Κριτική

Ρίκα Μπενβενίστε, Λούνα. Δοκίμιο ιστορικής βιογραφίας, Πόλις, Αθήνα 2017, 224 σελ.

«Δηλώνει ημερομηνία άφιξης 4 Σεπτεμβρίου 1945 και επάγγελμα «οικοκυρά». «Κτηματική περιουσία: Όχι. Συγγενική περιουσία: Όχι. Εργάζεσθε; Όχι. Γραμματικαί γνώσεις: Αγράμματος. Επανεγκατασταθήκατε στην κατοικία σας: Όχι. Κατοικία: Συγγρού 37. Σημείωση: Μόλις έφτασε εκ Πολωνίας». Από τα στρατόπεδα. Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το τεύχος 85 του Books' Journal (Μάρτιος 2018), με αφορμή τη βράβευση του βιβλίου με το βραβείο Μαρτυρίας - Βιογραφίας - Χρονικού - Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας, από την επιτροπή κρατικών βραβείων 2018. [TBJ]

Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου, Οι πρόσφυγες και τα καθήκοντά μας απέναντί τους, Πόλις, Αθήνα 2017, 96 σελ. 

Όταν ένα σύνολο ανθρώπων αποτυγχάνει να οργανωθεί ή να διατηρηθεί σε μια πολιτική κοινωνία ικανή να σέβεται τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών, τότε υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για την αποτροπή του οποίου έχουμε ένα καθήκον. Είναι πολιτική υποχρέωση το συλλογικό μας καθήκον απέναντι στους πρόσφυγες, κι η προστασία που τους οφείλουμε έχει μια ευρύτερη οπτική από το να τους προστατέψουμε να μη φυλακιστούν, να μη βασανιστούν και να μην εκτελεστούν. Περισσότερο απ’ αυτό, πρόκειται για την αναγνώριση της αξίας τους, για την ηθική τους αναγνώριση ως ελευθέρων και αυτονόμων προσωπικοτήτων, όπως ακριβώς και εμείς. Πρόκειται για την παροχή σε αυτούς του θεμελιώδους δικαιώματος που έχουν στερηθεί να ζουν με όρους ελευθερίας, δικαιοσύνης και αυτοπραγμάτωσης. Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου προσεγγίζει το Προσφυγικό με όρους της ηθικής και του δικαίου. Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το Books' Journal, τχ. 90, με αφορμή τη βράβευση του Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου με ειδικό κρατικό βραβείο για βιβλίο που προάγει το διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα. 

Στέλιος Νεγρεπόντης - Βασιλική Φαρμάκη, Ιστορία Αρχαίων Ελληνικών Μαθηματικών. Από τον Θαλή στον Ευκλείδη μέσω Πυθαγορείων, Ζήνωνος, Πλάτωνος, Θεαιτήτου, Ευδόξου, Τόμος Ι, Εκκρεμές, Αθήνα 2019, 448 σελ. 

Ο πρώτος τόμος της Ιστορίας των Αρχαίων Ελληνικών Μαθηματικών των Νεγρεπόντη - Φαρμάκη δεν είναι απλώς μια ιστορική καταγραφή των όσων έλαβαν χώρα κατά την κλασική αρχαιότητα στην περιοχή των Μαθηματικών και ιδιαιτέρως της Γεωμετρίας. Έχει τα χαρακτηριστικά κοπιώδους ανεύρεσης και ανέλκυσης στοιχείων κρυμμένων βαθιά στην ύφανση κειμένων, που έφτασαν σε μας είτε ακέραια είτε ουσιωδώς αποσπασμένα από ένα corpus χαμένο, ίσως, για πάντα. Αναδημοσίευση από το Books' Journal 99, Ιούνιος 2019.

Αρκάς, Ο Κόκκορας, Γράμματα, Αθήνα 2002, 220 σελ.  

Αρκάς, ShowBusiness. Πάμε πρόβα, Αθήνα 1991, 76 σελ.

Αρκάς, ShowBusiness. Έλα στο καμαρίνι μου, Αθήνα 1991, 76 σελ.

Αρκάς, Ο ισοβίτης, Γράμματα, Αθήνα 2004, 169 σελ.

Αρκάς, Χαμηλές πτήσεις, Γράμματα, Αθήνα 2006, 423 σελ.

