Πολλοί λόγοι θα με παρακινούσαν να καταπιαστώ με τον Αντώνη Βουσβούνη. Η συμμετοχή του καταρχάς στην έκδοση λογοτεχνικών περιοδικών: Στα Νέα Γράμματα της τελευταίας περιόδου (1944), στο πρωτοποριακό Τετράδιο (1945-47), στο Θέατρο (1958-59).
Η πεζογραφική του εμφάνιση στον, πολλαπλά και διαρκώς ενδιαφέροντα, Μεσοπόλεμο, και μάλιστα με ένα βιβλίο που τυπώθηκε το 1939 στο Ηράκλειο της Κρήτης. Οι τρεις εξάλλου σημαντικοί εκδοτικοί οίκοι, Γλάρος (1943-46), Γαλαξίας (1960-67) και Ερμείας (1969) είχαν στην αισθητική και την επιλογή τίτλων τη σφραγίδα του. Τα προσπερνώ αυτά τα κριτήρια και στέκομαι σε ένα εδάφιο από το πεζογράφημα του Αντώνη Βουσβούνη Ο Άγιος Αντώνιος, λόγω της πρωτότυπης και απρόσμενης σύνδεσής του με τον Νίκο Καββαδία.
Ο συγγραφέας στον υπότιτλο του βιβλίου το χαρακτηρίζει «θέμα για μυθιστόρημα». Πρόκειται για ένα ερωτικό γαϊτανάκι τεσσάρων γυναικών που στρέφονται γύρω από το κεντρικό πρόσωπο, τον γλύπτη Κοσμά. Η γλώσσα σε πολλά σημεία είναι ακραία δημοτική ενώ η ορθογραφία εντελώς απλοποιημένη. Η έκδοση σε επτακόσια αριθμημένα αντίτυπα είναι εξαιρετικής αισθητικής, αν και τυπωμένη σε δημοσιογραφικό χαρτί (εκδ. Γλάρος, Ιούνιος 1944). «Με ένιαζε περισσότερο πάντα η αιστητική πλευρά της έκδοσης παρά το περιεχόμενο», παραδέχεται ο ίδιος (σελ. 33).
Η βινιέτα του εξωφύλλου είναι αντιγραφή του Γιάννη Τσαρούχη από αιγαιοπελαγίτικο καΐκι.
Το εδάφιο που υπαινίχθηκα προέκυψε από ασυνήθιστη αφιέρωση: «Από το βιβλίο, στο Νίκο Καββαδία οι σελίδες 30, 31, 32 (ώς το στίχο 5)». Το απόσπασμα είναι μια ιστορία καββαδιακής θεματογραφίας και μπορεί να αυτονομηθεί από το σύνολο, όπως το επιχειρεί με επιτυχία, για άλλα κείμενα, ο Λάκης Δόλγερας στη ρουμπρίκα του «Το μικρό και το μεγάλο». Ο Μαραμπού τα χρόνια του Μεσοπολέμου έφερνε, από τα μακρινά ταξίδια στα άνυδρα λογοτεχνικά στέκια, θέματα και ιστορίες προς συγγραφική αξιοποίηση. Είναι γνωστή λ.χ. η διήγησή του για έναν τρελό ασυρματιστή που έσπευσαν να την πεζογραφήσουν ο Μ. Καραγάτσης και ο Γιώργος Θεοτοκάς.
Η ερωτική μύηση του γλύπτη από τη Μαίρη Πριόστη και η παθιασμένη σχέση της αδελφής του με τον Ισπανό καπετάνιο Don Severino και με φόντο το έργο Το κορίτσι με τους κάκτους, στήνουν ένα σκηνικό αφηγήσεων στυλ Καββαδία.
