,

Σας γράφω παρ’ όλο που γνωρίζω πως η επιστολή μου δεν θα φτάσει ποτέ στα χέρια σας. Αφορμή για το γράμμα μου αυτό είναι τα αποσπάσματα από το βιβλίο σας, Ελευθερία, που είδαν το φως της δημοσιότητας εδώ στην Ελλάδα (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο). Ιδίως τα αποσπάσματα που αφορούν τον πρώην πρωθυπουργό κ. Τσίπρα, τα οποία, όπως πιθανόν έχετε πληροφορηθεί, έχουν ερμηνευθεί παντοιοτρόπως από τις διαφορετικές πολιτικές δυνάμεις της χώρας. Και στέκομαι σε δύο μόνο από αυτά:

Τελικά, ο Μπουαλέμ Σανσάλ (Boualem Sansal), ο βραβευμένος στη Γαλλία γαλλοαλγερινός συγγραφέας, που συνελήφθη από τις αλγερινές αρχές στις 16 Νοεμβρίου (https://booksjournal.gr/paremvaseis/5074-anisyxia-gia-tin-eksafanisi-tou-syggrafea-boualem-sansal-stin-algeria), κρατείται και του έχει απαγγελθεί κατηγορία. Ήδη, οι φωνές που διαμαρτύρονται, όχι στην πατρίδα του αλλά στην Ευρώπη, κάνουν λόγο για την εκδίκηση της αλγερινής στρατιωτικής – ισλαμιστικής δικτατορίας έναντι ενός συγγραφέα που δεν κρύβει το δημοκρατικό φρόνημά του και την αντίθεσή του στον ολοκληρωτισμό.

Με αφορμή την ανοιχτή συζήτηση στη Μελβούρνη, για τον απόηχο της Μεταπολίτευσης στα δρώμενα της κοινότητας

100 χρόνια από την ίδρυση του ΚΚΕ: 26/11/1924

Το «Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος (Ελληνικό Τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς)», όπως ήταν το όνομα του ΚΚΕ μέχρι τον Μάιο 1943^[i], δημιουργήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 1924, ύστερα από ωμή επέμβαση του Σοβιετικού Kομμουνιστικού Kόμματος στα εσωτερικά του προδρόμου του ΚΚΕ κόμματος, του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδος (ΣΕΚΕ), με αφορμή το θέμα της Μακεδονίας. Το επίσημο αφήγημα του ΚΚΕ είναι ότι ιδρύθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1918, γιατί αυτή ήταν η ημέρα έναρξης του ιδρυτικού συνεδρίου του ΣΕΚΕ.  Όμως, όπως θα γίνει σαφές παρακάτω, το ΣΕΚΕ ήταν διαφορετικό κόμμα από το ΚΚΕ. 

Ο Μπουαλέμ Σανσάλ (Boualem Sansal), γνωστός γαλλοαλγερινός συγγραφέας που έχει βραβευτεί στη Γαλλία, συνελήφθη από τις αλγερινές αρχές το Σάββατο, 16 Νοεμβρίου, από το αεροδρόμιο του Αλγερίου, αμέσως μετά την προσγείωση της πτήσης του από τη Γαλλία, αλλά ουσιαστικά απήχθη σε άγνωστο προορισμό και η τύχη του αγνοείται. Οι εκδότες του στη Γαλλία ανησυχούν για την τύχη του, ενώ την ανησυχία του εκδήλωσε και ο γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν. Στο παρελθόν υπήρξε κρατικός αξιωματούχος στην πατρίδα του, η ζωή του όμως έγινε πολύ δύσκολη ιδιαίτερα μετά το 2012 και την επίσκεψή του στο Ισραήλ.

Όπως μάθαμε από την σειρά του Αλέξη Παπαχελά, Σκοτεινή Δεκαετία 1964-1974 (ΣΚΑΪ),  τη δεύτερη μέρα της τουρκικής εισβολής ο Ιωαννίδης πήγε αυτοπροσώπως στην σοβιετική πρεσβεία στην Αθήνα και ζήτησε από  τον στρατιωτικό ακόλουθο   σοβιετική βοήθεια για να αντιμετωπιστεί η Τουρκία, με αντάλλαγμα ναυτικές βάσεις της ΕΣΣΔ στα νησιά του Αιγαίου. Αυτός τον έδιωξε.

Το ίδιο έγινε και το 2015, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ σκεπτόταν την έξοδο από το ευρώ, που δεν ήταν «ταμπού», και την επιστροφή στη δραχμή, και έβλεπε την Ρωσία ως μοναδικό ενδεχόμενο στήριγμα.

Σκοτεινή δεκαετία 1964-1974. Σειρά ιστορικής έρευνας του Αλέξη Παπαχελά, έξι επεισοδίων, που προβλήθηκε στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ, 2024. 

Ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα η σειρά ντοκιμαντέρ Σκοτεινή Δεκαετία 1964-1974 της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ που έγραψε και παρουσίασε ο διευθυντής της Καθημερινής Αλέξης Παπαχελάς. Ο Παπαχελάς είναι, επίσης, ο συγγραφέας των σημαντικών βιβλίων Ο Βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας, για την περίοδο από τα Ιουλιανά μέχρι την 21η Απριλίου 1967, στο οποίο στοιχειοθετείται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο Λευκός Οίκος δεν είχαν σχέση με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, και το πρόσφατο Σκοτεινό Δωμάτιο, από το οποίο αντλεί ένα σημαντικό μέρος του υλικού της η Σκοτεινή Δεκαετία.

