Ουκρανία

Ο Ντμίτρι Μουράτοφ, ο βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης ρώσος δημοσιογράφος, περιγράφει σε φόρουμ της Ντόιτσε Βέλε την κατάσταση στη Ρωσία μετά την «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» (η λέξη Πόλεμος στη Ρωσία απαγορεύεται) στην Ουκρανία, μέσα από μικρές ανθρώπινες ιστορίες. Από πότε η Εκκλησία της ειρήνης ευλογεί τις συρράξεις, πού είναι ο Ερυθρός Σταυρός, γιατί δεν ακούγονται όσοι διαφωνούν, πόσα χρόνια φυλακή αποτιμάται η δημόσια εκφορά της πρώτης λέξης του αριστουργήματος του Τολστόι, πώς ο Καρα-μουρζά καταδικάστηκε από καταδικασθέντα δικαστή, γιατί μπήκαν φυλακή οι δύο βραβευμένες συγγραφείς με το μεγαλύτερο θεατρικό βραβείο της Ρωσίας, τι σημαίνει το σλόγκαν «Ρωσία – αντρική κοινωνία», γιατί οι φυγάδες εκτός Ρωσίας είναι η μόνη ελπίδα της χώρας; [ΤΒJ]

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία πυροδότησε έντονη συζήτηση στους ακαδημαϊκούς κύκλους αλλά και στον δημόσιο διάλογο σχετικά με τον πολιτικό ρεαλισμό, κυρίως όσον αφορά τις σκανδαλώδεις θέσεις του αμερικανού καθηγητή John Mearsheimer, ο οποίος ήδη από το 2014 με το γνωστό άρθρο του “Why the Ukraine Crisis is the West’s Fault” προκάλεσε αντιδράσεις αλλά και κριτικές ως προς το εάν πλέον ο πολιτικός ρεαλισμός μπορεί να αρθρώσει ουσιαστικό λόγο σε έναν συνεχώς αναδιατασσόμενο κόσμο. Ωστόσο, αυτές οι κριτικές, ιδιαίτερα στην πατρίδα μας, θεωρώ πως αδικούν την παράδοση του πολιτικού ρεαλισμού, καθώς αυτή δεν είναι ούτε ενιαία ούτε αδιαίρετη, αποτελείται δε από διακλαδώσεις και ρεύματα τα οποία μοιράζονται σε τελική ανάλυση ελάχιστα κοινά.

Υπάρχει έντονη δημόσια συζήτηση για το πότε και πώς θα σταματήσει η ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας. Ορισμένοι μη oυκρανοί παρατηρητές, συμπεριλαμβανομένων αρκετών στη Δύση, υποστηρίζουν την πιθανότητα ενός επικείμενου διαπραγματεύσιμου τερματισμού των συγκρούσεων μέσω κατάπαυσης του πυρός ή ειρηνευτικής συμφωνίας. Τέτοιες προτάσεις είτε υποθέτουν σιωπηρά είτε προτείνουν ρητά εδαφικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία, δηλαδή την αναβολή ή τη μερική μόνο αναστροφή των προσαρτήσεων των ουκρανικών εδαφών από τη Ρωσία. Σε μια πιο προσεκτική εξέταση, ωστόσο, τα σχέδια αυτά κρίνονται ως ανεφάρμοστα. Είτε αγνοούν είτε υποβαθμίζουν σημαντικά εγγενή πολιτικά εμπόδια για την υλοποίηση μιας ρωσο-ουκρανικής εκεχειρίας που θα βασίζεται σε εδαφικό συμβιβασμό, δηλαδή μιας συμφωνίας του τύπου «γη για ειρήνη». Επιπλέον, η χερσόνησος της Κριμαίας θεωρείται, συχνά λανθασμένα, ότι χάθηκε οριστικά για την Ουκρανία και ότι ανήκει πλέον στη Ρωσία. Τέτοιες εκτιμήσεις είτε υποτιμούν είτε αποσιωπούν σκόπιμα τη διασύνδεση των ρωσικών προσαρτήσεων του 2014 και του 2022. Εκπρόσωποι και σχολιαστές που ενδιαφέρονται για την Ουκρανία πρέπει να αντιμετωπίσουν τις απλουστευτικές απεικονίσεις και λύσεις του περίπλοκου εδαφικού ζητήματος της αντιπαράθεσης του Κιέβου με τη Μόσχα. Τα σημαντικά πολιτικά εμπόδια για μια βιώσιμη ρωσοουκρανική συμφωνία πρέπει να γίνουν περισσότερο γνωστά στις ελίτ και στο ευρύ κοινό εκτός Ανατολικής Ευρώπης. Η στενή σχέση μεταξύ της τυχοδιωκτικής επιχείρησης της Ρωσίας στην Κριμαία πριν από εννέα χρόνια και της δεύτερης προσάρτησης του 2022 πρέπει να γίνει καλύτερα κατανοητή από τους πολιτικούς, τους δημοσιογράφους, τους διπλωμάτες και όσους παρακολουθούν τις σχετικές εξελίξεις.