Ποιο είναι αυτό το παιδί που θα γινόταν πρωθυπουργός; Όποιος γνωρίζει σε βάθος τη δουλειά του Αρκά, ξέρει ότι δεν διαφέρει σε τίποτα από τη θεώρηση του κόσμου που έχει το Γουρούνι στον Κόκκορα, η Θέκλα στις Show Business, o Μοντεχρήστος στον Ισοβίτη, ο μικρός σπουργίτης στις Χαμηλές πτήσεις. Οι ατάκες του πιτσιρίκου που όταν μεγαλώσει θα γίνει πρωθυπουργός βγαίνουν από την ίδια αφηγηματική συνταγή που έβγαιναν και οι ατάκες του Γουρουνιού στον Κόκκορα. Απέναντί του, κι αυτός έχει ηττημένους, ανήμπορους, παραδομένους – αλλά δεν τον νοιάζει επειδή αυτός έχει μάθει να κερδίζει τη ζωή με το έτσι θέλω, χωρίς προσόντα, χωρίς προσπάθεια, αποκλειστικά με το θράσος του. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 98, Μάιος 2019.

Αρκάς, Τα παιδικά χρόνια ενός πρωθυπουργού, Γράμματα, Αθήνα 2019, σελ. 64

Ο Αρκάς δεν είναι αριστερός. Είναι αντικομφορμιστής και εν τέλει βαθύς κριτικός της εξουσίας που εμφανίζεται ως αυτονόητη και φυσική. Αυτό καλό είναι να το γνωρίζουν και οι πολλοί όψιμοι φίλοι του, εκείνοι που νομίζουν ότι έγινε αντιαριστερός, δεξιός, δικός τους

Αρκάς, Τα παιδικά χρόνια ενός πρωθυπουργού, Γράμματα, Αθήνα 2019, σελ. 64

Από το 2015, ο Αρκάς διακατέχεται από την ηθική του δημοκρατικού επείγοντος. Ο μικρός πρωθυπουργός του, ως διαχρονικό «παιδί» της ελληνικής κοινωνίας, είναι ο εκφραστής του βαθιού κυνισμού και της ατομικιστικής απάθειας που είχαμε συναντήσει να σατιρίζονται στο παλιότερο έργο του – στον Κόκκορα, στον Ισοβίτη, στις Χαμηλές πτήσεις. Σαν άλλος Τοτός, ο μελλοντικός πρωθυπουργός που παραπέμπει στον Αλέξη Τσίπρα, επιδεικνύει απλόχερα στον περίγυρό του την κουτοπονηριά, την αμάθεια, την τεμπελιά, τη διπροσωπία που θα τον κάνουν στη συνέχεια κυρίαρχο του πολιτικού παιχνιδιού στην Ελλάδα της κρίσης.

Λουκάς Κούσουλας, Ενθύμιον [Εκλογή από τα ποιήματα], Γαβριηλίδης, Αθήνα 2010, σελ. 123

Λουκάς Κούσουλας, Και μόνος και μετά πολλών [Κύκλος Γ’], Γαβριηλίδης, Αθήνα 2011, 197 σελ.

Ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, ο Λουκάς Κούσουλας, που πέθανε στις 15 Μαΐου 2019 και κηδεύτηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Σουβάλα (Πολύδροσο) του Παρνασσού, ήταν μια ξεχωριστή παρουσία στα ελληνικά γράμματα. Τα δυο βιβλία του, που περιέχουν επιλογή από τα ποιήματά του και σημαντικά δοκίμια τον φανερώνουν σε όλη την πνευματική παρουσία του. Έγραψε μακροσκελή ποιήματα-σπουδές, αφηγηματικά, σχολιαστικά, επίμονα και εξόφθαλμα «διακειμενικά», που παλαντζάρουν πλάι πλάι με τα ολιγόλογα δοκίμια του Λουκά Κούσουλα που, από την πλευρά τους, σχεδόν τραγουδιστά, επιχειρηματολογούν. Την ιδιαιτερότητά του επισήμαινε η Μαρία Τοπάλη, σε ένα κείμενο γι’ αυτόν που δημοσίευσε το μακρινό 2011. «Δεν έπαψα στιγμή να αναρωτιέμαι πώς προκύπτει ένας άνθρωπος τόσο χαριτωμένος στη ζωή και στην ποίηση», λέει σήμερα η Μαρία Τοπάλη. «Χρυσός κάθε κουβέντα που μοιράστηκα μαζί του. Θα τον κρατήσουμε με τα βιβλία κοντά μας». Έχει άραγε προγόνους στην ελληνική ποίηση τούτη η προσπάθεια, που φτάνει τώρα στην ωριμότητα; Το κείμενο δημοσιεύτηκε στο τεύχος 4 του Books’ Journal, Φεβρουάριος 2011.