Το κορίτσι με τους κάκτους και η μύηση στoν έρωτα
Το δεύτερο έργο μου ήταν «το κορίτσι με τους κάκτους». Έργο ειδυλιακό που το αγαπούσα πολί. Μου θύμιζε τ’ ακρογιάλι του νησιού μου – τη γαλάζιαν αλμύρα, τον ασημένιο ελιόνα, μιάν αχαλίνοτην άνθιση πέφκου, την αδελφή μου Ήρα και τη Μαίρη Πριόστη. Ήσανε φίλες οι δυό τους, δυό χρόνια μεγαλίτερες από μένα, γύρω στα δεκαοχτώ. Θυμάμαι τη Μαίρη Πριόστη, με το ληοκαμένο στιφό πετσί της και το πληθορικό στήθος. Η μέση της ήταν γεμάτη, τα πόδια της γυμνά ώς τα γόνατα πατούσαν σίγουρα στη γης. Ήσανε πάντα γρατζουνισμένα αυτά τα πόδια, έτσι όπως γυρνούσε ασυλόγιστα μέσα στα κίτρινα θάμνα. Γελούσε ένα ηχηρό, νεβρικό γέλιο. Μια φορά μου πήρε το κεφάλι στα χέρια και φίλησε το στόμα μου, με ζεστά ογραμένα χείλη. Μια φορά βρεθήκαμε οι δυό μας στις καλαμιές, πέταξε το φουστάνι της και κυλήστηκε γυμνή στα ξερά καλαμόφυλα. Τρίξανε κάτου απ’ το βάρος της – εγώ ώς τα τότε δεν είχα δει ένα γυμνό γυναικείο κορμί. Ο κόσμος άρχισε να μεταλάζει στα μάτια μου, οι φυλοσιές των πέφκων ανάσαιναν στρογγυλές και μεστομένες σαν τη γυμνή σάρκα της νέας γυναίκας. Τα δάχτυλά μου σαλεύαν ανήσυχα μα δεν είχα ακόμα πηλό στα χέρια μου. Η Μαίρη Πριόστη μου έμαθε τον έρωτα και την ομορφιά της ζωής. Ήταν μια ευλογία Θεού.
Η Ήρα φεύγει με τoν Σπανιόλο καπετάνιο Don Severino
Η αδελφή μου Ήρα αγαπούσε τη θάλασσα, την έπερνε στις φούχτες της μέσα κ’ έβρεχε τα χείλη. Είχε δυό ματιά ήρεμα και συλογισμένα βαραίναν το ψηλό ξεκάθαρο κούτελό της. Κάποτε, ένα καράβι άραξε στο νησί, ήταν σπανιόλικο. Ο καπετάνιος, Don Severino Cantalapiedra y Gomez τ’ όνομά του, ήταν νέος άντρας. Ζήλευα το μελαψό, παθιασμένο απ’ την αλμύρα και τον άνεμο μούτρο του. Η αδελφή μου Ήρα τον κοιτούσε με τον ίδιον ακριβώς τρόπο που αγνάντευε το πέλαγος. Τους είδα ένα βράδι στο ακρογιάλι, ο Don Severino την είχε σηκόσει στα χέρια, ένα μικρό παιχνιδάκι στην αγκαλιά του. Έτρεχε πάνου κάτου, ακολουθόντας τη γραμμή του νερού, και άκουσα που γελούσαν. Δεν ήξερα τότε γιατί να γίνουνται όλ’ αυτά, αργότερα έμαθα να μη γυρεύω δικαιολογία για το κάθε πράμα. Ο Don Severino και το καράβι του φύγανε μια μέρα, η αδελφή μου Ήρα μαζί τους. Μου έγραψε απ’ το Dakar, ύστερα απ’ το Rio Grande de Sul. Ένιοθα μιαν αλόγιστη χαρά να φουντόνει μέσα μου. Ότι και να πεις, είμασταν από καλή φύτρα. Τώρα, «το κορίτσι με τους κάκτους» έφερνε μπροστά μου εκείνους τους καιρούς. Τι ν’ απόγινε τάχατες η Μαίρη Πριόστη; Ίσως νάχει δύο ή τρία παιδιά, να κάνει επισκέψεις και να παίζει πινάκλ. Είναι αλόκοτος αυτός ο κόσμος.
Σημείωση: Η καλλιτεχνική έκδοση του βιβλίου Ο Άγιος Αντώνιος προέρχεται από το αρχείο του Λάκη Παπαστάθη.
