Ασφαλώς δεν πρόκειται για μια περίπτωση κοινής άγνοιας όπου η γνώση και η ενημέρωση θα βοηθούσε, αφού ακόμα και ειδικοί επιστήμονες παραληρούν ανοιχτά. Από ψυχικές ασθένειες όμως, όπως είναι γνωστό, πάσχουν και οι επιστήμονες, ακριβώς το ίδιο όπως και αυτοί που δεν έχουν καμία ειδική γνώση, απλούστατα διότι σε όλους έχει υπάρξει η παιδική ηλικία με τους δικούς της φαντασιωτικούς όρους και ψυχολογικούς μηχανισμούς. Η παιδική ψυχική οργάνωση, με την αμφιφυλία που φυσιολογικά τη χαρακτηρίζει, παραμένει και διευθετείται αργότερα σε διαφορετικό για τον καθένα βαθμό συνειδησιακής σταθερότητας και ασφάλειας. Η όποια επιστημονική γνώση αποκτάται σε μεταγενέστερη ηλικία, στην περίπτωση της ψυχικής ασθένειας παρακάμπτεται σε άλλοτε άλλο βαθμό και τη θέση της καταλαμβάνει η παιδική φαντασία και η παραγωγή μιας νέας πραγματικότητας μέσω της επιστροφής σε καθηλώσεις, δηλαδή σε ψυχικές περιοχές με ανώριμη οργάνωση. Ακόμα και γιατροί, μ’ αυτήν την έννοια, «παίζουν το γιατρό», με τον τρόπο του παιδικού αντίστοιχου παιχνιδιού, όταν αυτό ήταν μια αναπαράσταση της τότε «νόμιμης» ενδοοικογενειακής σεξουαλικότητας. Η μόνη διαφορά ανάλογα με τη μόρφωση του καθενός θα είναι πως το διωκτικό σύστημα θα παίρνει περιεχόμενο από την προσωπική κουλτούρα, θα ευνοείται από την κοινωνική επικαιρότητα, πάντα όμως με τον ίδιο εσωτερικό αμυντικό σκοπό, δηλαδή τη διευθέτηση της ανισορροπίας που προήλθε από την εσωτερική επίθεση των παρορμήσεων. Αυτό συμβαίνει διότι, ό,τι είναι υπέροχο για ένα παιδί, να θέλει να «χαϊδεύεται και να χαϊδεύει» τους γονείς του, είναι η τραγωδία του ενήλικα. Η φυσιολογική ηδονικού χαρακτήρα αγάπη του παιδιού με τους γονείς του μπορεί εκ των υστέρων, στην ενήλικη ζωή, με κάποια αφορμή, να αναβιώσει υπό την επίδραση της σεξουαλικότητας ως γνήσια ομοφυλοφιλική παρόρμηση προς οποιονδήποτε συμβολικό εκπρόσωπο του ομόφυλου γονιού στην εξωτερική πραγματικότητα. Αυτή η παρόρμηση πια, απειλεί τον άνθρωπο από μέσα αν αυτός δεν έχει διευθετήσει επαρκώς για προσωπικούς, αναπτυξιακούς και κοινωνικούς λόγους τέτοια ζητήματα, οδηγούμενος στην ήρεμη ετεροφυλοφιλία ή ομοφυλοφιλία.
Στην περίπτωση της υπάρχουσας πανδημίας του κορονοϊού και, κατά τη γνώμη μου, περισσότερο στην Ελλάδα, αναπτύχθηκε ένα πολύ έντονο και μαζικό κοινωνικό φαινόμενο, ο λεγόμενος «αντιεμβολιασμός». Υποστηρίζεται με πλούσια και εκτεταμένη διωκτικού τύπου επιχειρηματολογία που στους διώκτες περιλαμβάνει το διάβολο, τον αντίχριστο, τον Μπιλ Γκέιτζ (πιστεύω πως σχετίζεται με το ότι εμπεριέχει ηχητικά το «gay» στην σύνθεσή του, όπως και το AIDS που είχε θεωρηθεί η νόσος, ίωση κι αυτή, των ομοφυλοφίλων παλαιότερα), τσιπ παρακολούθησης και καταγραφής, τις «ακίδες», το «χάραγμα», τη «Δευτέρα Παρουσία», το 5G, το 7G, τις ανεμογεννήτριες, τη νέα τάξη, την παλιά τάξη, το αγνό (που παραπέμπει στο straight) DNA του Έλληνα, τους μαύρους, τους κίτρινους, τους άσπρους, όλους τους διαφορετικούς ανθρώπους κ.ο.κ. Στην Ελλάδα το φαινόμενο ίσως είναι πιο έντονο από άλλες χώρες, διότι βρήκε την κοινωνία ήδη παλινδρομημένη, δηλαδή υποχωρημένη σε ψυχική οργάνωση που αντιστοιχεί σε μικρότερες ηλικίες, λόγω της οικονομικής κρίσης που προηγήθηκε και, ως εκ τούτου, η μεγαλύτερη υποχώρηση σε ακόμα πιο πρωτόγονες άμυνες ήταν πιο σύντομη και εύκολη σε μεγάλες ομάδες του πληθυσμού.
