Κάμελ άφιλτρο

Ποιος ήταν ο Σταύρος Καπλανίδης; Πολλά. Πώς να τον περιγράψεις; Ασθμαίνοντας. Τι τον επηρέασε στη ζωή του; Πολλά και βαθιά. Η φτώχεια, ο κοσμοπολιτισμός, η φιλία, η ελευθερία (πόσο τυχερός που δεν κόλλησε σε πολιτικά δόγματα...). Η Αθήνα, το Παρίσι. Η Μάνα, ο Τέος, ο Γιάννης Σιδέρης, η Άννα, η Βαρντά, ο Τορνές, ο Άλαν Πάρκερ, ο Γιώργος Ιωάννου, ο Ελίας Κανέττι, ο Λάιμπνιτς, ο Καμύ, ο Ηλίας Λάγιος, ο Χρήστος Βακαλόπουλος, ο Παπαγιώργης, ο Τσιώλης... Το σινεμά, η δημιουργικότητα. Το παιχνίδι. Η συνάντηση με τον άλλο, αυτόν που δεν του ’μοιαζε.. Η Αμελί, ο Κίμων – τα παιδιά. Ο Χρόνης, ο Αλέκος, η Μπριζίτ, ο Φατούρος, η Στέφι. Τα μέρη – η Αστυπάλαια, ο Κάμπος Αβίας, οι Κιτριές και η Καρδαμύλη, το Αιγαίο, το Ιόνιο – ιδίως η Λευκάδα και η Κέρκυρα. Η Ρώμη και το Τορίνο. Αλλά και το Άργος, η Δράμα... Οι γλώσσες. Το Ίντερνετ, τα δίκτυα, γενικώς η επικοινωνία. Το καλό κόκκινο κρασί. Η φτηνή μπύρα. Αλλά κυρίως το κάμελ άφιλτρο.

Ποια ήταν η δουλειά του; Το σινεμά. Όχι ως στρωμένο επάγγελμα αλλά, κάθε φορά, ως άγνωστη ύλη που πρέπει να κατακτηθεί. Στην αρχή ως αντικείμενο σπουδής. Αργότερα, ως χώρος γνωριμιών και συσσώρευσης εμπειριών. Ως εμπειρία της έκφρασης. Ως ζωτικός χώρος. Ως επάγγελμα. Ως συμβολή σε συλλογική δημιουργικότητα. Ως αφορμή παρέμβασης. Ως δήλωση διαμαρτυρίας. Ως έκφραση ταυτότητας. Ως έκφραση συμπαράστασης. Ως δημιουργικό παιχνίδι. Ως εργαλείο μνήμης. Ως μέσο προσωπικής εκμυστήρευσης.

Έζησε καλά; Έζησε ζορισμένα. Γούσταρε ελεύθερη και πλούσια ζωή, και παρ’ ότι η ζωή του μπορούσε να είναι χρυσή μποεμία συνεχώς αναγκαζόταν να επιλέγει από μια εσωτερική παρόρμηση να κάνει τα ουσιώδη. Προσπαθούσε πάντα να είναι εκεί όπου χρειαζόταν. Στρατεύθηκε στην πνευματικότητα και εκτίμησε τους παθιασμένους δημιουργούς για τους οποίους η καλλιτεχνική έκφραση (αλλά και κάθε άλλου είδους προσωπική έκφραση) δεν ήταν διαμεσολαβημένη από κανόνες που έβαζαν άλλοι – ο συνδικαλισμός, το κόμμα, η αγορά, ο κομφορμισμός... Γι’ αυτό, εκείνος, ένας κινηματογραφιστής που είχε προσπελάσει το Χόλιγουντ, ταυτίστηκε με πρόσωπα που εργάστηκαν στον αντίποδα: τον Τορνέ, τον Βακαλόπουλο, τον Τσιώλη, τον Δήμο Θέο, τον Αβδελιώδη. Γι’ αυτό, εκείνος, ένας κινηματογραφιστής ανέλαβε να διοργανώσει και κάθε τόσο να ξελασπώνει αυτό το περιοδικό, το Books’ Journal – το αίτημα του περιοδικού, η συγκέντρωση όλων των ανθρώπων, ετερόκλητων μεταξύ τους, που εκφράζονται με πάθος και με όχημα τη βαθιά γνώση των πραγμάτων που καθένας και καθεμιά γνωρίζει, ήταν και το αίτημα της ζωής του Σταύρου.

Είχε πάθη; Πολλά. Και κανένα. Από όλα τα πάθη του έβγαινε νηφάλιος, πράος, απόμακρος. Στη σχέση έσβηνε πάντα τον εαυτό του, υποβάθμιζε το ρόλο του. Ήταν πάντα ο μαθητής, ο συνομιλητής, ο σύντροφος. Ένας μοναδικός άνθρωπος στη ζωή μας που ήξερε να κρύβει αυτή τη μοναδικότητα, για να φαντάζει ένας από μας. Αυτός, ο ξεχωριστός.

Ο Σταύρος Καπλανίδης ήταν ένας σημαντικός καλλιτέχνης και, κυρίως, μια σημαντική πνευματική προσωπικότητα, από εκείνες που οι συρμοί τις προσπερνάνε επειδή δεν τους πολιορκούν – δεν επιδιώκουν τη δημοσιότητα, την ανταμοιβή, δεν χάνουν χρόνο σε δημόσιες σχέσεις και ωφελιμιστικά νταραβέρια. Ένας άνθρωπος που, εν γνώσει του, ξοδεύτηκε δημιουργικά. Η ανταμοιβή του, μερικές μικρές απολαύσεις. Η χαρά των συναναστροφών. Η κοινή δημιουργική αγωνία. Η επιβράβευση κάποιων εμμονών. Οι φίλοι του. Συγκινήσεις. Τα βιβλία του. Η κατανόηση της λαϊκότητας. Η λατρεία του ξεχωριστού. Κάποια ταξίδια. Λίγα ποτά, λίγα ξενύχτια, λίγες μουσικές. Πολλή ανυστερόβουλη προσφορά.

Δεν προσδοκούσε ανταμοιβή για ό,τι έκανε. Για εκείνον, όλα ήταν καπνός. Σαν τον καπνό του τσιγάρου του – κάμελ άφιλτρο.

ΥΓ. Ο Σταύρος Καπλανίδης, μεταξύ πολλών άλλων, είναι ο βασικός υπεύθυνος για την ύπαρξη του Books’ Journal. Έχει περάσει πολλές αγωνίες, ιδίως τα πρώτα δύσκολα χρόνια, μέσα στον κυκεώνα της χρεοκοπημένης Ελλάδας, για να συνεχίσει να κυκλοφορεί. Οι θυσίες του μας εμψυχώνουν.