Αμερική

Διευρύνοντας κριτικά την οπτική της Ανν Απλμπάουμ

Anne Applebaum, Απολυταρχία ΑΕ. Οι δικτατορίες που θέλουν να κυριαρχήσουν στον κόσμο,  μετάφραση από τα αγγλικά: Χριστίνα Θεοχάρη, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2024, 240 σελ.

Σύμφωνα με συγκλίνουσες διεθνοπολιτικές προσεγγίσεις, η μεταπολεμική παγκόσμια τάξη κλυδωνίζεται (στη διατύπωση του Robert Kegan: American led world liberal order).  Νέα κέντρα ισχύος  αμφισβητούν την αμερικανική ηγεμονία ενώ κρίσεις και συγκρούσεις  σωρεύονται. Σε αυτό το κλίμα δημοσιεύθηκε  το  βιβλίο της Ανν Απλμπάουμ, Απολυταρχία ΑΕ. Οι δικτάτορες που θέλουν να κυριαρχήσουν στον κόσμο^[i].

F. Scott Fitzgerald, Ο μεγάλος Γκάτσμπυ, μετάφραση από τα αγγλικά: Άρης Μπερλής, Άγρα, Αθήνα 2012, 248 σελ.

Ο μεγάλος Γκάτσμπι κυκλοφόρησε στην Αμερική τον Απρίλιο του 1925. Ήταν το τρίτο μυθιστόρημα του, έως τότε, μπεστσελερίστα 29χρονου Φιτζέραλντ που θεωρούνταν «η φωνή της γενιάς του» και η πρώτη κυκλοφοριακή αποτυχία βιβλίου του συγγραφέα. Αλλά είναι ένα βιβλίο που το αποκατέστησε ο χρόνος. Διαρκώς επίκαιρο, επειδή θέμα του είναι η επανεφεύρεση του εαυτού μέσα από το χρήμα. Δηλαδή το «αμερικανικό όνειρο», δηλαδή η Αμερική.

Τα υιοθετημένα ελληνόπουλα του Ψυχρού Πολέμου ζητούν δικαίωση

Mary Cardaras (edited), Voices of the Lost Children of Greece: Oral Histories of Cold War International Adoption, εισαγωγή: Gonda Van Steen, πρόλογος: Gabrielle Glaser, Anthem Press, London 2023, 210 σελ. 

Μια νέα συλλογή δοκιμίων από ελληνικής καταγωγής υιοθετημένα άτομα τη δεκαετία του 1950, έπειτα από δύο διαδοχικούς πολέμους  –Β’ Παγκόσμιος, Εμφύλιος– που κατέστρεψαν την Ελλάδα. Οι αφηγήσεις τους εστιάζουν  στην εμπειρία της διεθνούς υιοθεσίας, ο αντίκτυπος της οποίας είναι διά βίου αλλά δεν έχει ακόμη αποτιμηθεί σωστά. Στόχος, η αναγνώριση από την ελληνική πολιτεία των δικαιωμάτων τους, εκκινώντας από την απόδοση ιθαγένειας. (τεύχος 143)

Philip Roth, Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή, μετάφραση από τα αγγλικά: Τρισεύγενη Παπαϊωάννου, Πόλις, Αθήνα 2013, 440 σελ.

Ο Φίλιπ Ροθ μεταφέρει τη δράση της ιστορίας του στα σκοτεινά χρόνια του μακαρθισμού. Ο κεντρικός ήρωας, πρώην εργάτης που έγινε ηθοποιός με απήχηση, κομμουνιστής, στρατευμένος στον αγώνα για μια νέα κοινωνία, βρίσκεται στη μαύρη λίστα, αδυνατεί να βρει δουλειά και νιώθει αποτυχημένος. Η γυναίκα του, επίσης διάσημη ηθοποιός, τον καταγγέλλει ως κατάσκοπο της Σοβιετικής Ένωσης, και το προσωπικό δράμα της σχέσης τους μετατρέπεται σε εθνικό σκάνδαλο. Πώς ξαναδιαβάζεται σήμερα ένας πάντα αγαπημένος συγγραφέας; [ΤΒJ]

Gonda Van Steen, Adoption, Memory and Cold War Greece: Kid pro quo?, University of Michigan Press, 2019, 350 σελ.

Gonda Van Steen, Ζητούνται παιδιά από την Ελλάδα. Υιοθεσίες στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, μετάφραση από τα αγγλικά: Αριάδνη Λουκάκου, Ποταμός, Αθήνα 2021, 536 σελ. 

Το τελευταίο βιβλίο της καθηγήτριας ελληνικών σπουδών Gonda Van Steen έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία: τις υιοθεσίες περισσότερων από 3.000 παιδιών από την Ελλάδα στην Αμερική κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου (κυρίως την περίοδο 1950 - 1962). Συνδυάζοντας την ακαδημαϊκή εμβρίθεια με την αφοπλιστική ευαισθησία, η Van Steen ανατέμνει κριτικά ένα συναισθηματικά και ηθικά φορτισμένο θέμα, απευθυνόμενη στο πλατύ κοινό. (τεύχος 108)

William Faulkner, Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ!, μετάφραση από τα αγγλικά: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, Gutenberg, Αθήνα 2021, 518 σελ.

Σε ένα από τα εμβληματικότερα έργα του –και συνάμα το δυσκολότερο– ο Γουίλλιαμ Φώκνερ αντλεί από τις αρχετυπικές ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης για να αποδώσει τη γέννηση και την κατάλυση μιας δυναστείας και, κατ’ επέκταση, του αμερικανικού Νότου.

