Η πρώτη και μέχρι σήμερα μοναδική χρήση πυρηνικών όπλων εν καιρώ πολέμου έγινε αντικείμενο πολλών ερευνών και συζητήσεων σε σχέση με την καθαυτό στρατηγική αλλά και την ηθική σημασία της. Δεν ξέρω αν κάποιος ιστορικός ή φιλόσοφος έχει διατυπώσει αυτή την άποψη – κατά τη γνώμη μου, η κύρια συνέπεια της χρήσης των δυο βομβών ήταν ηθική: κατέδειξε στους ιάπωνες μιλιταριστές που εμπνέονταν από ένα πνεύμα «πολεμικής αρετής» το οποίο απαξίωνε την ανθρώπινη ζωή χάριν ενός ένδοξου θανάτου υπέρ βωμών και εστιών στο πεδίο τη μάχης ότι, στον κόσμο που ανέτειλε την 6η Αυγούστου 1945, ο ένδοξος και ιπποτικός αυτός θάνατος δεν είχε πια θέση και αξία. Ο πυρηνικός θάνατος ήρθε αναπάντεχα και στο εξής θα μπορούσε να έρθει ανά πάσα στιγμή, σε κάθε μέρος, καταλύοντας με την πύρινη σφαίρα του σε δευτερόλεπτα αδιάκριτα μαχητές, άμαχους, δειλούς και θαρραλέους, παιδιά και ενήλικους, αθώους και ένοχους, εξαερώνοντας μαζί με τις πέτρες των πόλεων και τα ονόματα, τα αρχεία, τις ιστορίες, τα μνημεία και τους τάφους των κατοίκων τους.
Εκείνες οι δυο μέρες του Αυγούστου του 1945 έδειξαν με τον πιο δραστικό τρόπο το όριο του κλαουζεβιτσιανού δόγματος, ότι ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα.
Ογδόντα χρόνια αργότερα, η διαμάχη ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς στη Γάζα πλησιάζει πάλι με γοργά βήματα το όριο αυτού του δόγματος. Αυτή τη φορά, όμως, το σημείο της υπέρβασης δεν το σηματοδοτεί η χρήση ενός όπλου μαζικής καταστροφής, αλλά η απόφαση της Χαμάς να παρουσιάσει κομπάζοντας τον εξανδραποδισμό των ελάχιστων ζωντανών ομήρων που έχουν απομένει στα χέρια της. Το μήνυμα που μεταφέρουν οι εικόνες των αποστεωμένων ομήρων οι οποίοι σκάβουν τον τάφο τους δεν αποσκοπεί πλέον να ενισχύσει τις δυνάμεις στο Ισραήλ που επιδιώκουν μια διαπραγματευτική διευθέτηση του Παλαιστινιακού, έστω με την καταβολή ενός υψηλού και οδυνηρού τιμήματος. Το μήνυμα της Χαμάς είναι ότι η περίοδος των διαπραγματεύσεων έχει φτάσει στο τέλος της και ότι η μοίρα των ομήρων είναι η μοίρα του Ισραήλ και των κατοίκων του: ένας αργός και βασανιστικός θάνατος. Το μόνο που δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα είναι αν η Χαμάς σκοπεύει να στείλει σε αυτόν τον δρόμο και τους κατοίκους της Γάζας που έχει υπό την κυριαρχία της.
Ο ισραηλινός όμηρος στη Γάζα Νταβίντ Εβιάταρ, σκελετωμένος από την πείνα, ανοίγει λάκκο για να ταφεί! Εικόνα από προπαγανδιστικό βίντεο της Χαμάς.
Η διαφαινόμενη προθυμία εκ μέρους πολλών δυτικών χωρών να αναγνωρίσουν ένα παλαιστινιακό κράτος, έστω και χωρίς καθορισμένα σύνορα, χωρίς σύνταγμα και χωρίς ενιαία θεσμική εκπροσώπηση, όπως διαμηνύει ο γάλλος πρόεδρος, δεν μπορεί να αναιρέσει το γεγονός της υπέρβασης του ορίου του δόγματος του Κλάουζεβιτς. Όποια παραχώρηση και να γίνει, η φάση του πολέμου ως μέσο της πολιτικής έχει τελειώσει για το Παλαιστινιακό.
Το μόνο που μένει να δούμε είναι πώς η ισραηλινή ηγεσία θα επισφραγίσει την υπέρβαση του δόγματος του Κλάουζεβιτς. Οι πληροφορίες που έρχονται στο φως για τις συζητήσεις και τις διαμάχες ανάμεσα στην ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων, την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση του Ισραήλ δείχνουν κατά τη γνώμη μου πως δεν πρόκειται πλέον για το αν αλλά για το πώς θα δοθεί στην Χαμάς και στις δυνάμεις που κρυφά και φανερά την στηρίζουν το μήνυμα πως δεν υπάρχει πλέον καμία πιθανότητα να ενδυθούν την τήβεννο της δόξας και της πολεμικής αρετής.
Το μόνο που μπορούμε να ελπίζουμε είναι ότι η απάντηση αυτή δεν θα έχει συνέπεια να στοιχειώνει η Γάζα, μαζί με τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, την ανθρώπινη ιστορία.
