Λογοτεχνία

Έφυγε από την ζωή ο Πειραιώτης δικηγόρος και λογοτέχνης Φάνης Μούλιος.

Πριν από κάποιο καιρό, ο ιστορικός και βιογράφος του Αλμπέρ Καμύ, Βενσάν Ντυκλέρ, ανακάλυψε μια άγνωστη επιστολή στο αρχείο του Στρατηγού Ντε Γκωλ, με έτος αποστολής το 1943. Ο «αντιστασιακός διανοούμενος», όπως υπογράφει ο συγγραφέας, αγωνιά όχι μόνο για τις φυσικές απώλειες του πολέμου αλλά και για το ενδεχόμενο να καταστραφούν εκείνες οι «ζωντανές ιδέες» που θα χρειαστούν στην αυριανή ανοικοδόμηση.

Ως συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, η Ζωρζ Σαρή υπερασπίστηκε, με την παρορμητικότητα, τον ενθουσιασμό, τη μαχητικότητα και το απίστευτο θάρρος που τη χαρακτήριζαν, την οπτική του παιδιού και του νέου. Τι σημαίνει αυτό για την ίδια αλλά, κυρίως, για τη λογοτεχνία που απευθύνεται σε παιδιά και νέους; Αναδημοσίευση από το τεύχος 22 του Books’ Journal, Αύγουστος 2012, με αφορμή την επέτειο θανάτου της συγγραφέα – πέθανε στις 9 Ιουνίου 2012 [TBJ]

Isaac Bashevis Singer, Σώσα. Μυθιστόρημα, μετάφραση από τα αγγλικά, γλωσσάρι, σημειώσεις: Μιχάλης Πάγκαλος, επίμετρα: Σταύρος Ζουμπουλάκης - Μιχάλης Πάγκαλος, επιμέλεια κειμένου: Δέσποινα Γιανναρούδη, Κίχλη, Αθήνα 2019, 468 σελ.

Από τα ελάχιστα μεγάλα μυθιστορήματα που γράφτηκαν στα γίντις, η Σώσα του βραβευμένου με Νόμπελ λογοτεχνίας Ισαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ, μεταφράζεται στα ελληνικά. Βιβλίο πολυεπίπεδο, θέτει και επιχειρεί να απαντήσει με το αποφθεγματικό ύφος του συγγραφέα σε πολλά ερωτήματα. Η θυσία πάει μαζί με την αγάπη; Ποια είναι τα όρια της ατομικής ευθύνης; Γιατί ο θεός επιτρέπει στο Κακό να επικρατήσει; Αναδημοσίευση από το Books' Journal 107, Mάρτιος 2020. [ΤΒJ]

Albert Cohen, Σολάλ, μετάφραση από τα γαλλικά: Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Εξάντας, Αθήνα 2019, 602 σελ.

Γραμμένο με επική ορμή, λυρική λεπτότητα, βέβηλο χιούμορ, το πρώτο βιβλίο του Αλμπέρ Κοέν (γράφτηκε το 1930) είναι μια  καινοτόμος σύνθεση που εισάγει το μοντερνισμό στη μυθιστορία, ιδίως μέσα από την πυκνή χρήση των εσωτερικών μονολόγων που εισβάλλουν στο κείμενο χωρίς ωστόσο, όπως στον Τζόυς, να καταργήσουν τη ρομαντική περιπέτεια. Η περιπέτεια εδώ μεταφράζεται στα διαδοχικά βήματα της κοινωνικής ανόδου του Σολάλ, ο οποίος θα ξεκινήσει από χαμηλά και θα εκτοξευτεί στα ανώτατα αξιώματα, φτάνοντας από γραμματέας γερουσιαστή να γίνει σοσιαλιστής βουλευτής και πολύ σύντομα υπουργός. Αλλά γιατί η κοινωνική άνοδος δεν είναι αρκετή να γεμίσει με περιεχόμενο τη ζωή του; Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 107, Μάρτιος 2020.

Η γνωριμία μου με την Άλκη Ζέη χρονολογείται από το τέλος της δεκαετίας του 1950 – τότε που βρισκόμουν στις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου. Το 1957 γνώρισα την οικογένεια της αδελφής της, τη Λενούλα και τον Δημήτρη –στενούς φίλους των γονιών μου–, καθώς και το γιο τους, τον Αλέξη, τον παιδικό μου φίλο. Έμεναν στην οδό Λευκωσίας, στην πλατεία Αμερικής. Τότε πρωτοσυνάντησα την Άλκη όχι ως κοσμαγάπητη συγγραφέα (αυτό ήρθε αργότερα), τότε ήταν απλώς «η αδελφή της Λενούλας». Από τότε, που ήσαν ακόμα μικρά κοριτσάκια, φαίνονταν σαν δίδυμες και όλοι τις αποκαλούσαν «τα Ζεάκια».

