Οικονομία

Στο σημείωμα που ακολουθεί, θα θίξω τέσσερα ερωτήματα.

• Σε τι χρησιμεύει η έρευνα;
• Τι είδους έρευνα ωφελεί περισσότερο την οικονομία;
• Γιατί (πρέπει να) χρηματοδοτεί το κράτος την έρευνα;
• Γιατί δεν έχουμε αρκετή καινοτομία στην ελληνική οικονομία;

Ο Ντάνιελ Κάνεμαν, ψυχολόγος, η βραβευμένη με Νόμπελ έρευνα του οποίου ανέτρεψε βεβαιότητες των οικονομικών επιστημών, πέθανε σε ηλικία 90 χρόνων. Ήταν μια σπουδαία περίπτωση επιστήμονα, γι’ αυτό άλλωστε το βιβλίο του Σκέψη, αργή και γρήγορη, έγινε μπεστ σέλερ. Τη συνεισφορά του στην επιστήμη τη συνόψισε η Επιτροπή των Νόμπελ η οποία τον επιβράβευσε «για την ενσωμάτωση εννοιών από την ψυχολογική έρευνα στην οικονομική επιστήμη, ειδικά όσον αφορά την ανθρώπινη κρίση και τη λήψη αποφάσεων υπό αβεβαιότητα». Μια αναλυτική παρουσίαση της σκέψης του είχε παρουσιάσει στο Books’ Journal, τχ. 35, Σεπτέμβριος 2013, ο καθηγητής Κώστας Π. Αναγνωστόπουλος. Αναδημοσιεύουμε σήμερα εδώ το κείμενό του.

Σπύρος Βλιάμος, Κωνσταντίνος Γκράβας, Κεντρικές τράπεζες, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2021, 112 σελ.

Στο βιβλίο Κεντρικές τράπεζες, ο Σπύρος Βλιάμος και ο Κωνσταντίνος Γκράβας παρουσιάζουν ουσιαστικά και περιεκτικά το ρόλο που έχουν διαδραματίσει οι κεντρικές τράπεζες διαχρονικά στη σταθεροποίηση των μακροοικονομικών και χρηματοπιστωτικών συνθηκών στις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου. Επιπλέον, περιγράφουν τα σημαντικά ορόσημα και δόγματα των νομισματικών συστημάτων διεθνώς.

Η Ρωσία ως οικονομία εντάσσεται στους G20, λόγω του μεγάλου μεγέθους της το οποίο παράγει ένα από τα 20 μεγαλύτερα ΑΕΠ του κόσμου. Βέβαια, στην ομάδα αυτή μετέχουν και κάποιες χώρες όπως πχ. το Μεξικό, η Τουρκία, η Νότια Αφρική οι οποίες, ενώ πληρούν το κριτήριο του συνολικού ΑΕΠ, δεν μπορούν να θεωρηθούν ισχυρές οικονομίες, γι’ αυτό η διεθνής θέση μιας χώρας κρίνεται και από άλλους παράγοντες, κυρίως από τη γεωπολιτική της σημασία, τη στρατιωτική της ισχύ, από την παραγωγή κρίσιμων προϊόντων (ενεργειακών ή άλλων) κ.λπ.

Δημήτρης Ιωάν. Μηλιάκος, Η κοινωνικοοικονομική πορεία και το βίαιο τέλος της Αγροτικής Τράπεζας. Ντοκουμέντα, μυθεύματα και αναπάντητα ερωτηματικά, Βασδέκης, Αθήνα 2021,  262 σελ.

Ζούμε σε ένα ιστορικό μεταίχμιο καθώς νέες προκλήσεις μεγάλης κλίμακας  για τις κοινωνίες και την πολιτική  πηγάζουν από την οικονομική κρίση, την πανδημία, την κλιματική κρίση, τα μεταναστευτικά ρεύματα, την τεχνολογική εξέλιξη (η λέξη κλειδί εδώ είναι η ψηφιοποίηση), τις γεωπολιτικές ανακατατάξεις. Γιατί τότε ασχολούμαστε με ένα επεισόδιο του παρελθόντος – το άδοξο τέλος της ΑΤΕ;   Η απάντηση είναι απλή: για να κατανοήσουμε τι πήγε στραβά, γιατί πήγε στραβά και τι θα πρέπει να προσέξουμε στο μέλλον. (τεύχος 124)