Η εξωτερική μόλυνση από τον κορονοϊό ευνόησε την ανακίνηση μιας άλλης πανδημίας από έναν «ιό» που παραμόνευε στα ψυχικά κύτταρα της κοινωνίας, αυτήν της ομοφυλόφιλης παρόρμησης, στα μέλη της που είχαν ήδη πολωθεί με διάφορους τρόπους δεξιά κι αριστερά από τις κοινωνικές δυσκολίες που προηγήθηκαν. Νομίζω, τελείως υποκειμενικά, πως η κοινωνική οργάνωση στην Ελλάδα, χωρίς αυτό να είναι γενικευμένο, δεν χαρακτηριζόταν ούτε πριν την οικονομική κρίση από αίσθημα ώριμης φαλλικής επάρκειας. Αντίθετα, ο υπερβάλλων ναρκισσισμός και η αναγωγή στο «αρχαίο οικογενειακό» παρελθόν υποδείκνυε ένα αίσθημα ελλείμματος ισχύος και ασφάλειας στο παρόν. Αυτή λοιπόν η πανδημία είναι να αντιμετωπιστεί, δηλαδή η ξεχωριστά μεταδοτική διασπορά του φόβου όπου άνδρες και γυναίκες ανεξαιρέτως βρέθηκαν σε συνθήκες φαντασιωτικής φαλλικής (με τη συμβολική έννοια της ισχύος) ανεπάρκειας. Ο κορονοϊός στη συγκεκριμένη περίπτωση, από υγειονομική απειλή, μετατρέπεται για τους φοβισμένους Ηρακληδείς σε σωτήριο «Αλφειό» στον οποίο αποβάλλεται ο «κόπρος του Αυγεία», δηλαδή οι εσωτερικές παρορμητικές απειλές. Ως εκ τούτου πρέπει να μείνει ζωντανός, να «είναι μια απλή γρίπη». Το εμβόλιο εναντίον του ιού αφενός μεν απειλεί με εξαφάνιση αυτό που αποτελεί όχι κίνδυνο αλλά σανίδα σωτηρίας, αφετέρου ανακινεί συνειρμικά αναπαραστατικές διεργασίες ομοφυλοφιλικού διεμβολισμού (έχω ακούσει να αποκαλούνται «τρυπημένοι» οι εμβολιασμένοι) και καθίσταται έτσι το «μαύρο πρόβατο».
Ο άνθρωπος γενικά αντιμετωπίζει πολύ καλύτερα την εξωτερική από την εσωτερική του πραγματικότητα. Κάτι τέτοιο είναι φανερό, για παράδειγμα, στην περίπτωση ενός απειλητικού εφιαλτικού ονείρου που φτιάχνει ο ίδιος ενάντια στον εαυτό του και η αφύπνιση με τη μετάβαση από την εσωτερική στην εξωτερική πραγματικότητα είναι σωτήρια και συνοδεύεται από ωκεανό ανακούφισης.
