Τεύχος 92

Η πρώτη και αρχαιότερη οργάνωση διατήρησης της μνήμης των αθώων θυμάτων της σταλινικής τρομοκρατίας στη Ρωσία, το Μεμοριάλ, είναι ανάμεσα στις δύο οργανώσεις (συν έναν φυλακισμένο στη Λευκορωσία πολίτη) που μοιράζονται το Νόμπελ Ειρήνης 2022. Η οργάνωση, ιδιαίτερα επιδραστική και με μεγάλη δραστηριότητα, που αγωνιζόταν για την οικοδόμηση κράτους δικαίου και ισχυρής κοινωνίας των πολιτών, από τις αρχές του χρόνου (πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία) έκλεισε με απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ρωσίας, που υιοθέτησε την εισήγηση της Γενικής Εισαγγελίας. Το επιχείρημα του εισαγγελέα για το κλείσιμό του ήταν: με τη δράση του δημιουργεί την αίσθηση πως η ΕΣΣΔ ήταν ένα κράτος τρόμου, ως εκ τούτου γιατί εμείς, οι απόγονοι των νικητών, θα πρέπει να ντρεπόμαστε γι' αυτό; Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης, ο οποίος πολύ συχνά έχει δημοσιεύσει κείμενα για τη δραστηριότητα του Μεμοριάλ, είχε πάρει συνέντευξη από τον πρόεδρό του, Γιαν Ραντσίνσκι, που δημοσιεύτηκε στο τχ. 92 του Books’ Journal, Noέμβριος 2018. Παρακάτω, αναδημοσιεύονται τα κυριότερα σημεία της συνέντευξης. [TBJ]

Γιεγκόρ Γκαϊντάρ, Η κατάρρευση μιας αυτοκρατορίας. Μαθήματα για τη σύγχρονη Ρωσία, μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2018, 382 σελ. 

Τα τελευταία τριάντα χρόνια έχει σχηματιστεί μια αρκετά πλούσια δυτική βιβλιογραφία σχετικά με τον Ψυχρό Πόλεμο και τη διάλυση του σοβιετικού συνασπισμού. Οι γνώσεις μας είναι πολύ φτωχότερες για το πώς βιώθηκαν αυτές οι δύο ιστορικές εμπειρίες από τον ίδιο τον σοβιετικό συνασπισμό και τη σημερινή Ρωσία. Όμως, χωρίς αυτή την έσωθεν ανάλυση, κάθε ερμηνεία πάσχει γιατί μας λείπουν τεκμήρια ή γιατί, απλά, οι κυρίαρχες ερμηνείες ούτε επαληθεύονται ούτε διαψεύδονται. (κριτική που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 92, Νοέμβριος 2018)

Η πρώτη και αρχαιότερη οργάνωση διατήρησης της μνήμης των αθώων θυμάτων της σταλινικής τρομοκρατίας στη Ρωσία, το Μεμοριάλ, πρέπει να κλείσει. Αυτή είναι η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Ρωσίας, που υιοθετεί την εισήγηση της Γενικής Εισαγγελίας. Το επιχείρημα του εισαγγελέα για το κλείσιμό του ήταν: με τη δράση του δημιουργεί την αίσθηση πως η ΕΣΣΔ ήταν ένα κράτος τρόμου, ως εκ τούτου γιατί εμείς, οι απόγονοι των νικητών, θα πρέπει να ντρεπόμαστε γι' αυτό. Αλλά τι ακριβώς είναι το ίδρυμα Μεμοριάλ; «Καταστατικός μας στόχος είναι η οικοδόμηση κράτους δικαίου και ισχυρής κοινωνίας των πολιτών», δηλώνει στον Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη, στη συνέντευξη που παραχώρησε για το Books' Journal ο πρόεδρός του, Γιαν Ραντσίνσκι (δημοσιεύτηκε στο τχ. 92). «Η δημιουργία μiας κατά το δυνατό πλήρους βάσης δεδομένων για τα θύματα της κρατικής τρομοκρατίας στην ΕΣΣΔ είναι στόχος που δεν έχουμε επιτύχει: σήμερα, διατίθενται δημοσίως στοιχεία για περίπου 3 εκατομμύρια καταγραφές, το ένα τέταρτο εκείνου του συνολικού αριθμού των θυμάτων». Τώρα, σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση, αυτή η προσπάθεια πρέπει να σταματήσει και το Μεμοριάλ να κλείσει. Η Ρωσία του Πούτιν επιβάλλει τη λήθη!

Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά. Έκθεση αφιερωμένη στον άνθρωπο που συνέβαλε στην ίδρυση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης. ΜΜΣΤ, Εγνατία 154, Θεσσαλονίκη. Διάρκεια: 6/10/2018 - 20/1/2019

Μια ιδιαίτερη έκθεση λειτουργεί στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Έκθεση τεκμηρίων του περάσματος από τη ζωή του Αλέξανδρου Ιόλα. Το 1979, ο φανατικός για τέχνη συλλέκτης ενέπνευσε μια μικρή συντροφιά Θεσσαλονικέων που επιθυμούσαν να προσφέρουν και, δωρίζοντας μέρος της προσωπικής του συλλογής με έργα σημαντικών διεθνών καλλιτεχνών, συνέβαλε στη δημιουργία του πρώτου κέντρου σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα. Ωστόσο, η αδιάκριτη Ελλάδα του αυριανισμού περίμενε τον Αλέξανδρο Ιόλα έτοιμη να τον κατασπαράξει. Και τον κατασπάραξε. [ΤΒJ]

Συνέντευξη στον Στέφανο Καβαλλιεράκη και στον Ηλία Κανέλλη

Με την Αθηνά Κακούρη συναντηθήκαμε στο βιβλιοπωλείο της εκδότριάς της, της Ραχήλ Καπόν. Ο Στέφανος Καβαλλιεράκης είναι εντυπωσιασμένος περισσότερο από την ιστορική προσέγγισή της στον 20ό αιώνα, γι’ αυτό και αμέσως της θυμίζει παλιότερες χρεοκοπίες της Ελλάδας, παλιότερες περιπέτειες που θυμίζουν τη σημερινή, παλιότερους πολιτικούς ηγέτες – τον Τρικούπη, τον Βενιζέλο. Απαντά στις προκλήσεις του επαγγελματία ιστορικού, συχνά προσγειώνοντας τις απόψεις της στο πεδίο των κοινωνιών και του βιώματος. Κατάγεται από την Πάτρα και ασφαλώς γνωρίζει τη σημασία που είχε για την περιοχή της η καλλιέργεια και η εμπορία της σταφίδας, η άνοδος και η κατάρρευση της τιμής της, που προκάλεσε τεράστιο πλήγμα στις τοπικές οικονομίες. Η αναφορά στο σταφιδικό πηγαίνει τη συζήτηση στη χρεωκοπία του 1893, στον Χαρίλαο Τρικούπη, στο περίφημο «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» - όπου όλα ξεκίνησαν από την κατάρρευση του εμπορίου της σταφίδας που νέκρωσε όλη την  Πάτρα. Η συζήτηση θα μπορούσε να έχει αρχίσει από τη μεγάλη λογοτεχνική επιτυχία της, τα Πριμαρόλια, αλλά είναι άτοπο να κάνεις αναδρομή σε μια πλούσια ζωή αρχίζοντας από τη μέση της. Πάμε λοιπόν πολύ πιο παλιά, στα πρώτα κείμενά της – και σε ένα αστυνομικό αφήγημά της που είχε δημοσιευτεί στο περιοδικό Ταχυδρόμος, πριν από τη χούντα. Ήταν μια ιστορία μυστηρίου, αναζητούνταν ο ένοχος ενός εγκλήματος στην ταχεία Καλαμάτα-Αθήνα, που άλλαζε μηχανή και φορά στον Αχλαδόκαμπο, κι εκεί, σε αυτό το μπρος-πίσω, βρισκόταν η λύση του μυστηρίου. Κάπως έτσι, με ένα αφήγημα που η ίδια δεν το θυμόταν, βρεθήκαμε να συζητάμε για την εισαγωγή της στη δημοσιογραφία, στη μετάφραση και στη λογοτεχνία. Πώς εκείνη, γυναίκα στη συντηρητική Πάτρα, αποκτά πρόσβαση στο μεγάλο περιοδικό της εποχής της και παίρνει απ’ αυτό την πρώτη επαγγελματική της ταυτότητα;

Η άποψη του Books' Journal για τη συνταγματική αναθεώρηση. Αναδημοσίευση από το τεύχος 92, Νοέμβριος 2018, που κυκλοφορεί.

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος #92, Νοέμβριος 2018, του Books' Journal, με το οποίο η έκδοση εισέρχεται στον ένατο χρόνο. Τα αναλυτικά περιεχόμενα: