Ο κ. Καραγάτσης είνε νέος, 27 χρονώ, γράφει διηγήματα και μυθιστορήματα αλλά δεν ασκητεύει στον κόσμο της Τέχνης. Μόνος του μιλά γι' αυτή όπως την πλησιάζει με την ατομική του ζήση.
Λέγει για την ποίηση.
– Η διανοητική ποίηση δεν μου αρέσει και δεν την θεωρώ αληθινή Τέχνη. Η πραγματική Τέχνη, η καθαρή ποίηση απευθύνεται στην ψυχή. Όταν όμως λέγω ψυχή, δεν έχω στο νου μου καμμιά μεταφυσική έννοια, αφού δεν πιστεύω πως εξακολουθεί να μένη κάτι από τον άνθρωπο, να ζη, δηλαδή, η «ψυχή» μετά τον θάνατο. «Ψυχή» για μένα είνε ο συναισθηματικός κόσμος του ανθρώπου, όπως τον αντιλαμβάνεται η επιστήμη.
– Ποια είνε η σχέση του ποιητού με τον εαυτό του ως ανθρώπου;
– Ο ποιητής είνε πρώτα άνθρωπος κ’ ύστερα καλλιτέχνης. Όπως όμως εξήγησα τι εννοώ ψυχή, έτσι και τώρα εξηγώ τι εννοώ ότι με τη λέξη «άνθρωπος». Δεν υπονοώ καθόλου ό,τι ονομάζουμε «ηθική προσωπικότητα», αλλά τη ζωική ύπαρξί μας, τις επιθυμίες, τους πόθους, τα πάθη, τις χαρές και τις λύπες. Τέτοιος ο καλλιτέχνης, τις μεγάλες ηδονές θα τις αντλήση από τη ζωή κ’ ύστερα και «δευτερευόντως» από την Τέχνη. Ο Γκαίτε δεν έγραψε μόνον αριστουργήματα, αλλά κ’ έζησε όσο λίγοι, αδιάφορο που δεν θα τον ήξερε και δεν θα τον μελετούσε σήμερα κανείς, αν δεν είχε γράψει τα μεγάλα έργα του. Νομίζω όμως πως ο ίδιος ικανοποιήθηκε κ’ έννοιωσε τη ζωή, όχι γιατί έγραψε το Φάουστ, αλλά γιατί χάρηκε μερικές ώμορφες γυναίκες.
– Η ζωή κ’ η τέχνη ως πού πηγαίνουν μαζί και πού χωρίζονται;
– Όσο πιο πολύ ζη ο συγγραφεύς τη ζωή του, τη ζωή του ανθρώπου, τόσο εξασφαλίζεται γι' αυτόν η προϋπόθεσι να γίνη άξιος καλλιτέχνης. Ζώντας τη ζωή παίρνει το πρώτο υλικό, αλλά και χαλυβδώνεται ψυχικά και ωριμάζει πνευματικά. Μέχρι εδώ η ζωή συμβαδίζει με την Τέχνη, γιατί καθιστά το συγγραφέα ώριμο ως άνθρωπο. Για να γίνη όμως και Τέχνη δεν αρκεί η ανθρώπινη ωριμότητα, χρειάζεται και το ταλέντο. Αυτό παρεμβαίνει ύστερα και ξεχωρίζει τη ζωή από την Τέχνη. Το ταλέντο, η παρουσία του, η ενέργειά του κάνει την Τέχνη να ξεχωρίζη από τη ζωή. Έτσι θα μπορούσαμε να πούμε, όχι αναλυτικά, αλλά συνθετικά, πως η Τέχνη είνε απεικόνιση της ζωής μέσω του ταλέντου, που, όταν υπάρχη ως προϋπόθεσι , μπορούμε να προχωρήσουμε σ’ έναν πιο συνθετικό ορισμό και να πούμε: «έντονη ζωή, μεγάλη Τέχνη».
