Επανάσταση 1821

Κωνσταντίνος Σπ. Στάικος, Η Πνευματική Πορεία του Γένους. Με όχημα το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο. Δ΄ Τόμος. Από τις αρχές του 18ου αιώνα έως τα προεπαναστατικά χρόνια, Άτων, Αθήνα 2021, 675 σελ.

Πώς διαμορφώθηκε ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός; Χάρη στις εκδόσεις ιστορικών, φιλολογικών, φιλοσοφικών, επιστημονικών και εκκλησιαστικών έργων, και στην κυκλοφορία φιλολογικών Περιοδικών. Χάρη στα Σχολεία που λειτούργησαν στον ελληνικό χώρο τα χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στους φωτισμένους δασκάλους τους και χάρη στη δημιουργία πλούσιων Βιβλιοθηκών. Ο τελευταίος τόμος του έργου του Κωνσταντίνου Στάικου για την πνευματική πορεία του ελληνισμού πριν την Επανάσταση περιγράφει το πνευματικό πλαίσιο, τις ιδέες και τους ανθρώπους που το διαμόρφωσαν. [Τεύχος 128 - ΤΒJ]

Roderick Beaton, The Greeks: A Global History, Faber & Faber, 2021, 608 σελ.

Υπήκοοι των βασιλέων των Μυκηνών ή της Πύλου, πολίτες της αρχαίας Αθήνας ή των Συρακουσών, κάτοικοι των ελληνιστικών βασιλείων, υπήκοοι του Ρωμαίου αυτοκράτορα, Ρωμαίοι πολίτες από το 212 μ.Χ., υπήκοοι του βυζαντινού Αυτοκράτορα, κατόπιν του Δόγη της Βενετίας ή του Σουλτάνου, πολίτες της Ελληνικής ή της Κυπριακής Δημοκρατίας, ελληνικής καταγωγής κάτοικοι των ΗΠΑ, της Αλεξάνδρειας ή της Μαριούπολης. Αυτοί είναι οι Έλληνες στο βάθος του χρόνου. Συνδετικός τους κρίκος είναι «το αόρατο για τους αρχαιολόγους, αλλά προορισμένο να εξελιχθεί στο σημαντικότερο εξαγωγικό δημιούργημα των Ελλήνων», η ελληνική γλώσσα. Η ιστορία των Ελλήνων από τον καθηγητή Roderick Beaton περιγράφει την εξέλιξη μέσα στο χρόνο ενός πολιτισμού, του ελληνικού, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον παγκόσμιο πολιτισμό.

Απ’ τα επαναστατικά Συντάγματα στην πανδημία. Υπερβάσεις και υστερήσεις στο δρόμο προς ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό Σύνταγμα^[1] (τεύχος 127)

Mark Mazower, Η Ελληνική Επανάσταση, μετάφραση από τα αγγλικά: Κώστας Κουρεμένος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 624 σελ.^[1]

Μέσα σε δέκα χρόνια, από το 1821 έως το 1832, πολλά έχουν αλλάξει και οι Ρωμιοί, μέσα από τις δοκιμασίες της Επανάστασης, μεταμορφώνονται σταδιακά σε Έλληνες. Νομίζω ότι σε αυτήν την πολυπλοκότητα του φαινομένου της Επανάστασης βρίσκεται και όλη η γοητεία της μελέτης της. Μια γοητεία που ο Μαζάουερ είναι σε θέση να αναδείξει με το υπέροχο γράψιμό του.

Ένα κείμενο για τους «χρόνους» των εικόνων της τέχνης, για τις συμβολοποιήσεις που ενσωματώνουν και οι επενέργειές τους στην εθνική μνήμη που πρωτογράφτηκε για μια πανεπιστημιακή εκδήλωση^[1] Η ζωγραφική ως μαρτυρία των επαναστατικών χρόνων αλλά και ως εξιδανικευτική προβολή της εθνικής ιδεολογίας. (τεύχος 119)

Αριστείδης Ν. Χατζής, Ο Ενδοξότερος Αγώνας. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2021, 648 σελ. 

