Πάμπλο Πικάσο

Το πιο ευδιάκριτο γνώρισμα του Ελύτη, ακόμα και για έναν επιπόλαιο αναγνώστη, είναι ένα ιδιότυπο όραμα του κόσμου, όπου ανατρέπεται η λογική τάξη της πραγματικότητας.  Αυτό που ίσως διαφεύγει στον απροειδοποίητο αναγνώστη είναι  πως ο Ελύτης πατάει με το ένα πόδι στον υπερρεαλισμό και με το άλλο στον Ηράκλειτο, που υποστήριζε πως οι αντιθέσεις είναι όψεις της ίδιας πραγματικότητας, πως «οδός άνω και κάτω μία και αυτή». Πιστεύουμε πως στην ποίηση του Ελύτη απολήγει κι ένα άλλο ρεύμα, αντίρροπο στον υπερρεαλισμό, και πως αυτό είναι ο κυβισμός του Πάμπλο Πικάσο, του οποίου ο Ελύτης πραγματοποιεί την ποιητική εκδοχή.

Ο Γιώργος Σεφέρης (1900-1971), προερχόμενος από ένα περιβάλλον με ευρεία πνευματική καλλιέργεια, ήρθε αναμφίβολα από πολύ νωρίς σε επαφή με δείγματα της μοντέρνας ζωγραφικής, όπως εκείνα προωθούνταν στον αστικό ευρωπαϊκό χώρο ήδη από τον 19ο αιώνα. Από το 1914 βρίσκεται στην Αθήνα, όπου εγκαθίσταται η οικογένειά του. Ενθουσιασμένος αποδελτιώνει την εφημερίδα Πατρίς της εποχής, όπου η Ελευθερία που οδηγεί τον λαό του Ντελακρουά προσωποποιείται από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Η γαλλική παιδεία του Σεφέρη ασφαλώς τον κάνει να αισθανθεί ακόμα περισσότερο τον παραλληλισμό με την πρωτοποριακή αλληγορική απεικόνιση της Ελευθερίας από την αφετηρία της άνθισης του ρομαντισμού στη γαλλική ζωγραφική. Στο ίδιο πλαίσιο, με αντιπολεμική χροιά αυτή τη φορά, θα αναφερθεί εδώ και ένα σκίτσο με θέμα τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου ο σκιτσογράφος χρησιμοποιεί τη σκηνή της Σταύρωσης για να εκφράσει την καταδίκη του χριστιανικού πολιτισμού. Οι απηχήσεις από τον Γκόγια, είναι εμφανείς.