Τεύχος 149

Βαγγέλης Νικόπουλος, Γρεβενά. Πόλη του μόχθου, 1904-1993. Μαρτυρίες,  Γρεβενά  2022, 528 σελ.

Πώς μπορείς να μιλήσεις  για τα Γρεβενά, τον 19ο αιώνα, μέχρι τα πρώτα χρόνια του 20ού, τον  «αιώνα-διπρόσωπο Ιανό»; Τι ερωτήματα μπορεί κάποιος σήμερα να θέσει για την πολεοδομία τους, τους δρόμους τους, τα οδόσημά τους, τα στέκια, τους ανθρώπους που τα  κατοικούσαν και τα περπατούσαν, τις οικονομικές συναλλαγές,  τις συλλογικές νοοτροπίες, τις ατομικές συνήθειες, τους τρόπους, τα πάθη τους και τους πόθους τους, τις ασχολίες, τις διασκεδάσεις και τους έρωτές τους; Οι απαντήσεις, σε ένα λεύκωμα φωτογραφίας με τις ιδιαίτερα τεκμηριωμένες αναγνώσεις του πλούσιου υλικού του.

Οι γνωστές τρεις στάθμες επικοινωνιακής ευστοχίας στην ανάγνωση κειμένου

Ο μάγος της διπλωματίας, η ψυχή των διεθνών σχέσεων, ο ψυχρός κυνικός, ο μεγάλος ιδεαλιστής, ο άνθρωπος του 20oύ αιώνα, είναι μόνο ορισμένοι από τους χαρακτηρισμούς που χρησιμοποιήθηκαν για να περιγράψουν το κενό που αφήνει ο Χένρι Κίσινγκερ. Είναι βέβαιο πως ο θάνατός του δεν άφησε ασυγκίνητους ούτε τους θαυμαστές, ούτε και τους πολέμιούς του. Έτσι συμβαίνει με τους ανθρώπους που μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως μεγαλύτερους από τη ζωή^[1].

Την άνοιξη του 1966, τρία περίπου χρόνια πριν διοριστεί Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Ρίτσαρντ Νίξον, ο δραστήριος πανεπιστημιακός και αναγνωρισμένος ειδήμων στις διεθνείς σχέσεις Χένρι Κίσινγκερ δημοσιεύει στην επιθεώρηση Daedalus το άρθρο του «Εσωτερική δομή και εξωτερική πολιτική»^[1]. O Κίσινγκερ αντιπαραθέτει στο άρθρο την ιδεώδη μορφή του Πολιτικού, του Statesman, προσεκτικού, ορθολογιστή, γνώστη των ορίων της εξουσίας, που προχωρά βαθμιαία και είναι αφοσιωμένος στην επιβίωση, με εκείνη του Προφήτη, επαναστάτη, αποπειρώμενου να χτίσει τη δική του πραγματικότητα, εμμονικού με το δίκαιο και με τις ολικές λύσεις –μορφή που παρέπεμπε με σαφήνεια σε ηγέτες του Τρίτου Κόσμου–, ενός ηγέτη που ήταν προ-ορθολογιστής και παρασυρόταν από την ίδια του τη ρητορική. Οι Πολιτικοί ήταν σε θέση να συνομιλούν, ενώ, αντιθέτως, δεν είχε νόημα η συνεννόηση με Προφήτες, κατέληγε ο Κίσινγκερ. Όπως σωστά επισημαίνει ο Μαρκ Μαζάουερ^[2], η ύφεση που επεχείρησε να εμπεδώσει ο Κίσινγκερ βασιζόταν στις συνομιλίες μεταξύ Πολιτικών και αποτελούσε μια προσωπική προσπάθεια επιστροφής της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στους διπλωματικούς κανόνες του 19ου αιώνα, με συναντήσεις και συνεννοήσεις κορυφής που παρέκαμπταν τη διπλωματική γραφειοκρατία, τις κοινωνικές δυνάμεις και τους θεσμούς, όλα όσα έμοιαζαν ως εμπόδια στη συναντίληψη των Μεγάλων Δυνάμεων.