Βλέποντας το πολυσέλιδο βιβλίο του Αριστείδη Χατζή και διαβάζοντας τον σαφέστατο τίτλο του, Ο Ενδοξότερος Αγώνας. Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, είναι προφανές ότι περιμένεις να διαβάσεις μια ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, γραμμένη βέβαια με σύγχρονο τρόπο και σε σύγχρονη γλώσσα. Και αυτό συμβαίνει πράγματι, κατά έναν τρόπο όμως κάπως αντισυμβατικό – και γι’ αυτό συναρπαστικό.*

Διαθέσιμο είναι για τους αναγνώστες από σήμερα ένα σημαντικό βιβλίο, που εμπλουτίζει τη βιβλιογραφία για την Επανάσταση του 1821. Η Ελληνική Επανάσταση από τον καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Columbia, Μαρκ Μαζάουερ, που ήδη έχει διαγράψει επιτυχή πορεία στην αγγλόγλωσση βιβλιογραφία, μεταφράστηκε και στα ελληνικά από τον Κώστα Κουρεμένο και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

Παναγιώτης Π. Πασπαλιάρης, Ο Μεγάλος Ανορθόγραφος, Ανατύπωση της έκδοσης του 1806 με τα ορθογραφικά της σφάλματα. Μια προσπάθεια ταύτισης, Ναυπλιεύς, Αθήνα 2021, 286 σελ.

 Κι αν ήταν αλήθεια; Αν δηλαδή ο Μεγάλος Ανορθόγραφος ήταν ο Μεγάλος Παρεξηγημένος της νεότερης ιστορίας μας; Ο Παναγιώτης Π. Πασπαλιάρης αναζητεί τον πιθανό συγγραφέα ενός καταστατικού κειμένου για την ελληνική Επανάσταση και προτείνει στην ιστορική έρευνα να αναζητήσει την πιθανότητα να το έχει γράψει ο Ιωάννης Καποδίστριας. Μια συναρπαστική ιστορική υπόθεση, ωραία σαν μυθιστόρημα. (τεύχος 124)

Μια προσωπική περιδιάβαση στη νεοελληνική ποίηση από  τον 19o αιώνα έως σήμερα (τεύχος 123)

Στο λυκόφως του 18ου αιώνα, σε συνθήκες διαμόρφωσης της ελληνικής εθνικής ταυτότητας, οι Σουλιώτες αποτελούν ήδη σημείο αναφοράς του επαναστατικού λόγου. Στον Θούριό του, ο Ρήγας θα απευθυνθεί, το 1797 από τη Βιέννη, μεταξύ άλλων και στους πολεμικούς Σουλιώτες. Θα τους αποκαλέσει, «λιοντάρια ξακουστά». Είναι η χρονιά που ο Ρήγας συλλαμβάνεται στην Τεργέστη μαζί με τον Χριστόφορο Περραιβό. Ο τελευταίος, μετά την απελευθέρωσή του, θα γνωρίσει από κοντά τον ορεινό σουλιωτικό πληθυσμό του οποίου και θα συγγράψει την ιστορία. Στην πρώτη έκδοση του έργου του, Ιστορία του Σουλίου και Πάργας (1803), θα αναγορεύσει τους Σουλιώτες σε ισάξιους μαχητές των  Λακεδαιμονίων. Δεν θα υστερήσει σε θαυμασμό ο Κοραής, συμβάλλοντας στη δημοσιοποίηση των πολεμικών αγώνων τους, ενώ τρία χρόνια αργότερα, το 1806, ο Ανώνυμος της Ελληνικής Νομαρχίας θα θεωρήσει αυτούς τους αγώνες υπόδειγμα στάσης, την οποία οφείλουν να ενστερνιστούν, έναντι του τυράννου, άπαντες οι Έλληνες.