Γιώργος Λαμπράκος, Αίμα μηχανή. Μυθιστόρημα, Γαβριηλίδης, Αθήνα 2019, 432 σελ.

Σε έναν κόσμο χωρισμένο στα δύο, μετά τον Τέταρτο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Μηχάνθρωποι ζουν κάτω από το έδαφος, σε μια κοινωνία οργανωμένη και λειτουργική. Στην επιφάνεια της Γης, στην επικράτεια της Αμηχανίας, βρίσκονται οι «απλοί άνθρωποι», σε καθεστώς στέρησης και αναρχίας. Ο βασικός ήρωας του βιβλίου, αν και Μηχάνθρωπος, ζει σε καθεστώς αμηχανίας. Μπορεί ένα τέτοιο περιβάλλον φαντασίας να μιλάει τελικά για τις δικές μας ζωές; Αναδημοσίευση από το Books' Journal, #106, Φεβρουάριος 2020.

Από τους δύο γίγαντες της λογοτεχνικής κριτικής κατά την τελευταία εξηκονταετία, τον Χάρολντ Μπλουμ (1930-2019) και τον Τζορτζ Στάινερ (1929-), ο πρώτος δεν είναι πια μαζί μας: πέθανε πλήρης ημερών στις 14 Οκτωβρίου, αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό και μια μεγάλη παρακαταθήκη μελετών για τη δυτική λογοτεχνία ειδικότερα, για το πνεύμα του δυτικού πολιτισμού γενικότερα. Θα χρειαστούν πολλά χρόνια ακόμα μέχρι να κατανοηθεί πλήρως η σπουδαιότητα του έργου του, τόσο στην Ελλάδα όπου έχουν άλλωστε μεταφραστεί μόνο τέσσερα βιβλία του (μεταξύ αυτών, πάντως, ο περίφημος Δυτικός Κανόνας, η Βίβλος της Ανάγνωσης για λογοτεχνικά έργα μετά την αρχαιότητα), όσο και στον υπόλοιπο κόσμο που νοιάζεται (για πόσο ακόμα, άραγε;) για την ανάγνωση καλής λογοτεχνίας.  Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τεύχος 103, Νοέμβριος 2019.

Μιχάλης Μακρόπουλος, Μαύρο νερό, Κίχλη, Αθήνα 2019, 80 σελ.

Σε ένα αποψιλωμένο χωριό της Ηπείρου έχουν απομείνει δώδεκα άνθρωποι, όπως οι Απόστολοι. Εννέα άντρες και τρεις γυναίκες. Ζουν ανάμεσα στα ερείπια, με τις αναμνήσεις των νεκρών τους, με ένα μηνιαίο επίδομα και τη δυνατότητα να πηγαίνουν στα Γιάννενα τις Παρασκευές, με το μοναδικό δρομολόγιο του τοπικού λεωφορείου. Όπως το θέτει ο συγγραφέας, «ουσιαστικά δεν υπήρχε πια χωριό: μόνο ξεχασμένοι άνθρωποι». Είναι όμως το φόντο μιας πυκνής αλληγορικής δυστοπίας ντυμένης ρεαλιστικά, για την αγάπη, τη συντροφικότητα, την πίστη, την αλληλεγγύη... Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 102, Οκτώβριος 2019.

Αλέξης Πολίτης, Η ρομαντική λογοτεχνία στο εθνικό κράτος (1830-1880). Ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, πνευματική κίνηση, αναγνώστες, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2017, 456 σελ.

Η κριτική επιτροπή των κρατικών βραβείων 2018 απένειμε το Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής κατά πλειοψηφία στον Αλέξη Πολίτη για το έργο του Η ρομαντική λογοτεχνία στο εθνικό κράτος 1830-1880. Ποίηση, Πεζογραφία, Θέατρο, Πνευματική Κίνηση, Αναγνώστες (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Στο τεύχος 94 του Books’ Journal δημοσιεύτηκε αναλυτικό αφιέρωμα στον Αλέξη Πολίτη και στο συγκεκριμένο έργο του και, μεταξύ άλλων, η συνέντευξη στον Ηλία Κανέλλη που ακολουθεί.