Νοβάλις, Ύμνοι στη νύχτα, μετάφραση από τα γερμανικά: Γρηγόρης Βαλατσός, Στέγη, Λαμία 2025, 164 σελ.

Αφορμή γι᾿ αυτό το Σημείωμα είναι η πρόσφατη μετάφραση και έκδοση των Ύμνων από τον Γρ. Βαλατσό (Στέγη, 2025). Νεαρός και φέρελπις ο οίκος με έδρα τη Λαμία, ενώ μεταφραστής και οίκος έχουν δοκιμαστεί στη Μεταμόρφωση του Κάφκα (2025). Ο νέος Νοβάλις είναι μια έκπληξη πολλαπλή: από το σχεδιασμό του εξωφύλλου με το θωπευτικό χρώμα του χαρτιού, την ευανάγνωστη, απλωμένη στη σελίδα γραμματοσειρά, το μικρό σε έκταση βιβλίο (ή βιβλιάριον) των 90 σελίδων, μέχρι το συναφές με την τυπογραφική αισθητική γλωσσικό, μεταφραστικό ύφος. Είναι οι όχι σπάνιες πλέον εκπλήξεις από την αφανή, σεμνών χειρονομιών, περιφέρεια.

                                                                                                           Ποιητικά κατοικεί ο άνθρωπος

                                                                                                                                                               Φρ. Χαίλντερλιν

Ο Τάσος Πορφύρης (Άγιος Κοσμάς Πωγωνίου 1931-Αθήνα 2025) εκδήμησε και μας άφησε μιαν ανείπωτη μελαγχολία. Έφυγε σε ήσυχους καιρούς, όχι όπως ο Παλαμάς ή ο Σεφέρης, και το ξόδι του στο Κοιμητήριο του Βύρωνα ήταν ήσυχο κι αυτό. Ας αναλογιστούμε μόνο τους τίτλους των τελευταίων βιβλίων του: Ισόβια θλίψη (2019), Σπαραγμένη μνήμη (2024), Έρμο Πωγώνι (2025). Πάντως, όλο το ποιητικό του έργο ανακεφαλαιώνεται σε έναν τίτλο: Νεμέρτσκα. Είναι ο τίτλος της πρώτης ποιητικής συλλογής (1961) και της συγκεντρωτικής των δέκα κύκλων που ακολούθησαν (Οι Εκδόσεις των Φίλων, 2013).^[1]

Νίκος Λεβέντης (1947-2024): ἀπὸ τὸν λυρισμὸ στὴν παρωδία

Γιάννης Σκαρίμπας, Άπαντες στίχοι 1936-1970, φιλολογική επιμέλεια: Κατερίνα Κωστίου, Νεφέλη, Αθήνα, β’ έκδ. 2016, 248 σελ.

Ποῦ βρίσκεται ἡ οὐσία τῆς ποιητικῆς τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα; Οἱ στίχοι του ἀκούγονται ὅπως ἡ μουσικὴ τοῦ Χατζιδάκι, γραμμένη συχνὰ ἐπάνω σὲ ὑπερτονισμένους συναισθηματικὰ στίχους. Ὁ Χατζιδάκις ἀναδεικνύει τὴν ἄλλη ὄψη τοῦ τετριμμένου καὶ μᾶς καθηλώνει μὲ τὴ μελωδία του. Ὁμοίως, ἡ ποίηση τοῦ Σκαρίμπα, μουσικὴ γραμμένη μὲ λέξεις, βρίσκεται ἀπὸ τὴ φύση της στὴν πρώτη γραμμὴ τῆς πρωτοπορίας.

Εἶναι ἀπαραίτητα δυὸ εἰσαγωγικὰ λόγια, μὲ τὴν ἐλπίδα ὅτι ἔτσι θὰ παρασταθοῦν στὸ μυαλὸ τοῦ ἀναγνώστη ἀθέατες, γιὰ ὅσους δὲν ἔζησαν τὰ γεγονότα,  ὄψεις τῶν πραγμάτων ποὺ θὰ διηγηθῶ. Ἂς μοῦ συγχωρηθεῖ, ἑπομένως, ἡ χρήση τοῦ πρώτου ἑνικοῦ προσώπου. Εἶναι ἕνα ἰδιότυπο πληθυντικὸ πρόσωπο, ἀφοῦ εἶμαι βέβαιος ὅτι ἐκφράζω τὴ σκέψη καὶ τὴ βούληση ἑκατοντάδων ἀνθρώπων τῆς γενιᾶς μου μὲ τὸ ἀπαράγραπτο στὶς δεκαετίες περιουσιακὸ κτῆμα: Ὑπήρξαμε μαθητὲς τοῦ Γιώργου Παγανοῦ. Περιορίζω τοὺς μαθητὲς τοῦ δασκάλου στὸ Περιστέρι τῆς δεκαετίας τοῦ ’60, στὸν δικό μας χρόνο καὶ χῶρο, ἀφοῦ μόνο γι’ αὐτὸ μπορῶ νὰ μιλήσω. Ἐκεῖ γεννηθήκαμε καὶ μεγαλώσαμε. Ἐκεῖ ζοῦμε ἀκόμη, ἢ ἐπιστρέφουμε σταθερά, ὅσοι χρειάστηκε νὰ ἀλλάξουμε τόπο, ἀκόμη καὶ νὰ ξενιτευτοῦμε.