Agatha Christie, Μια αυτοβιογραφία, μετάφραση από τα αγγλικά: Χρήστος Καψάλης,Ψυχογιός, Αθήνα 2018, 700 σελ.

Αγγλίδα. Την καθόρισε ο θάνατος του πατέρα της. Μυήθηκε στη συνθετότητα της ζωής στο Παρίσι. Της άρεσαν τα μακρινά ταξίδια. Στην αστυνομική λογοτεχνία την οδήγησε η ανάγνωση ενός βιβλίου του Γκαστόν Λερού, ενώ λάτρευε τον Άρθουρ Κόναν Ντόυλ. Έκανε επιτυχία από το πρώτο βιβλίο της. Ο συγγραφέας που την είχε καθορίσει ήταν ο Σαίξπηρ. Βασικοί χαρακτήρες των ιστοριών της είναι ο Ηρακλής Πουαρό και η Μις Μαρπλ. Δουλειά της είναι το έγκλημα. Συχνά, οι φόνοι στα βιβλία της προέρχονται από δηλητήριο. Οι μυστηριώδεις φόνοι στις δικές της πλοκές πάντα εξιχνιάζονται. Η Άγκαθα Κρίστι, που πάντα έχει πολλούς και φανατικούς αναγνώστες, επανεκδίδεται στην Ελλάδα. Αναδημοσίευση από το Books' Journal 97, Απρίλιος 2019. [TBJ]

Michel Houellebecq, Σεροτονίνη, μετάφραση από τα γαλλικά: Γιώργος Καράμπελας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2019, 318 σελ.

Michel Houellebecq, Serotonine, French and European Publications Inc, Paris 2019, 352 σελ.

Η αγωνιώδης θλίψη που διαπερνά το νέο μυθιστόρημα του Ουελμπέκ, αλλά κυρίως το δεύτερο μισό του, προέρχεται από τη μοναδική απάντηση που μοιάζει να μπορεί να δώσει ο συγγραφέας μπροστά στη διαπίστωση ότι έχει έρθει το τέλος του κόσμου όπως τον γνωρίζαμε. Με τρόπο που ξαφνιάζει τους επιφανειακούς, αλλά σίγουρα όχι τους συστηματικούς αναγνώστες του, φωνάζει πως μέσα στον τεράστιο ατομικισμό της εποχής και τη βαθιά μοναξιά που τον συνοδεύει, το μόνο που μπορεί, αν όχι να μας σώσει, τουλάχιστον να μας παρηγορήσει, είναι η αγάπη, είναι η ζευγαρική σχέση, πράγμα που μας δείχνει ακόμα και ο Θεός. Αν πιστέψουμε ότι υπάρχει. Αναδημοσίευση από το τεύχος 96, Απρίλιος 2019.

Chris Marker, Memories of the Future. Έκθεση (σε συνεργασία με τη Cinématèque française), 19 Σεπτεμβρίου 2018 - 6 Ιανουαρίου 2019, BOZAR-Βρυξέλλες

Καμιά φορά μερικοί σκηνοθέτες κουβαλάνε ένα μύθο που δεν σχετίζεται τόσο με την ακτινοβολία που εκπέμπει το ίδιο τους το έργο, όσο με το μυστήριο που περιβάλλει το ίματζ τους, ή μάλλον το όνομά τους, προοίμιο μιας καλτ φιγούρας. Ο Κρις Μαρκέρ (1921-2012), στον οποίο αφιερώθηκε μια ξεχωριστή έκθεση αρχικά στο Παρίσι και στη συνέχεια στις Βρυξέλλες, ανήκει σ’ αυτούς. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τχ. 95, Φεβρουάριος 2019.