Έχει πολλές ιδιαιτερότητες αυτό το σημαντικό ετήσιο έντυπο με την εκδοτική του διαδρομή μοιρασμένη ανάμεσα στα τέλη του 19oυ και στις αρχές του 20ού αιώνα. Ξεκίνησε ως γελοιογραφικό Ημερολόγιο του έτους 1886, 184 μόνο σελίδων σε φτηνό χαρτί, με λίγα σκίτσα και ολιγάριθμους συνεργάτες, για να εξελιχθεί σε Εθνικόν Ημερολόγιον –Χρονογραφικόν, Φιλολογικόν και Γελοιογραφικόν – τη συνεργασία των καθ’ ημάς λογογράφων (μετ’ εικόνων).
Στο πρώτο κιόλας τομίδιο γινόταν εμφανής η εκτυπωτική δεξιοτεχνία, η μορφολογική αισθητική καθώς και η ευρηματική επιλογή θεμάτων και αξιόλογων συνεργατών από τον τριαντάχρονο εκδότη. Ο Κωνσταντίνος Φ. Σκόκος ξεκίνησε τον εκδοτικό μαραθώνιο του Ημερολογίου του, που κράτησε τριάντα τρία χρόνια, διατυπώνοντας τις προθέσεις του στο προγραμματικό άρθρο: «Προτίθεμαι να συγκεντρώσω τας λεπτοτέρας και αττικωτέρας ευφυΐας των παρ’ ημίν δημοσιολόγων». Παρακαλούσε μάλιστα με λεπτή ειρωνεία: «μη μου ελέγξητε την οίησιν, μηδ’ εκ των προτέρων κατειρωνευθήτε χαρακτηρίζων με ως υπερφιάλως περιαυτολόγον∙ γεύσασθε και ίδατε».
Οι επόμενοι τόμοι, μέχρι τον προτελευταίο, επιβλητικοί, έφθαναν τις 400-450 σελίδες σε καλής ποιότητας χαρτί και με εξαιρετική εικονογράφηση.
Στον πρώτο τόμο συνεργάστηκαν, μεταξύ άλλων, και οι Χαράλαμπος Άννινος, Πέτρος Κ. Αποστολίδης (Παύλος Νιρβάνας), Δημήτριος Κόκκος, Ιωάννης Δαμβέργης, Γεώργιος Σουρής. Ξεχωρίζει το άρθρο του Μιχαήλ Μητσάκη: «Η ελληνική γλώσσα». Από τα σατιρικά κείμενα του εκδότη με τα ποικίλα ψευδώνυμα (Σατανάς, Scoc, Compte Scoc) παραθέτω ένα καυστικό τετράστιχο:
Κοργιοί, κουνούπια, σκνίπες, ψύλλοι κα μερμήγκοι, / Να σε τσιμπούν φρικτά και να σε διαολίζουν, / Η βρώμα να σε πνίγη μέσα στο λαρύγγι, / Τα ουρητήρια να σε αρωματίζουν, / Η ζέστη να σε λυώνη σαν το αγιοκέρι, / Αυτό θα πη μες στην Αθήνα κ α λ ο κ α ί ρ ι!
Το Ημερολόγιον του έτους 1918, που έμελλε να είναι το τελευταίο της σειράς, θυμίζει στη μορφή τον ταπεινό πρώτο τόμο, σαν ακορντεόν με το άνοιγμα της καμπύλης και την επιστροφή στο αρχικό σχήμα. Οι λόγοι της συρρίκνωσης στις διακόσιες περίπου σελίδες εξηγούνται στο εισαγωγικό σημείωμα του εκδότη: Λόγω των πολεμικών γεγονότων το έντυπο δεν κυκλοφορούσε πλέον στην Τουρκία (κυρίως), στη Ρωσία και στη Ρουμανία («Και είναι, δυστυχώς, αυτή η πικρά αλήθεια. Η Ελλάς η ελευθέρα αδυνατεί να συντηρήσει μίαν έκδοσιν, ως το Ημερολόγιον»). Επιπλέον η υπερτίμηση των εκδοτικών ειδών και των ταχυδρομικών εξόδων κατέστησαν απαγορευτική τη συνέχιση της έκδοσης.
Έκδοση-καθρέφτης της πνευματικής ζωής
Από τη λογοτεχνική ύλη τού, τυπωμένου σε καλής ποιότητας χαρτί, τόμου «εξέχουν» τα διηγήματα αναγνωρισμένων συγγραφέων:
Δημοσθένης Βουτυράς: «Ο ταξιδιώτης»
Γρηγόριος Ξενόπουλος: «Μανταλένα»
Κωνσταντίνος Ν. Ράδος: «Ο ειρηνοδίκης»
Γαλάτεια Καζαντζάκη: «Ο φυγόδικος»
Χρ. Χρηστοβασίλης: «Μπήκαν κλέφτες στο Μανδρί».
Οι ταξιδιωτικές εντυπώσεις του Λαύρα από την Κέρκυρα, συνοδευμένες από σπάνιες πρωτότυπες εικόνες, διασώζουν ωραίες στιγμές του νησιού.
Στα «Ιστορικά σημειώματα» περνούν «Οι ονομαστοί κύνες: από τον Άργο του Οδυσσέα στον Ηπειρωτικό Κέρβερο του Αλεξάνδρου».
Εκτός από του εκδότη, κείμενα και στα δύο Ημερολόγια, αρχικό και τελικό, συνάντησα μόνο του Δημητρίου Βαρδουνιώτη (ψευδώνυμο Τίμων): «Επί τω θανάτω της Λιλής…» (1885) και «Ο ταύρος του Φαλαρίδος» (1918).
Στον τόμο του 1918 φιλοξενούνται σκίτσα του πρωτοεμφανιζόμενου Φωκίωνος Δημητριάδη που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα εκείνη τη χρονιά. Σχεδιασμός ανωνύμων με λεπτή ντελικάτη γραμμή, πριν αφιερωθεί στην πολιτική γελοιογραφία.
Όταν έκλεισε ο κύκλος του Ημερολογίου, ο Κωνσταντίνος Φ. Σκόκος δεν σταμάτησε την πνευματική του δημιουργική δραστηριότητα. Με την εκδοτική εμπειρία και τη γνώση του λογοτεχνικού χώρου, επιμελήθηκε δύο ανθολογίες: Το Ελληνικόν Διήγημα (1920) και Νεοελληνική Ανθολογία ποίησης (1923).
Στην ποιητική του Ανθολογία περιέλαβε δώδεκα ποιήματα του Καβάφη και συνόψισε τις αρετές της τέχνης του με εκπληκτική ευστοχία:
Είναι ο πρωτοτύπως ιδιόρρυθμος ποιητής, ο εξαφνίζων και ακατανόητος διά τους πολλούς, ο καταλύσας πάντα δεσμόν μέτρου και ομοιοκαταληξίας∙ του οποίου όμως τα ποιήματα, βαθυστόχαστα και κλασικώς λιτά εις την εξωτερικήν μορφήν, διαπνέει μία δυνατή και αληθινή πνοή της Τέχνης. Αν και εμπνευσμένα εκ θεμάτων ιστορικών και εντυπώσεων της πραγματικής ζωής, αποπνέουν εν τούτοις βαθύν λυρισμόν, λυρισμόν πεσιμιστικόν, απολήγοντα εις ένα λεπτότατον σαρκασμόν κατά της ματαιότητος των ανθρωπίνων.
