Καταρχάς, επιδιώκουμε μια καλύτερη χώρα. Μια χώρα που θα εκσυγχρονίζεται και θα επιδιώκει να γίνεται πλουσιότερη, ασφαλέστερη και ισχυρότερη. Μια χώρα, δηλαδή, που διαρκώς θα θέτει το αίτημα του εκσυγχρονισμού της: πώς θα παράγει περισσότερα, καλύτερα και ανταγωνιστικότερα προϊόντα, πώς θα έχουμε περισσότερη και καλύτερη ασφάλεια, πώς θα μετράει το αποτέλεσμα της ευρωπαϊκής ισχύος μας στις διεθνείς σχέσεις. Προφανώς, όλα αυτά τα αιτήματα δεν γίνονται ούτε από μια μανία νεοπλουτισμού ούτε από αυταρχική προδιάθεση ούτε για εθνικιστικούς λόγους. Η Ελλάδα έχει περάσει μια μεγάλη περιπέτεια, στην οποία την έριξε το πελατειακό σύστημα που οικοδομήσαμε στη μεταπολίτευση και η διαχείριση της κρίσης του από ανεπαρκείς ή λαϊκιστές πολιτικούς, και δικαιούται να κάνει τα πάντα για να μην επιστρέψει, ποτέ, ξανά στην προτέρα κατάσταση.
Επιδιώκουμε καλύτερη παιδεία. Η παιδεία, για πολλές δεκαετίες, ήταν ένα μέσο κοινωνικής κινητικότητας: η δυνατότητα πρόσβασης παιδιών από λαϊκά στρώματα σε υψηλού επιπέδου σπουδές, στην ουσία χωρίς χρήματα, ήταν μια μεταπολεμική κατάκτηση, που έφερε μετρήσιμα αποτελέσματα. Τα μεταπολιτευτικά χρόνια, βαθμιαία, η μαζική πρόσβαση σε ανώτερες και ανώτατες σπουδές, αντί για βελτίωση έφερε ισοπέδωση προς τα κάτω. Η εκπαίδευση υποχώρησε, και αυτό συνέβη αφενός επειδή διεκδικήθηκε η ήσσων προσπάθεια (ποιος δεν θυμάται το φοιτητικό σύνθημα της μεταπολίτευσης, που ξεκίνησε ως αριστερίστικο, για να διεκδικηθεί από όλη την Αριστερά και, κατόπιν, από όλους: «Όχι στην εντατικοποίηση των σπουδών»;), αφετέρου επειδή οι εκπαιδευτικοί, στη μετρήσιμη πλειονότητά τους, έπαψαν να έχουν απαιτήσεις από τον εαυτό τους (και πάντως, αυτή την εικόνα δίνουν οι εκλεγμένοι εκπρόσωποί τους). Δεν είναι όλα απαισιόδοξα. Τα τελευταία χρόνια, μαθητές και φοιτητές μαθαίνουν καλύτερα γλώσσες, αποκτούν ψηφιακές δεξιότητες, έχουν καλύτερη πρόσβαση στη γνώση. Συνολικά, όμως, η εκπαίδευση χρειάζεται επανεκκίνηση – κι αυτό είναι το μεγαλύτερο στοίχημα της κοινωνίας μας, των θεσμών της και της πολιτικής.
Επιδιώκουμε μια ανταγωνιστική οικονομία. Καλύτερες επιχειρήσεις, καινοτομία και τεχνολογίες αιχμής, νομιμότητα στην εργασία και έλεγχος των διαφόρων μορφών μαύρης εργασίας, έλεγχος και περιστολή της φοροδιαφυγής. Η ανταπόκριση στην ανάγκη ενός ψηφιακού μετασχηματισμού του παραγωγικού και του επιχειρηματικού μοντέλου, μπορεί να συμβάλει στην εδραίωση ενός βιώσιμου προτύπου ανάπτυξης. Η Ελλάδα μπορεί να προσελκύσει επενδύσεις αλλά, ταυτόχρονα, είναι ανάγκη να εκσυγχρονίσει τομείς της οικονομίας της, όπως ο τουρισμός, που σε ένα μέρος του μαστίζεται από τη φτήνεια και την κερδοσκοπία. Η χώρα έχει τις δυνατότητες να ξεφύγει από την γκρίζα ζώνη της χρεοκοπίας, στην οποία κινήθηκε για πολλά χρόνια – αλλά το κράτος χρειάζεται να παίξει το ρόλο του. Η ανάγκη πρόσβασης των νέων σε αξιοπρεπή εργασία είναι, πάντα, κάτι που αποδεικνύεται ανέφικτο.
Επιδιώκουμε την ελευθερία. Ελεύθερη οικονομία, προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, προστασία των ευπαθών ομάδων και προσώπων. Προστασία των κοινωνικών, θρησκευτικών και εθνικών μειονοτήτων με ταυτόχρονο σεβασμό απ’ όλους των νόμων.
Επιδιώκουμε περισσότερη Ευρώπη. Στις πρόσφατες κρίσεις, η χώρα επέλεξε αταλάντευτα ευρωπαϊκούς δρόμους. Μέσω αυτών, αντιμετωπίσαμε την πανδημία, αποκτώντας πρόσβαση σε εμβόλια, φάρμακα αλλά και χρηματοδότηση της οικονομικής κρίσης που έφερε το κλείσιμο των κοινωνιών και των οικονομιών. Η κρίση στην Ουκρανία έκανε ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη συμμετοχής στην ευρωπαϊκή πλευρά. Όχι μόνο επειδή η δύναμη της Δύσης, της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, παρέχει αποτρεπτική δύναμη απέναντι σε αναθεωρητικά σχέδια κατά του παγκόσμιου χάρτη. Αλλά και επειδή ο δυτικός τρόπος ζωής βρίσκεται στον αντίποδα των αυταρχικών καθεστώτων και των ηγετών τους: οι ελευθερίες και οι δημοκρατικές αξίες, η τεχνολογική πρόοδος, ακόμα κι η αισθητική χειραφέτηση κάθε δημιουργικής μονάδας ή ομάδας πραγματώνονται στη Δύση, ενώ όπου αλλού υποφέρουν.
Τα τελευταία χρόνια, αμέσως ή καλυμμένα, υπήρξαν πολιτικές δυνάμεις που έθεσαν εν αμφιβόλω αυτά τα αυτονόητα. Ακόμα και μεταμφιεσμένες τις ξέρουμε καλά. Στην κάλπη, όμως, επιδοκιμάζουμε τις πολιτικές, τα κόμματα και τα πρόσωπα, που υπόσχονται ό,τι αποκαλέσαμε «κανονικότητα». Τη δημοκρατία, την πρόοδο, τις ελευθερίες, την ασφάλεια, την Ευρώπη. Καλό βόλι.