Η Χίλλαρυ Κλίντον δεν κατάφερε να εμπνεύσει μεγάλες μάζες κυρίως επειδή είναι ένα πρόσωπο φθαρμένο στην πολιτική ζωή. Η χολλυγουντιανή πολιτική περιοδεία με τη Μαντόνα και την Μπιγιονσέ απέτυχε. Οι εξηγήσεις πως οι Δημοκρατικοί, αν κέρδιζαν, θα κέρδιζαν για τρίτη συνεχόμενη φορά, πράγμα που έχει συμβεί μόλις δυο φορές στην αμερικανική ιστορία, ή ότι η Κλίντον ηττήθηκε λόγω του φύλου της, απλά χρυσώνουν το χάπι. Όταν έχεις για αντίπαλο τον Τραμπ, υπό κανονικές συνθήκες ορθολογισμού, τον κερδίζεις κατά κράτος.
Τι πήγε λοιπόν στραβά; Παρανόησε ο κόσμος; Θόλωσε η ανθρώπινη κρίση από Ανατολή σε Δύση και επιθυμούν όλοι να φύγουν από την ΕΕ, επιδιώκουν το Brexit, στρώνουν το δρόμο στη Λεπέν, αναγορεύουν πλανητάρχη τον Τραμπ; Με δυο λόγια, γιατί υποσκάπτουμε το δυτικό πρότυπο ευδαιμονίας; Η απάντηση δεν είναι απλή αλλά μάλλον σύνθετη. Ως σύνθετη υστερεί έναντι του εύπεπτου: είναι απλά βλάκες, όπου να ’ναι θα γίνει Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και θα επιζήσουν μόνο οι κατσαρίδες και οι αποστάτες του ΠΑΣΟΚ.
Οι ιδέες που στηρίζουν τον δυτικό κόσμο αμφισβητούνται ευθέως. Κάποτε η ελευθερία, η ανοιχτή κοινωνία, ο φιλελευθερισμός, η εμβάθυνση στην ουσία μέσω της τεχνοκρατικής γνώσης, η μάχη για δικαιώματα ήταν μια επανάσταση εν κινήσει. Ένα ζωντανό όραμα που έφερνε καρπούς. Όμως ο νόμος της ζωής είναι η φθορά των πάντων. Η Μέλανι Μπένζαμιν γράφει χαρακτηριστικά: «Αλλά αγαπητοί μου, κουράστηκα να είμαι η Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων. Σας ακούγομαι αγνώμων; Ενδεχομένως να είμαι αλλά και πάλι κουράστηκα να είμαι η Αλίκη».
Όποιος δεν κάνει πετάλι πέφτει. Και το όραμα αντί να εξηγείται συνεχώς έγινε επιβλητική θεωρία ακαδημαϊκού λόγου, ξένο και ακατανόητο. Η θερμή ιδεολογία ξεθώριασε. Επανάσταση χωρίς συναίσθημα είναι καταδικασμένη. Οι ελίτ καλούν τον κόσμο να στηρίξει ένα οικοδόμημα χωρίς να αιτιολογεί γιατί είναι έτσι και όχι αλλιώς. Ο κόσμος, από την άλλη, βλέπει τον κανόνα, αλλά δεν βλέπει τον λόγο ισχύος του. Στην πρώτη στραβοτιμονιά αμφισβητεί την εξ αποκαλύψεως αλήθεια. Όταν η καθημερινή του ζωή τον δυσαρεστεί, αντανακλαστικά εχθρεύεται το σύστημα. Δαιμονοποιεί αυτό που νομίζει ότι τον καταδυναστεύει. Δεν θέλω να απαλλάξω τους ψηφοφόρους από την ευθύνη τους. Εξ άλλου κανείς ηγέτης δεν θα ήταν επικίνδυνος χωρίς το πάθος του λαού που τον στηρίζει. Όταν, όμως υπάρχει ασυνεννοησία, χάσμα επικοινωνίας και καταστροφικό κενό, συνήθως φταίνε δύο. Αυτός που ακούει και δεν καταλαβαίνει και εκείνος που του μιλά χωρίς να του εξηγεί.
Ενδεχομένως ο Τραμπ να μην τινάξει τελικά τον κόσμο στον αέρα. Ίσως ούτε καν η Μαρίν Λεπέν, αν τυχόν εκλεγεί. Από την άλλη, η καταστροφή δεν είναι γεγονός με σταθερό χρονικό σημείο. Είναι μέθοδος. Διαδικασία. Όπως ακριβώς είναι και η φθορά.
