Γκάρι Κσπάροφ

Η πρόσφατη επιστολή του Γκάρι Κασπάροφ στην εφημερίδα The Wall Street Journal (WSJ), με τίτλο «Το εγχειρίδιο στρατηγικής του Τραμπ για τη Μέση Ανατολή είναι εξαιρετικό για την Ουκρανία» (“Trump’s Mideast playbook is prime for Ukraine”, σελ. A12, 18-19 Οκτωβρίου 2025), είναι σύντομη αλλά κοφτερή – μια κίνηση στο σκάκι που γίνεται με την ακρίβεια ενός γκραν μαιτρ και με την πεποίθηση ενός αντιφρονούντος που έχει αντικρίσει την τυραννία κατάματα.

Ο πρώην παγκόσμιος πρωταθλητής υποστηρίζει ότι η δυναμική προσέγγιση του Ντόναλντ Τραμπ στη Μέση Ανατολή, ιδιαίτερα ο χειρισμός της πρόσφατης κρίσης, προσφέρει ένα πολύτιμο μάθημα για τη Δύση στην αντιμετώπιση του Βλαντίμιρ Πούτιν. «Ο πρόεδρος Τραμπ μπορεί να είναι νταής», γράφει ο Κασπάροφ, «αλλά στην περιοχή όπου η ισχύς φέρνει δίκιο, ήταν ο νταής που χρειαζόμασταν». Το μήνυμά του είναι σαφές: ο Τραμπ δεν πρέπει να εγκαταλείψει το «κόλπο του ισχυρού άνδρα», αλλά μάλλον να το εφαρμόσει στο μεγαλύτερο και πιο θανατηφόρο παιχνίδι, τη συνεχιζόμενη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Το επιχείρημα του Κασπάροφ δεν αφορά την εξύμνηση της επιθετικότητας, αλλά την αναγνώριση ότι μόνο η δύναμη αποτρέπει τους θηρευτές. Σημειώνει ότι ο Πούτιν, όπως και η Χαμάς, διατηρoύν την εξουσία τους μέσω του πολέμου και της βίας. Και οι δύο οπλίζουν την αστάθεια. Και οι δύο πιστεύουν ότι η αντοχή των καθεστώτων τους εξαρτάται από την ατελείωτη αντιπαράθεση. Για να σπάσει αυτός ο κύκλος, επιμένει ο Κασπάροφ, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επιτρέψουν στην Ουκρανία να μεταφέρει τη μάχη σε ρωσικό έδαφος – χτυπώντας βασικές υποδομές και αναγκάζοντας τον ρωσικό λαό να νιώσει το πραγματικό κόστος της ανοησίας του ηγέτη του. Η νίκη, λέει, δεν θα προέλθει από την πορεία των ουκρανικών στρατευμάτων προς τη Μόσχα, αλλά από την «καταστροφή του ιού του ρωσικού ιμπεριαλισμού» που έχει αποσταθεροποιήσει τον κόσμο για γενιές.

Ο Κασπάροφ έχει δίκιο. Η λογική του –και η ηθική του διαύγεια– διαπερνούν την ομίχλη της δυτικής προσοχής. Ο πόλεμος του Πούτιν δεν είναι ένας αγώνας για εδάφη, αλλά ένας αγώνας για αντοχή. Στο μυαλό του, η Ρωσία εξακολουθεί να είναι το φρούριο που άντεξε στον Ναπολέοντα και στον Χίτλερ, ο αιώνιος υπερασπιστής του ιερού εδάφους της. Η αφήγηση είναι βαθιά ριζωμένη στη ρωσική κουλτούρα και πολιτική: η ιδέα ότι «η Ρωσία δεν κερδίζει ακριβώς πολέμους με την ευφυΐα ή την ταχύτητα», αλλά εξαντλώντας τους εχθρούς της! Αυτός ο μύθος –δηλαδή, η πεποίθηση ότι ο ίδιος ο χρόνος είναι όπλο– έχει διαμορφώσει τη στρατηγική του Πούτιν από την αρχή της εισβολής, το 2022 [ή καλύτερα από το 2014, από την προσάρτηση της Κριμαίας].

Αλλά η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται πάντα. Η μαζική επίθεση της Ρωσίας τον Μάιο του 2025 δεν πέτυχε σχεδόν τίποτα. Είναι σχεδόν μηδαμινά τα εδαφικά οφέλη. Ο μύθος της ανεξάντλητης ρωσικής ισχύος έχει διαλυθεί. Ο κάποτε τρομερός ρωσικός στρατός χάνει πόρους, ηθικό και νομιμότητα. Ωστόσο, ο Πούτιν προσκολλάται στην ελπίδα ότι η Δύση θα κουραστεί πριν από αυτόν – ότι η Ουάσινγκτον, οι Βρυξέλλες και το Λονδίνο θα παραλύσουν. Αυτό είναι το πραγματικό του πεδίο μάχης. Και γι' αυτό, όπως προτείνουν ο Κασπάροφ αλλά και το κύριο άρθρο της WSJ (στην ίδια σελίδα, A12, όπου δημοσιεύεται και η επιστολή του Κασπάροφ), «Δώστε στην Ουκρανία τους Τόμαχοκ, κύριε Πρόεδρε» (“Give Ukraine the Tomahawks, Mr. President”), η απάντηση είναι να ανατραπούν τα δεδομένα, να μεταφερθεί ο πόλεμος πίσω στο κατώφλι του Πούτιν.

Η φωνή του Κασπάροφ φέρει ασυνήθιστο ηθικό βάρος, ακριβώς επειδή είναι η φωνή ενός Ρώσου, ενός ανθρώπου που έχει κοιτάξει στην άβυσσο της αυταρχικής ψυχής της χώρας του και αρνήθηκε να παραδοθεί σε αυτήν. Η στάση του θυμίζει το ηθικό μαρτύριο των ηρώων του Ντοστογιέφσκι: μια ρωσική συνείδηση ​​που παλεύει με την ενοχή, την υποχρέωση, την πίστη και την ελευθερία. Το να μιλάει κανείς τόσο τολμηρά εναντίον του δολοφονικού καθεστώτος του Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είναι απλώς πολιτικό θάρρος. Είναι μια πράξη ηθικής στάσης.

Στο σκάκι, όπως και στη γεωπολιτική, η νίκη δεν ανήκει στους προσεκτικούς αλλά στους αποφασιστικούς παίκτες. Η κίνηση του Γκάρι Κασπάροφ είναι τολμηρή, ίσως και επικίνδυνη, αλλά την υποκινεί ένα μεγάλο δίκιο. Είναι καιρός η Δύση να σταματήσει να παίζει άμυνα και να αναλάβει επιτέλους την πρωτοβουλία. Μήπως και η ίδια η Ρωσία τελικά δεν ανοίγει τον ασκό του Αιόλου, δοκιμάζοντας στις 21 Οκτωβρίου 2025 τον πύραυλο τύπου 9M730 Burevestnik (nuclear-powered, nuclear-armed) που έμεινε στον αέρα για πάνω από 15 ώρες; Ο κόσμος χρειάζεται στρατηγική τόλμη και ειρήνη – και, φυσικά, προέχει να αποφύγει τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.