Στο τεύχος 69 του Books' Journal, δημοσιεύθηκαν 25 διηγήματα ελλήνων συγγραφέων που είχαν γραφεί για αφιέρωμα με θέμα το Σημείο Μηδέν και προκρίθηκαν ανάμεσα σε εκατοντάδες άλλα. Τότε ήταν 15 χρόνια από το πρώτο μείζον γεγονός του 21ου αιώνα, το πλήγμα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας στην καρδιά της Αμερικής, στο Μανχάτταν. Σήμερα, είκοσι χρόνια μετά, και μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ, έτσι όπως έγινε, από το Αφγανιστάν, τα κείμενα αυτά συνεχίζουν να έχουν ενδιαφέρον, όχι μόνο λογοτεχνικό. Για την ιστορία: η επιτροπή που διάβασε και έκρινε τα υποβληθέντα κείμενα απαρτίστηκε από τους Βασίλη Μανουσάκη, Ηρώ Νικοπούλου και Έλενα Σταγκουράκη. Τον Σε­πτέμβριο του 2017 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μι­χά­λη Σι­δέ­ρη ο τό­μος 83 Ἱ­στο­ρί­ες Μπον­ζά­ι γιὰ τὸ Ση­μεῖ­ο Μη­δέν (σελ. 288, με εξώφυλλο της Ηρώς Νικοπούλου), με  διηγήματα των ελλήνων συγγραφέων που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Books’ Journal και του ιστολογίου Πλανόδιον - Ιστορίες Μπονζάι, μαζί με τα προκριθέντα από την κριτική επιτροπή, καθώς και μεταφράσεις που έγιναν από τη σχετική με το θέμα διεθνή λογοτεχνική παραγωγή ειδικά για το αφιέρωμα. Στη συνέχεια, αναδημοσιεύονται τα 25 διηγήματα που είχαν επιλεγεί ως επικρατέστερα από την κριτική επιτροπή.

Ο αμερικανικός κινηματογράφος είχε ανέκαθν υποδειγματική σχέση με τον ρεαλισμό και ιδιαίτερες επιδόσεις στην κοινωνικοπολιτική περιπέτεια. Σήμερα θα σας παρουσιάσουμε τέσσερις από τους σημαντικότερους σύγχρονους σκηνοθέτες με παρεμβατική γραφή στην πραγματικότητα: Γκας Βαν Σαντ, Σπάικ Λι, Άαρον Σόρκιν, Κλιντ Ίστγουντ.

O Mπομπ Ντύλαν είχε εμφανισθεί στο φεστιβάλ του Νιούπορτ και το 1963 και το 1964, και είχε κάνει πολύ καλή εντύπωση. Ήταν άλλωστε το ετήσιο φεστιβάλ της folk μουσικής και αυτός ήταν το ανερχόμενο αστέρι της. Αυτόκλητος μαθητής και μιμητής του Γούντι Γκάθρι, φίλος με τους άσημους και τους διάσημους τραγουδιστές της, το αγαπημένο παιδί της Τζόαν Μπαέζ. Όταν λοιπόν εμφανίστηκε στο ίδιο φεστιβάλ και το 1965, το κοινό περίμενε με ανυπομονησία να τον ακούσει. Στο πρώτο μέρος της εμφάνισής του έπαιξε τρία τραγούδια με την ακουστική του κιθάρα και τη φυσαρμόνικα και όλα πήγαν καλά. Όταν όμως βγήκε στη σκηνή για το δεύτερο μέρος της παράτασης κρατούσε μια ηλεκτρική κιθάρα, κάτι που εξέπληξε και μπέρδεψε τους ακροατές του. Και όταν τη συνέδεσε στον ενισχυτή, η έκπληξη έγινε ακόμη μεγαλύτερη. Στη συνέχεια ο Ντύλαν έπαιξε με ηλεκτρικό ήχο το τραγούδι  Maggies Farm και  το τραγούδι Like a Rolling Stone, το οποίο είχε γράψει και ηχογραφήσει πρόσφατα. Η συνέχεια της αντίδρασης του κοινού ήταν όμως μάλλον δυσάρεστη και αρνητική. Κάποιοι επευφήμησαν αλλά οι περισσότεροι άρχισαν να φωνάζουν, να γιουχάρουν.  Ο Ντύλαν έπαιξε και το τρίτο του τραγούδι, το Phantom Engineer, και ταραγμένος κατέβηκε από τη σκηνή. Ο παρουσιαστής του φεστιβάλ, Πήτερ Γιάρροου, δεν ήξερε τι να κάνει. Φώναξε πάλι τον Ντύλαν στη σκηνή και αυτός ανέβηκε με ακουστική κιθάρα αυτή τη φορά και φυσαρμόνικα. Έπαιξε δύο τραγούδια, το It’s All Over Now Baby Blue και το Mr Tambourine Man και κέρδισε τις ανεπιφύλακτες τώρα επευφημίες των ακροατών του.

Άραγε οι στίχοι του Μπομπ Ντύλαν “λειτουργούν μόνο υποστηριζόμενοι από τα συρματόπλεχτα ρουθούνια του”, όπως έγραψε ο κριτικός Ίαν Χάμιλτον; Ή είναι σπουδαίοι και στο χαρτί; “Yippee! I' m a poet and I know it / Hope I don' t blow it”, όπως μας τραγούδησε και ο ίδιος στο “I shall be free No. 10”. Αναδημοσίευση από το τεύχος #71 του Books' Journal, Nοέμβριος 2016.