Abhijit V. Banerjee - Esther Duflo, Καλά Οικονομικά για Δύσκολους Καιρούς. Καλύτερες απαντήσεις στα μεγαλύτερα προβλήματά μας, επιμέλεια – πρόλογος: Κώστας Αναγνωστόπουλος, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2021

«Οι ιδέες είναι ισχυρές. Οι ιδέες κινούν την αλλαγή. Τα καλά οικονομικά από μόνα τους δεν μπορούν να μας σώσουν. Αλλά χωρίς αυτά, είμαστε καταδικασμένοι να επαναλαμβάνουμε τα λάθη του χθες. Η άγνοια, η διαίσθηση, η ιδεολογία και η αδράνεια συνδυάζονται για να μας δώσουν απαντήσεις που μοιάζουν αληθοφανείς, υπόσχονται πολλά, και τελικά μας προδίδουν». Σε τι συνίσταται η μέθοδος των καθηγητών Μπάνερτζι και Ντουφλό, που κέρδισαν Νόμπελ Οικονομίας το 2019; Το κείμενο  είναι ο πρόλογος της έκδοσης, που ήδη κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία. [ΤΒJ]

Τάσος Γιαννίτσης, Ασφαλιστικό, Ανάπτυξη, Μακροοικονομία. Οι κρίσιμες διασυνδέσεις, Πατάκη, Αθήνα 2020, 206 σελ. 

Το ασφαλιστικό συνέβαλε καθοριστικά στην κρίση. Αλλά όσο παραμένει δέσμιο του πελατειακού συστήματος που επιμένει, οφείλουμε να το αντιμετωπίζουμε ως πρόβλημα προς λύση. Ποιες είναι όμως σήμερα οι μεταρρυθμιστικές λύσεις ενός προβλήματος με πολλές παθογένειες; Στο νέο βιβλίο του, ο Τάσος Γιαννίτσης προσπαθεί να είναι δίκαιος – έστω και αν, ακόμα μια φορά, γίνεται δυσάρεστος. [ΤΒJ]

Νίκος Χριστοδουλάκης, Το τίμημα του εμφυλίου. Συγκρούσεις και κατάρρευση στην Ελλάδα 1946-1949, Επίμετρο, Αθήνα 2020, 210 σελ.

 Εκ πρώτης όψεως ίσως να φαίνεται παράδοξη μια ανάλυση για τον εμφύλιο εν μέσω των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση. Όμως, το βιβλίο του Νίκου Χριστοδουλάκη είναι άκρως επίκαιρο.

Πρόλογος-επιμέλεια: Λάκης Δόλγερας

Ο εορτασμός επετείων δίνει ευκαιρία αναστοχασμού, ή «νέου διαβάσματος», ενός ιστορικού γεγονότος ή μιας εποχής, που επηρεάστηκε αφενός από τις εξελίξεις της ιστοριογραφίας, αφετέρου από τις αντιλήψεις της εποχής. Η διαδικασία αυτή συνήθως προκαλεί διάφορα ερωτήματα τα οποία μπορεί ίσως να απαντήσει η καταφυγή στις πηγές της ιστορίας.

Mariana Mazzucato, Η Αξία των Πάντων. Δημιουργία και εξόρυξη αξίας στην παγκόσμια οικονομία, μετάφραση από τα αγγλικά: Ελένη Κοτσυφού, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2020 (υπό έκδοση)

Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές βρισκόμαστε ακόμη στο επίκεντρο μιας υγειονομικής κρίσης που πυροδοτεί μια μεγάλη οικονομική κρίση. Σε σειρά άρθρων στον Τύπο, η Μαζουκάτο επιμένει ότι δεν πρέπει να επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος, ότι τώρα είναι η ευκαιρία να κάνουμε τον καπιταλισμό διαφορετικά. Η δημοφιλής οικονομολόγος Μαριάνα Μαζουκάτο αναζητεί ό,τι προσθέτει αξία στην κοινωνία.*