Brevis in longo

Γιάννης Ν. Μπασκόζος, Η μπαλάντα των ανίδεων και καλών. Νουβέλα, Μεταίχμιο, Αθήνα 2023, 168 σελ. 

Από τα μαύρα χρόνια της δικτατορίας μέχρι και την αυγή της Μεταπολίτευσης. Για τις παρέες και τις σχέσεις της εποχής, για τις μουσικές και τα κορίτσια, για τα ποτά και τους καφέδες, μα, πρωτίστως, για τα αγόρια και τις νεαρές γυναίκες που, αναζητώντας τη βιολογική και τη διανοητική τους ενηλικίωση, δοκιμάζουν, σχεδόν με τρόμο, τα πρώτα βήματά τους: βήματα αγχώδη και τολμηρά, βήματα διστακτικά και αλματώδη, καθώς και απρόσμενες βουτιές σε βαθιά και σε ρηχά νερά.  

Γιώργος Βαρθαλίτης, Θαλασσινό ποίημα, Περισπωμένη, Αθήνα 2019, 35 σελ.  

Ένα ποιητικό παλίμψηστο που μέσα από τις διαδοχικές του στρώσεις, την ποικιλία των τονισμών και τις αδιάκοπες μεταμορφώσεις του εξασφαλίζει στο τέλος τα δικά του αποκλειστικά ποιητικά κέρδη και τη δική του αποκλειστικά φωνή. Κι ας είναι αυτή η φωνή μεταστοιχειωμένη, πολλώ δε μάλλον που η μεταστοιχείωση ορίζει εν κατακλείδι όλη την ποίηση και την ποιητική ενός κατεξοχήν διακειμενικού ποιητή.

Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Οι σκλάβοι στα δεσμά τους, εισαγωγή, επιμέλεια κειμένου, σχόλια, γλωσσάρι: Δημήτρης Κόκορης, φιλολογική επιμέλεια: Γιάννης Παπακώστας, Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων, Αθήνα 2022, 451 σελ. 

 Η πάλη αστών και ξεπεσμένης αριστοκρατίας είναι μοιραία στο μυθιστόρημα του Θεοτόκη επειδή οι σοσιαλιστικές του πεποιθήσεις πόρρω απέχουν από το να τον οδηγήσουν σε οιονδήποτε ιδεολογικό οπτιμισμό.           

Αργύρης Παλούκας, Τελευταίο σκοτάδι, Κριτική, Αθήνα 2023, 40 σελ. 

 Μήπως ο χρόνος που ήδη χάνεται και σβήνει είναι ο χρόνος ο οποίος έχει απομείνει για να συνεννοηθούμε χωρίς περιφράσεις με τον εαυτό μας και με τους άλλους; Δεν είναι η ώρα ούτε των απολογισμών ούτε των στοχαστικών προσαρμογών. Είναι η ώρα που η ποίηση θα κρατήσει τη γυμνή ουσία των πραγμάτων, για το καλό ή για το κακό.

 Γιάννης Πάσχος, Το χρονικό ενός δυσλεκτικού. Νουβέλα, Περισπωμένη, Αθήνα 2022, 99 σελ.

Μια αυτοβιογραφική νουβέλα για τη δυσλεξία. Γραμμένη σε τόνους σπαρακτικής κωμωδίας, βάζει στο στόχαστρο την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση της ελληνικής περιφέρειας κατά τις δεκαετίες του 1960 του 1970, με έναν αφηγητή και έναν συγγραφέα οι οποίοι αποδεικνύονται φάροι ζωής και θαλεροί θιασώτες της αισιοδοξίας.

Φώτης Κόντογλου, Το Αϊβαλί η πατρίδα μου, Μεταίχμιο, Αθήνα 2022, 472 σελ.

 Κλίμα αναπόλησης του πολιτισμού που εξανδραποδίστηκε από τον γενέθλιο τόπο, με ακούραστες παραπομπές στην ορθόδοξη παράδοση και στη διαχρονική αυταξία του ελληνικού στοιχείου. Παρ’ όλα αυτά, ο Κόντογλου δεν θα παραγράψει ακριβώς τις δυτικές του αφετηρίες, με αναρίθμητους Ροβινσώνες της ευλογημένης Ανατολής, με Σεβάχ, με Μπαρμπαρόσες και με κουρσάρους που ανακαλούν τις αγάπες των παιδικών και των νεανικών του χρόνων.                    

Fernando Pessoa, Ο οδοιπόρος, εισαγωγή - μετάφραση από τα πορτογαλικά - σημειώσεις: Μαρία Παπαδήμα, Gutenberg, Αθήνα 2021, 81 σελ.

 Ένα κείμενο που ανασύρθηκε πρόσφατα από το μπαούλο με τα άπειρα κατάλοιπα του Πεσσόα και μοιάζει από τη μια πλευρά με παραμύθι ενώ σπεύδει από την άλλη να συνομιλήσει με τις πιο διαφορετικές πηγές, παραπέμποντας και  στα πιο διαφορετικά  λογοτεχνικά είδη: από τον αποκρυφισμό, τη θεοσοφία και την αλχημεία μέχρι το υπαρξιακό θρίλερ, τη λοξή αστυνομική ιστορία και την περιπέτεια αναζήτησης κάποιου πολύτιμου μυστικού ή ενός ακριβοθώρητου νοηματικού νήματος που είναι έτοιμο να αποκαλύψει ένα προσεκτικά κρυμμένο νόημα.

Βασίλης Μακρυδήμας, Στον αστερισμό των αντιθέσεων. Ο κριτικός και δοκιμιογράφος Τ.Κ. Παπατσώνης, Gutenberg, Αθήνα 2021, 499 σελ.   

Είναι ευτύχημα που ο Τάκης Παπατσώνης έρχεται στις ημέρες μας να βγει από την πολύχρονη αφάνειά του διά χειρός ενός νέου ερευνητή ο οποίος έχει μελετήσει επισταμένως όχι μόνο το δοκιμιογραφικό, αλλά και το ποιητικό του έργο. Το αραιό ακόμη τοπίο των παπατσωνικών σπουδών εμπλουτίζεται έτσι με ένα σημαντικό κεφάλαιο, που εντάσσει οργανικά τον λησμονημένο ποιητή και κριτικό της γενιάς του 1930 στην ιστορία της νεότερης ελληνικής λογοτεχνίας. 

Jean-Michel Rey, Η αυτοκτονία της Γερμανίας. Με αφορμή τον Μωυσή του Τόμας Μαν, μετάφραση από τα γαλλικά: Ανδρέας Παππάς, Στερέωμα, Αθήνα 2021, 256 σελ.

 Το 1943 ο Τόμας Μαν, αυτοεξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες, γράφει για ένα θέμα-φωτιά: τον Μωυσή και τη μορφή και την προσωπικότητά του ως προφήτη, κριτή, αλλά και βιβλικού συμβόλου. Σκοπός του Μαν με τη νουβέλα του Ο Νόμος ήταν να πράξει το αδιανόητο για την εποχή της χιτλερικής Γερμανίας, που βρισκόταν ήδη προ των πυλών του Ολοκαυτώματος: να μιλήσει για συμβολή του ιουδαϊσμού στην ανάπτυξη του γερμανικού πολιτισμού.

Γιώργος Ανδρειωμένος, Από τη στράτευση στην αμφισβήτηση. Λόγοι και αντίλογοι στην Επιθεώρηση Τέχνης, Ι. Σιδέρης, Αθήνα 2020, 368 σελ. 

Συνοψίζοντας τα ερευνητικά πορίσματα που έχουν προηγηθεί για την Επιθεώρηση Τέχνης, ο μελετητής προχωρεί σε μια συστηματική προσέγγιση της συνολικής παραγωγής της, αναλαμβάνοντας να την αποτιμήσει μακριά από την ιδεολογικοπολιτική θέρμη των συγκρούσεων που προκάλεσε τόσο κατά την περίοδο της έκδοσής της όσο και κατά τη φάση των μεταπολιτευτικών της αξιολογήσεων.