Συνδύαζε, σύμφωνα και με όλες τις μαρτυρίες συναδέλφων του και γνωστών του, την πλήρη αφοσίωση στα καθήκοντά του με τον ανθρωπισμό. Ρεπουμπλικανός πατριώτης που έπεσε μαχόμενος για τους συμπολίτες του, που κυριολεκτικά έδωσε την ζωή του, θυσιάστηκε, παίρνοντας την θέση μιας συμπολίτισσάς του, ομήρου του τρομοκράτη. Σε έναν κόσμο που για διαφόρους λόγους σχετικοποιεί και εν τέλει συμφιλιώνεται «ρεαλιστικά» με την βαρβαρότητα, ο «ρομαντικός» χωροφύλακας (χριστιανός, μασόνος και δημοκράτης, όλα αυτά μαζί) της Ρεπουμπλίκ έδειξε ότι η εθνική ιδέα, ο θυσιαστικός πατριωτισμός, δεν είναι αναγκαστικά ερμητικός και επιθετικός, δεν είναι εξ αντικειμένου ιμπεριαλισμός, αλλά και αίσθημα καθήκοντος, πράξη απεριχώρητης ευθύνης και κοινωνικής δημοκρατίας, της ρεπουμπλίκ των ίσων, της αλληλεγγύης αυτοπροσώπως. Ότι η χωροφυλακή δεν είναι αναγκαστικά περίφραξη, police, αλλά μπορεί να είναι ασφάλεια, ευθύνη ελευθερίας. Ένας καθημερινός ήρωας, μέσα στην πεζή, την βασική συνθήκη του εφήμερου, που δεν μπορεί να κυλά ανέμελα χωρίς την αόρατη προστασία της πολιτικής. Ναι, την προστασία, που σε ορισμένους προοδευτικούς προκαλεί αναφυλαξία. Στην δημοκρατική πλήξη του ηδονιστικού ατομικισμού, ο αντισυνταγματάρχης αντέταξε το επαγγελματικό του καθήκον, συνώνυμο του ρεπουμπλικανικού καθήκοντος∙ στην ατομικιστική χλιαρότητα και πλεονεξία που διέπει τη δυτική ζωή, το κουράγιο, την πρώτη από όλες τις πολιτικές αρετές, σύμφωνα με την Άρεντ.[1] Ένας δημοκράτης μάρτυρας που νίκησε τον τζιχαντιστή «μάρτυρα», δείχνοντας, με το παράδειγμά του, ότι δεν φοβάται να πεθάνει μέσα στον τόπο «του» και για τον τόπο «του», το ναό της μαραζωμένης αλλά τόσο πολύτιμης μαζοδημοκρατίας, στο επαρχιακό σούπερ-μάρκετ. Σε ένα άλλο σούπερ-μάρκετ, στο Παρίσι, πριν τρία χρόνια (ποιος το θυμάται;), μόνο και μόνο γιατί ήταν εβραϊκό, Εβραίοι είχαν βρει τραγικό θάνατο από τους τζιχαντιστές, μετά την αιματηρή τους επίθεση στο Charlie-Hebdo.
Ένας μάρτυρας, λοιπόν, στην υπηρεσία της ελεύθερης δημοκρατικής κοινότητας, κοινό και ανυπέρβλητο βιότοπο, όπου συγκεκριμενοποιούνται οι ακριβές αφηρημένες αρχές του ανθρωπισμού. Του «κοινού», της μιας και αδιαίρετης, της συμπεριληπτικής δημοκρατικής πατρίδας, χωρίς ντάτα και βολικές ασημαντότητες. Τόσο κοινό μέσα στην υπερβατικότητά του, τόσο κοινότοπο, τόσο ακέραιο και ελεύθερο και γι αυτό ηρωϊκό. Κλέβοντας, την ίδια στιγμή, από τους ρατσιστές ένα όμορφο ιδεώδες, καίγοντας την πραμάτια τους, το λαθρεμπόριο του εθνικού ηρωϊσμού. Την ηθικο-πολιτική ανιδιοτέλεια και ανωτερότητα της ρεπουμπλικανικής πατρίδας διεκδίκησε και πραγμάτωσε ως θεσμική και νοηματοδοτική πίστη, αναπόσπαστα και αναπόφευκτα ποντισμένης μέσα στην πάνδημη νωχέλεια της καθημερινότητας. Ένας χαμηλής πτήσης αδαμάντινος, αλληλέγγυος πατριωτισμός της ελευθερίας του άγνωστου διπλανού άλλου. Η ίδια η αλτρουϊστική πατρίδα ως εκούσια χειραφετητική επιλογή ελευθερίας, ένα καθημερινό δημοψήφισμα. Μία τέτοια πατρίδα ως υπαρξιακό παράδειγμα ενσαρκωμένο από έναν κοινό, μέσο και άγνωστο μεταξύ αγνώστων, άνθρωπο, ειλικρινή αξιωματούχο του δημόσιου συμφέροντος, δηλαδή έναν ήρωα. Ένας ήρωας χωρίς πολεμικές ιαχές, μέσα σε έναν, δυστυχώς, πολύ πραγματικό πόλεμο. ΄Ενας «μοντέρνος ήρωας» έγραψε μια βελγική εφημερίδα. Απολύτως, παντοτινά μοντέρνος, όσο και οι εξίσου μοντέρνοι στίχοι του Β. Ουγκώ που ακολουθούν. Γιατί η φιγούρα του «ήρωα» και της «αυτοθυσίας» για τον λαό, τον πραγματικό όχι τον ρητορικό, δεν είναι προνεωτερική επιβίωση. Ένας διαδικτυακός φίλος του αφιέρωσε τους παρακάτω στίχους του ποιητή, ρομαντικό απόσπασμα της φαντασιακής κοινότητας, της ρενανικής «κοινότητας πεπρωμένου» (μεταφράζω ερασιτεχνικά):
Όσοι ευλαβικά πεθαίνουν για την πατρίδα / Έχουν το δικαίωμα στο φέρετρό τους να προσέλθει και να προσκυνήσει το πλήθος. / Ανάμεσα στα ομορφότερα ονόματα το όνομά τους είναι το ομορφότερο. / Όλη η δόξα δίπλα τους περνάει και πέφτει εφήμερα∙ / Και, όπως θα έκανε μια μάνα, / Η φωνή ενός ολόκληρου λαού τους συνοδεύει στον τάφο τους.
Βίκτωρ Ουγκώ, ΄Υμνος (απόσπασμα), 1835.
[1] Ας επιτραπεί, Pierre-André Taguieff, Ο εξτρεμισμός και τα είδωλά του, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο, 2017, σ. 108, 120. Εμπλουτισμένος ο ίδιος προβληματισμός, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μελέτης, Pierre-André Taguieff, L’ Islamismeetnous. Penserl’ ennemiimprévu, Παρίσι, CNRS Éditions, 2017, σ. 135.