*Η εισβολή στην Ουκρανία, οι πλάνες του Πούτιν, ο δημοκρατικός μονόδρομος του Ζελένσκι

* «Διαπραγματεύσεις; Η στιγμή που τελειώνει ο πόλεμος είναι όταν οι Ρώσοι πάψουν πλέον να θέλουν να καταλάβουν και να ελέγξουν την Ουκρανία»

Christian Reus-Smit, Διεθνείς σχέσεις. Μια πολύ σύντομη εισαγωγή, μετάφραση από τα αγγλικά: Βασίλης Ζήβας, επιστημονική επιμέλεια: Ανδρέας Γκόφας, Γιώργος Λ. Ευαγγελόπουλος, Πεδίο, Αθήνα 2022, 232 σελ.

«Η μελέτη των διεθνών σχέσεων οφείλει να εστιάζει στην παγκόσμια οργάνωση της πολιτικής εξουσίας», λέει ο καθηγητής Κρίστιαν Ρόις-Σμιτ, ο οποίος δεν εξεπλάγη από την εξέλιξη του τελευταίου χρόνου και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το βιβλίο του, μεταξύ πολλών άλλων, εξηγεί γιατί ένας πόλεμος με πλανητική εμβέλεια θα έχει επιπτώσεις στην καθημερινότητα ακόμα και των κοινωνιών που δεν συμμετέχουν στον πόλεμο. Όσο για την αλληλεξάρτηση των κρατών, ναι μεν τη θεωρεί σημαντική εξέλιξη της παγκοσμιοποίησης, ωστόσο γνωρίζει ότι όταν ένα κράτος επιδιώκει να κάνει του κεφαλιού του, παρά τις διεθνείς δεσμεύσεις του, μπορεί να το κάνει. [ΤΒJ]

Ένα χρόνο μετά την εισβολή της Ρωσίας του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία, τα πράγματα παραμένουν τεταμένα. Η Ρωσία ηττάται κατά κράτος, χάνοντας στρατιώτες, βιοτικό επίπεδο, ελευθερίες, το γόητρό της και κάθε προοπτική εξωστρέφειας. Αποτυχημένο κράτος, υποταγμένο σε έναν αυταρχικό ηγέτη, ο οποίος χρησιμοποιεί σκοτεινούς οπλαρχηγούς και εγκληματικές μεθόδους για να κάμψει το φρόνημα των αμυνομένων, η Ρωσία έχει κόψει τις γέφυρες με τον δυτικό κόσμο, ενώ αδυνατεί να συνδεθεί με άλλες χώρες, όπως η Κίνα, που δυνητικά θα μπορούσαν να τη στηρίξουν. Μια χώρα απομονωμένη, όσο επικίνδυνη κι αν είναι για την παγκόσμια ισορροπία, είναι ταυτόχρονα ηθικά απαξιωμένη και οικονομικά περισσότερο ευάλωτη. Κάποια στιγμή, όταν η ηγεσία της κλονιστεί, θα αναγκαστεί να αναμετρηθεί με το πεπρωμένο της.

Αγαπημένε Ρώσε φίλε μου

Σου γράφω ξανά, γιατί βλέπω την πατρίδα σου, τη Ρωσία, να έχει ξεκινήσει το μακρύ ταξίδι μέσα στη νύχτα.

Η παθιασμένη συζήτηση που διεξάγεται μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής στη Δύση σχετικά με το πώς θα μπορούσε –και θα έπρεπε– να τερματιστεί ο ρωσο-ουκρανικός πόλεμος γίνεται ολοένα εντονότερη μήνα με το μήνα. Ανεξάρτητα από τη θέση του καθενός σχετικά με τον επιθυμητό και πιθανό τερματισμό του πολέμου μέσω διαπραγματεύσεων, οι δυσκολίες για την επίτευξη ενός τέτοιου στόχου πρέπει να αναγνωριστούν από όλους τους συμμετέχοντες στη συζήτηση. Οι εμπειρίες διαφόρων χωρών με τη νεοϊμπεριαλιστική ανάμειξη της Μόσχας στο εξωτερικό τις τελευταίες τρεις δεκαετίες παρέχουν άφθονη τροφή για σκεπτικισμό.

Συνέντευξη με τον καθηγητή Ιστορίας του Yale, Arne Westad

Πριν λήξει το 2022, ακούσαμε δύο τούρκους υπουργούς, Εξωτερικών και Άμυνας, να δηλώνουν ότι το casus belli δεν αφορά μόνο την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Αιγαίο, αλλά και δυτικά και νότια της Κρήτης, γενικώς στα «νησιά».