Άννα Φραγκουδάκη, Τα αναγνωστικά βιβλία του δημοτικού σχολείου. Ιδεολογικός πειθαναγκασμός και παιδαγωγική βία, Θεμέλιο, Αθήνα 1978, 240 σελ.

Άννα Φραγκουδάκη, Ορατός και αόρατος ρατσισμός στον 21ο αιώνα. Η δυτική μυωπία, η ισχύς του σεξισμού και η άρνηση του αντισημιτισμού, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2022, 336 σελ.

Στο πλαίσιο της σειράς εκδηλώσεων με τίτλο «Το Πρόσωπο και το Έργο», η  Εταιρεία Σπουδών της Σχολής Μωραΐτη αφιέρωσε, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών,  στις 30 Νοεμβρίου 2023, μια βραδιά στη γνωστή συγγραφέα και ομότιμη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Άννα Φραγκουδάκη. Για το έργο της μίλησαν οι συνάδελφοι και παλιές συνεργάτριές της Έφη Αβδελά, Νέλλη Ασκούνη, Έλενα Ιωαννίδου (η οποία έστειλε την εισήγησή της από την Κύπρο) Μαρία Ζωγραφάκη, καθώς και ο  συνταγματολόγος Ν.Κ. Αλιβιζάτος, του οποίου και δημοσιεύουμε την εισήγηση. Επακολούθησε συζήτηση με την τιμώμενη, την οποία  συντόνισε η Κατιάννα Μίχα, πρόεδρος της Εταιρείας Σπουδών.

Σελίδες  χαρισμένες στον Νίκο Καββαδία

Μετά την εκλογική αποτυχία του Ιουλίου και την απροσδόκητη εκλογή από τη βάση (ναι, από τη βάση) νέου προέδρου, οι διαφωνούντες και οι τάσεις  του ΣΥΡΙΖΑ μόνον υπαινικτικά αναφέρθηκαν στις αιτίες που η περιβόητη «βάση» και οι φίλοι της επέλεξαν με συντριπτική πλειοψηφία τον νεόφερτο Στέφανο Κασσελάκη και όχι ηγετικά στελέχη με δυνατό κομματικό μητρώο όπως ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, η Έφη Αχτσιόγλου και ο Νίκος Παππάς μετά την αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα. Τι συνέβη;

Οι ευρωεκλογές, τα πολιτικά άκρα και η κυβερνησιμότητα της χώρας

Ο αποχαιρετισμός στην ποιήτρια (πέθανε στις 27 Δεκεμβρίου 2023) –που έγραψε επίσης θεατρικά έργα, υβριδικά πεζά, και παιγνιώδη δοκίμια ιδιαίτερης σημασίας– με ένα ποίημα από κάθε ποιητικό βιβλίο* της (εκτός απο το πρώτο, το οποίο επέλεξε να μην ξανατυπώσει ποτέ). Τεύχος 149

Peter Brown, Journeys of the Mind: A Life in History, Princeton University Press, 2023, 736 σελ.

Ο Πίτερ Μπράουν είναι μια θρυλική μορφή στο χώρο της πανεπιστημιακής διανόησης, ο μεγάλος ιστορικός της ύστερης αρχαιότητας, της περιόδου (περ. 150 ώς 750 μ.Χ.) κατά την οποία οι πιο βαθιά ριζωμένοι αρχαίοι θεσμοί χάθηκαν για πάντα. Ο ιστορικός που ανέτρεψε την πεποίθηση ότι η ύστερη ρωμαϊκή περίοδος ήταν εποχή παρακμής, που διάβασε διαφορετικά το Βυζάντιο και άνοιξε τους ορίζοντες της έρευνας στη Μέση Ανατολή, στην Ασία, στην Αφρική και στο Ισλάμ, αυτή τη φορά γράφει ένα βιβλίο για τον ίδιο. Μια πνευματική αυτοβιογραφία που συχνά μοιάζει με βιογραφία της ίδιας της ύστερης αρχαιότητας, καθώς η ζωή του είναι ταυτισμένη με την καθιέρωση του συγκεκριμένου πεδίου έρευνας. Γιατί είναι ένα βιβλίο που μας αφορά. [ΤΒJ]