– Ένα σας έργο θα το ανταλλάζατε με μιας ώρας ζωική απόλαυσι;
– Όχι, γιατί η λογοτεχνία μου είνε απόλαυσι, αναντικατάστατη ηδονή, το μεγαλύτερο πάθος μου. Σ’ αυτό που λέω υπάρχει μια αντίφασι με τα προηγούμενα. Δεν θα υπάρχη όμως όταν προσθέσω πως για μένα ο καλλιτέχνης δεν είνε απολύτως φυσιολογικός άνθρωπος. Ο φυσιολογικός άνθρωπος θα μούντζωνε όλα τ’ αριστουργήματα για μιας ώρας ζωή.
– Μήπως σκέφτεστε, ότι η λογοτεχνία των αιώνων στέρησε κάπως από τον άνθρωπο την άμεση ζωική χαρά;
– Όχι. Ίσια-ίσια του έδωσε και άλλο αντικείμενο ζωικής απολαύσεως, όπως είνε η Τέχνη. Ηδονή κι αυτή από τις πιο έντονες.
– Πώς συμβαίνει το έργο ενός μη φυσιολογικού ανθρώπου ν' αποτελεί αντικείμενο χαράς του φυσιολογικού;
– Την εξήγησι θα την αναζητήση κανείς και θαν την βρη στον Πολιτισμό του ανθρώπου, που είνε μια διαρκής φυγή από τη φύσι. Ο καλλιτέχνης είνε η βιολογική πρωτοπορία αυτής της φυγής και το έργο του χαροποιεί τους πολιτισμένους ανθρώπους.
– Στην Τέχνη ένα σας θέμα, έξαφνα τον έρωτα, τον ζήτε όπως στη ζωή;
– Όχι το ίδιο. Στην Τέχνη θα χαρώ το θέμα μου έτσι, όπως δεν μπόρεσα να το χαρώ στη ζωή – στη χαρά του ονείρου. Στην Τέχνη το συμπληρώνω, το τελειοποιώ, εξουδετερώνω εκεί τις αντιδράσεις που παρουσιάζει στην πραγματική ζωή, το υποτάσσω στη θέλησί μου, το δημιουργώ όπως θάθελα να το ζήσω.
– Της ίδιας ποιότητος και εντάσεως είνε η απόλαυσι στον κόσμο της ζωής και στον κόσμο της Τέχνης;
– Όχι. Πιο έντονα χαίρεται κανείς κάθε τι στη ζωή. Όταν όμως γράφω, ξεθυμαίνω και δεν αισθάνομαι πια την ανάγκη να ζήσω.
– Πώς βλέπετε το έργο των άλλων νέων συναδέλφων σας;
– Γενικά η στάθμη της λογοτεχνίας μας είνε υψωμένη – σχετικά με το παρελθόν. Από τους νέους πεζογράφους, όσοι είνε κάτω των 30 χρονώ, εξαιρετική εντύπωσι μου κάνει ο Θεοτοκάς κι’ από τους ποιητάς που έχω διαβάσει ο Καββαδίας. Ο δεύτερος φαίνεται πως έχει ζήσει πιο έντονα από τον πρώτο. Ο Θεοτοκάς όμως είνε διανοητικώτερος και αισθητικώτερος.
– Η ύπαρξι αγαθών ή η στάσι των ανθρώπων απέναντί τους αποτελεί πολιτισμό;
– Πολιτισμός δεν είνε, βέβαια, η απλή ύπαρξι υλικών αγαθών, όσο ο τρόπος που τα χρησιμοποιεί ο άνθρωπος. Με τη διαφορά, πως για να τα χρησιμοποιήση, πρέπει να υπάρχουν.
– Όλοι πάνω σ' αυτό έχουν τις ιδέες τους. Σεις κρίνετε οριστικά έναν άνθρωπο από τις ιδέες του;
– Όχι. Τον κρίνω από την ψυχή και το χαρακτήρα του. Μπορεί ο καθείς να λέγη ό,τι θέλει, όχι όμως και να πράττη. Οι ιδέες είνε ανεύθυνες, οι πράξεις υπεύθυνες.