Το αντιεμβολιαστικό παραλήρημα είναι κάτι παρόμοιο, με τη διαφορά πως η πραγματικότητα οφείλει τώρα να τροποποιηθεί, διότι δεν υπάρχει η εμφατική μετάβαση μέσω της αφύπνισης από τον εσωτερικό στον εξωτερικό κόσμο που κάνει σαφή τη διάκριση. Έτσι ο άνθρωπος, για να σωθεί από τον εαυτό του, ονομάζει εφιάλτη την πραγματικότητα. Δεν έχει βέβαια τη συναισθηματική επιτυχία της αφύπνισης, δίνει όμως «μια κάποια λύση». Το παραλήρημα είναι στην ουσία του μια αντιστροφή και, στη συνέχεια, αποβολή προς τα έξω του πανανθρώπινου άγχους της ομοφυλοφιλίας που εκπορεύεται βέβαια από την αντίστοιχη επιθυμία, η οποία θα μπορούσε πολύ φυσιολογικά να πάρει το δρόμο της συνειδητής ομοφυλοφιλίας, χωρίς να αποτελεί σε αυτή την περίπτωση κανένα συγκρουσιακό πρόβλημα. Το «εγώ τον αγαπώ» και ως εκ τούτου «εγώ είμαι που θέλω να με εμβολιάσει ομοφυλοφιλικά», απορρίπτεται ως απαράδεκτο από τον ψυχισμό και αντιστρέφεται αρχικά στο «όχι μόνον δεν τον αγαπώ, τον μισώ». Πρόκειται, ούτε λίγο ούτε πολύ, γι’ αυτό που όλοι γνωρίζουμε πως τα μεγάλα μίση υποκρύπτουν τους μεγάλους έρωτες. Σε δεύτερο χρόνο, όταν και το μίσος δεν είναι αποδεκτό για τον ψυχικό οργανισμό, προβάλλεται στον εξωτερικό κόσμο και γίνεται «αυτός είναι που με μισεί και όχι εγώ», το οποίο με τη σειρά του εμπλουτίζεται με περιεχόμενο ανάλογα με την πλούσια, φτωχή, θρησκευτική, επιστημονική, μεταφυσική κ.λπ. κουλτούρα του καθενός και γίνεται διωκτικό παραλήρημα. Επειδή μάλιστα όλο αυτό είναι παραγωγή της φαντασίας από την ανάγκη απαλλαγής από την εσωτερική μόλυνση, αφενός θα λειτουργεί ως «Λερναία Ύδρα» σε κάθε προσπάθεια αντιπαράθεσης μαζί του, παράγοντας νέα επιχειρήματα, αφετέρου λόγω της υπερπαραγωγής σκέψης και της εξάντλησης της όποιας λογικοφάνειας, μοιραία θα τείνει προς το πιο σαχλό.
Το φαινόμενο γίνεται μαζικό και καθίσταται κοινωνικό πρόβλημα από την συνάθροιση των ατομικών καθώς ευνοείται πολύ η έκφρασή του όταν τα μέλη της κοινωνίας ενθαρρύνονται από το καθρέφτισμα της παλινδρόμησής τους σε πολλούς άλλους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, επίσης, το «στυτικό» μένος με το οποίο εκφράζονται αυτές οι απόψεις, που υποδηλώνει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή το φόβο της «φαλλικής» ανεπάρκειας. Παρομοίως δεν είναι τυχαία και η ακραία υπεράσπιση της καθαρότητας του γένους, της φυλής, του σπόρου, του DNA, του Θεού, του θρησκεύματος, του έθνους που συνοδεύουν τη διωκτική επιχειρηματολογία , που παραπέμπουν και υπονοούν την «καθαρότητα» του φύλου από την «εμβολιαστική» μόλυνση της ομοφυλοφιλίας που στην κοινωνία προβάλλεται σε οτιδήποτε το διαφορετικό.
Οι ιεραποστολικού τύπου ηγέτες, συνήθως κάποιοι με επιστημονικούς τίτλους, που παρουσιάζονται σε τέτοιες κοινωνικές παθολογίες, δεν προκύπτουν από πάνω προς τα κάτω, αλλά αντίθετα εκπορεύονται από την επιθυμία του πλήθους να φτιάχνει «Θεούς» κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν του, με σκοπό ο ηγέτης να κρατήσει τη συνοχή ενός πολύ ασταθούς ιδεακού οπλοστασίου και φυσικά αυτός να είναι που θα «πληρώσει τη νύφη» για λογαριασμό όλων όταν έρθει η ώρα της αποκάλυψης της αυταπάτης.
