Τεύχος 165

Τα ηγεμονικά εμβλήματα, το στέμμα και το ξίφος του βασιλιά Όθωνα, έκθεση στην αίθουσα Τροπαίων «Ελευθέριος Βενιζέλος» της Βουλής. Διάρκεια: 2024-2073

Από το ανάκτορο που οικοδομήθηκε από Βαυαρούς για τον Όθωνα στην Αθήνα απουσίαζε κάθε ανάμνηση των χρόνων που βασίλεψε στην Ελλάδα. Τώρα πια, τα πολύτιμα έργα της γαλλικής χρυσοχοΐας του 1835, παραγγελία του βασιλιά Λουδοβίκου Α΄της Βαυαρίας,  βρήκαν, μετά την εκθρόνιση του Όθωνα το 1862, μόνιμη θέση στο πρώην ανάκτορο. Συγκρατούμε ότι, ακόμη κι αν παραδόθηκαν το 1959 από τον Οίκο των Βαυαρών Βίττελσμπαχ στον βασιλιά Παύλο, δεν εφέροντο ως ιδιοκτησία των Δανών Γκλύξμπουργκ, εντούτοις η οικογένεια τα ιδιοποιήθηκε. Το στέμμα του Όθωνα είχε τοποθετηθεί πάνω στο φέρετρο του βασιλιά Παύλου, τον Μάρτιο του  1964, το ίδιο και στην κηδεία της βασίλισσας Φρειδερίκης τον Φεβρουάριο του 1981. Τα ηγεμονικά εμβλήματα του Όθωνα βρέθηκαν τυχαία το καλοκαίρι του 2023 συσκευασμένα στο Τατόι. Το πέπλο μυστηρίου που τα σκέπαζε δεν υφίσταται πια. Παραχωρήθηκαν από το υπουργείο Πολιτισμού, ενώ στον υπομνηματισμό δεν αναγράφεται η προέλευση των ιστορικών κειμηλίων, όπως είθισται.

Άννα Εμμανουήλ, Εστί ηδονή, ΑΩ Εκδόσεις, Αθήνα 2024, 51 σελ.

Ποιήματα όχι μικρά μα με συμπυκνωμένη στιχοποιία (κάθε στίχος αποτελείται συχνά από ένα ουσιαστικό και από ένα ρήμα ή αποτελεί μια ρηματική ενέργεια από μόνη της). Ποιήματα που δεν αποφεύγουν την έκταση πλην επιζητούν τη συγκέντρωση της έντασης σε μία ή δύο μονάδες εκάστοτε, ικανές να μετατραπούν σε αυτόφωτες πηγές που υπηρετούν αντιστοίχως ένα ή δύο νοήματα και αρθρώνονται επί τη βάσει μίας ή δύο ομόλογων εννοιών.

Βασίλης Παπαδόπουλος, Η ακαταμάχητη τάση των Ελλήνων να γράφουν ποίηση, Ίκαρος  2024, 368 σελ.

Στο νέο του βιβλίο, εντυπωσιακό σε έκταση και περιεχόμενο, ο Βασίλης Παπαδόπουλος συγκεντρώνει δεκαοχτώ δοκίμια που έγραψε κατά το διάστημα 2017-2023, εκτός από ένα που φέρει προγενέστερη χρονολογία γραφής και ήταν εισήγηση σε συνέδριο στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου. Περίπου τα μισά από αυτά τα δοκίμια έχουν παραμείνει αδημοσίευτα έως σήμερα. Συγκομιδή αξιοπρόσεκτη, δηλώνει κυρίως το πάθος γραφής που τον διακατέχει κατά τα τελευταία χρόνια, όπως και την αναμφισβήτητη λογιοσύνη που τον χαρακτηρίζει. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι διδάσκει στη Διπλωματική Ακαδημία του υπουργείου Εξωτερικών θέματα πρακτικής διπλωματίας και πολιτισμού.

Mieko Kawakami, Ο Παράδεισος, μετάφραση από τα αγγλικά: Κίκα Κραμβουσάνου (πρωτότυπη γλώσσα: ιαπωνικά), Gutenberg, Αθήνα 2023, 251 σελ.

Γουίλιαμ Γκόλντινγκ, Ο άρχοντας των μυγών, μετάφραση από τα αγγλικά: Έφη Τσιρώνη, Διόπτρα, Αθήνα 2021, 371 σελ.  

Georges Simenon, Ο ωρολογοποιός του Έβερτον, μετάφραση από τα γαλλικά: Αργυρώ Μακάρωφ, Άγρα, Αθήνα 2024, 225 σελ. 

Δεν φταίνε τα κινητά. Ούτε φταίει ότι, σε κάποιες περιπτώσεις, οι γονείς είναι χωρισμένοι. Τα αίτια της παιδικής και της εφηβικής βίας είναι βαθύτερα – και απλώς οι κοινωνικές συνθήκες μεγεθύνουν μια ενόρμηση της παιδικότητας προς παραβατικές συμπεριφορές που αδυνατούμε να ελέγξουμε και να εξηγήσουμε. Τρία λογοτεχνικά βιβλία έχουν κατανοήσει καλύτερα την παιδική βία – ό,τι αδυνατούν να καταλάβουν συνήθως ηθικολόγοι συνομιλητές στα τηλεοπτικά δίκτυα ή στο Ίντερνετ, έπειτα από κάθε εκδήλωση παιδικής βίας που, από τα ΜΜΕ, σοκάρει τις ζωές μας. Και καλό είναι να μην έλθουμε αντιμέτωποι με αυτή στο οικογενειακό ή στο σχολικό περιβάλλον μας. ^[1]

Δημήτριος Λαμπίκης, Παλαιαί Φιλολογικαί Ημέραι, εισαγωγή – επίμετρο: Διονύσης Ν. Μουσμούτης, Όταν, Αθήνα 2024, 432 σελ.