Πώς η ετικέτα του φασισμού συμβάλλει στην κατανόηση του πολέμου της Ρωσίας

Μαρία Λάτσαρη, Εμείς η Αντιγόνη, Νεφέλη, Αθήνα 2023, 64 σελ. 

Οι σπαρακτικές φωνές, ιδίως των αρχετυπικών πλέον ηρωίδων της Τέταρτης Διάστασης (1956-1975) του Γιάννη Ρίτσου (η γυναίκα με τα μαύρα της Σονάτας του σεληνόφωτος, αλλά και η Περσεφόνη, η Χρυσόθεμις, η Ελένη, η Ισμήνη, η Ιφιγένεια και η Φαίδρα) συμπυκνώνονται δημιουργικά στη σύνθετη και πολύμορφη φωνή τής Αντιγόνης της Μαρίας Λάτσαρη.

Όσο και αν το κρύβουμε από τον εαυτό μας, το Πολυτεχνείο προέκυψε μόλις φιλελευθεροποιήθηκε η χούντα και οδήγησε –παρά τις αντίθετες προθέσεις αυτών που μετείχαν– σε ένα καθεστώς τρόμου. Τη χούντα Ιωαννίδη.

Άλλωστε, ποτέ δεν έχουμε εξεγέρσεις σε περιόδους τρόμου αλλά σε περιόδους φιλελευθεροποίησης. Διότι ο τρόμος καταστρέφει την δυνατότητα των ανθρώπων ακόμη και να επικοινωνούν.

Αρκεί να θυμηθούμε τη μοναχικότητα, στην οποία πέσαμε την περίοδο Ιωαννίδη. Προσωπικά, πολλά χρόνια αργότερα, επέτρεψα στον εαυτό μου να δώσει εξήγηση σε μία εμπειρία: Όταν απολυθήκαμε οι τελευταίοι κρατούμενοι, εκεί παραμονές Χριστουγέννων του 1973 –μιλώ για Θεσσαλονίκη– ήταν σαν να βρεθήκαμε σε άγνωστη χώρα, αφού δεν έβρισκες έξω άνθρωπο να μιλήσεις.

Που πάει να πει πως ο  τρόμος  είχε καταλύσει τις σχέσεις των ανθρώπων. Άλλωστε το πιο τρομακτικό αποτέλεσμα του τρόμου, είναι η καταστροφή του ίδιου του κόσμου μεταξύ των ανθρώπων, κάτι που επιβάλλει μία μορφή «ακοσμίας» ή «ερημίας». (Για τους απαιτητικούς: η Βάνα Νικολαϊδου - Κυριανίδου, στο βιβλίο της Hannah Arendt: Ο Νόμος της Γης και η Λησμονημένη Παράδοση, Αλεξάνδρεια, 2021, φωτίζει εξαιρετικά αυτές τις έννοιες).

Θυμίζω επίσης ότι την περίοδο Ιωαννίδη, ακόμη και οι αντιστασιακές οργανώσεις «αποσύρονται». Γι' αυτό δεν έχουμε ούτε μία μαζική αντιστασιακή εκδήλωση.

Όμως τα Πολυτεχνεία (διότι δεν ήταν μόνον η Αθήνα) έσωσαν την τιμή μιας χώρας, η οποία –σε μεγάλο βαθμό– συμβιβάστηκε με τη δικτατορία. Γι' αυτό άλλωστε, η ιδέα του «τρόμου», ειδικά της περιόδου Ιωαννίδη που ακολούθησε, όταν το νέο καθεστώς απέκτησε και παραληρηματικά χαρακτηριστικά, τα οποία το οδήγησαν στην δική του καταστροφή αλλά και της χώρας, για πολλούς είναι ακατανόητη.

Η στάση επίσης όσων τόλμησαν να συμμετάσχουν, δεν θα κριθεί με βάση σημερινά κριτήρια αλλά εκείνης αποκλειστικά της στιγμής.

Ούτε βεβαίως με βάση τα αποτελέσματα της εξέγερσης. Διότι, στον κόσμο των ανθρώπων, τα αποτελέσματα της δράσης τους είναι συχνά αντίθετα με τις προθέσεις τους και γι' αυτό απροσδόκητα και ανεπιθύμητα.

Γι' αυτό η συμμετοχή εκείνες τις στιγμές θα αξιολογηθεί ως αυτό που ήταν: κορυφαία πράξη αξιοπρέπειας. Από φοβισμένους μάλιστα ανθρώπους. Και αυτό τους τιμά ακόμη περισσότερο. (Οι «ήρωες» είναι απάτη των δημαγωγών που εκμεταλλεύονται ό,τι αγγίζουν ή φαντασιώσεις καλοπροαίρετων).

Τέλος, το να προσάπτεται σε ολόκληρη «γενιά» –αποκαλούμενη αρνητικά «γενιά Πολυτεχνείου»– η αποκρουστική πράγματι συμπεριφορά κάποιων μεμονωμένων προσώπων, βουλιμικών με την εξουσία, που εκμεταλλεύτηκαν την συμμετοχή τους στην αντίσταση για να καταλήξουν μέλη του πολιτικού υποκόσμου της επόμενης περιόδου, δεν είναι τίποτε άλλο, από χυδαία συκοφαντία, που βολεύει μεν τους οπαδούς της τυραννίας αλλά προσβάλλει όλους μας.

Διότι το Πολυτεχνείο δεν ήταν τίποτε άλλο από μια στιγμή αξιοπρέπειας.