Η επαναστατικοποίηση τέτοιων μαζικών παθολογιών, είναι δευτερογενές αμυντικό ενισχυτικό φαινόμενο όπου κάτι το ιδιοτελές εντάσσεται σε έναν υψηλό συλλογικό στόχο για να αποκτήσει αξία η δειλία και η φαντασιακή επιθυμία παθητικής υποταγής να μετατραπεί σε δήθεν ενεργητική στάση. Αναπαριστά κατά βάση την αντίσταση στον εσωτερικό, κατά φαντασίαν «χουντικό» γονιό και για αυτό εκλαμβάνει έναν κάπως φτηνό και αστείο χαρακτήρα, διαφέροντας πολύ από τις ενεργητικές επαναστάσεις ενάντια στις πραγματικές «χούντες». Η όποια πολιτική εκμετάλλευση τέτοιων «επαναστάσεων» έχει την αντίστοιχη φτήνια και αργά ή γρήγορα εγκαταλείπεται εκτός και αν το πολιτικό σύστημα είναι και αυτό σε αντίστοιχη καθήλωση.
Οι προσπάθειες της πολιτείας τώρα, σκοντάφτουν ακριβώς στο γεγονός πως, αντίθετα με τον ψυχαναλυτή που αναζητεί το πρόβλημα, πίσω από την επιφανειακή λύση του, αδιαφορώντας πλήρως γι’ αυτήν, είναι αμιγώς «ιατρικές», ενδεχομένως όχι οι καλύτερες δυνατές αλλά οπωσδήποτε σε αυτή την κατεύθυνση. Δηλαδή επιχειρούν να γιατρέψουν το φαινόμενο. Κατά τη γνώμη μου βέβαια ούτε θα μπορούσε ούτε θα έπρεπε να είναι αλλιώς στη συγκεκριμένη περίσταση όπου η υγειονομική απειλή είναι άμεση και φυσική. Η πολιτεία οφείλει να προσφέρει άμεσα υγεία. Δημιουργείται όμως έτσι, λόγω της ιδιάζουσας περίπτωσης, μια φαινομενικά αδιέξοδη κατάσταση, επειδή λειτουργώντας προς την κατεύθυνση που πρέπει, η πολιτεία προσπαθεί ουσιαστικά να απαλλάξει το πλήθος που περιήλθε σ’ αυτήν την φοβική κατάσταση από τη λύση του προβλήματός του. Κανένας όμως άνθρωπος ο οποίος βρήκε έστω μια άρρωστη λύση, αλλά λύση, στην ομοφυλοφιλία και το μίσος του, δεν θα θελήσει να «εμβολιαστεί» δηλαδή να αγαπηθεί αυτός που τόσο μισεί. Όσο μεγαλύτερη η αγάπη που προσφέρεται απ’ έξω τόσο περισσότερο έρχεται κανείς αντιμέτωπος με το δικό του αντίστοιχο έλλειμα και φανατίζεται.
Νομίζω τέλος, χωρίς βέβαια να είμαι σίγουρος, διότι οι άνθρωποι και οι κοινωνίες που αυτοί συγκροτούν, πολλές φορές έχουν άγνωστες θετικές δυναμικές, πως ένα μεγάλο μέρος του κόσμου που έπαθε αυτή την παλινδρόμηση παρόμοια με την παλινδρόμηση των «μνημονίων» της οικονομικής κρίσης, θα μείνει σ’ αυτήν, με μόνο το χρόνο και τις απωθήσεις να τη γιατρέψει όσο τη γιατρέψει αργότερα.
Γιάννης Θεοδωρίδης, Ψυχίατρος, Μέλος του Ινστιτούτου Κλασσικής Ψυχανάλυσης.
Βιβλιογραφία
1 Freud S. (1910). Ο πρόεδρος Σρέμπερ. Ψυχαναλυτικές παρατηρήσεις για την αυτοβιογραφική εξιστόρηση μιας περίπτωσης παράνοιας. Αθήνα: Πλέθρον.
2 Freud S. (1921). Ψυχολογία των μαζών και ανάλυση του Εγώ. Αθήνα: Πλέθρον.
Ωραίο κε Θεοδωρίδη! Ενδιοαφέρον να βλέπουμε τέτοιες αναλύσεις. Το χάνω λίγο, ίσως γιατί δεν έχω και τις γνώσεις, όταν μιλάτε για την αγάπη που γίνεται μίσος, ή μεταστρέφεται στο "με μισεί" . Ποιος;
18 Δεκ 2021, 06:12