Ο Δημήτρης Λαμπίκης δημοσιεύει τις αναμνήσεις του από τη λογοτεχνική ζωή της πρωτεύουσας του ελληνικού κράτους τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα – της Αθήνας της μπελ επόκ. Πρόκειται για υλικό που συγκεντρώθηκε φροντίδι του εκδότη του περιοδικού Ιστορία Εικονογραφημένη, Διονύση Μουσμούτη. Δημοσιευμένο υλικά αρχικά σε ογδόντα συνέχειες στην εφημερίδα Πολιτεία, το διάστημα 6 Νοεμβρίου 1927 - 15 Φεβρουαρίου 1928, ανοίγει ένα παράθυρο σε μια εποχή που τη γνωρίζουμε περισσότερο από τη μυθική αίγλη της.

Στο προηγούμενο σημείωμα ασχοληθήκαμε με ένα έως σήμερα άλυτο αίνιγμα που χαρακτηρίζει τα έμβια όντα επί Γης: την ομοχειρομορφία των βασικών δομικών στοιχείων, των αμινοξέων, από τα οποία αποτελούνται οι πρωτεΐνες, και των σακχάρων, βασικών συστατικών πολλών κλάσεων μορίων της ζωής όπως τα πολυσακχαρίδια και τα πυρηνικά οξέα.

Ιωάννης Μ. Κονιδάρης, Πολιτεία και Εκκλησία στην πράξη. Απάνθισμα άρθρων, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2024, 388 σελ.

Ο Ιωάννης Μ. Κονιδάρης συγκεντρώνει την αρθρογραφία του στο Βήμα για ζητήματα της Εκκλησίας, της εκκλησιαστικής κουλτούρας, για τη σχέση νομιμότητας και κανονικότητας ή για τα μεγάλα θέματα των σχέσεων κράτους και Εκκλησίας καθώς και τα θέματα που συνδέονται με τη θρησκευτική ελευθερία. Μεταξύ άλλων, στο βιβλίο συζητιούνται τα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα, η γεωπολιτική της Ορθοδοξίας, το ουκρανικό αυτοκέφαλο και, βεβαίως, η ύπαρξη δύο ορθοδοξιών, μιας ορθοδοξίας των δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και της ειρήνης και μιας ορθοδοξίας του αυταρχισμού και του πολέμου*. [ΤΒJ]

Adolescence. Μίνι σειρά βρετανικής παραγωγής, ψυχολογικό δράμα τεσσάρων επεισοδίων. Ιδέα-σενάριο: Jack Thorne, Stephen Graham.  Σκηνοθεσία: Philip Barantini. Διεύθυνση φωτογραφίας: Matthew Lewis. Παίζουν οι ηθοποιοί: Stephen Graham, Ashley Walters, Faye Marsay, Mark Stanley, Christine Tremarco, Owen Cooper, Amélie Pease. Πρεμιέρα: 13 Μαρτίου 2025. Netflix

Αριστουργηματική. Αψεγάδιαστη. Ό,τι πιο κοντινό στην τηλεοπτική τελειότητα εδώ και δεκαετίες. Η πιο δημοφιλής εκπομπή στο Netflix σε όλο τον κόσμο το Σαββατοκύριακο 15-16/3/2025 και η τρίτη πιο δημοφιλής αγγλόφωνη σειρά που μετέδωσε ποτέ η συγκεκριμένη πλατφόρμα.

Ο διάλογος: 

The New York Times: Κύριε Κάνεμαν, θα θέλαμε να προγραμματίσουμε μια συνέντευξη μαζί σας κατά τα μέσα Μαΐου (2024).

Κάνεμαν: Λυπάμαι, την 27η  Μαρτίου έχω κανονίσει να πεθάνω^[1]. 

Jean-Michel Guenassia, Και ο Θεός βοηθός, μετάφραση από τα γαλλικά: Χαρά Σκιαδέλλη, Εκδόσεις Διόπτρα, Αθήνα 2025, 544 σελ.

«À Dieu vat» («Και ο Θεός βοηθός»). Είναι παλιά χαρακτηριστική φράση των γαλλόφωνων (αρχικά τη χρησιμοποιούσαν μόνο οι ναυτικοί όταν άλλαζαν ρότα λόγω αντίξοων καιρικών συνθηκών) για να δηλώσουν την αποδοχή, αν όχι την υποταγή στο πεπρωμένο, στην αβεβαιότητα της μοίρας, στο δέος μπροστά στο άγνωστο και στον απρόβλεπτο χαρακτήρα της ζωής. Τον όρο αυτό επιλέγει για τίτλο στο τελευταίο μυθιστόρημά του (2023) ο Ζαν-Μισέλ Γκενασιά, ο δημοφιλής συγγραφέας που γνωρίσαμε στην Ελλάδα με τη μετάφραση της Λέσχης των αθεράπευτα αισιόδοξων (2009)^[1].