Μα να γυρίσει την πλάτη του στο κοινό; Μα να μη μας πει μια καλησπέρα; Και πώς τα τραγουδάει έτσι τα τραγούδια του! Αγνώριστα! Για κάτι τέτοια διαμαρτυρόταν το κοινό στις δύο συναυλίες του Μπομπ Ντύλαν στο Λυκαβηττό, το καλοκαίρι του 1993. Λίγα χρόνια νωρίτερα, το καλοκαίρι του «βρώμικου 1989», ο Ντύλαν είχε δώσει τις δύο πρώτες συναυλίες του στην Ελλάδα, στην Πάτρα και στο στάδιο του Παναθηναϊκού στην Αθήνα. Στη μεν συναυλία της Πάτρας, το κοινό έκανε «παραγγελιές» στον γερόλυκο του ροκ – έναν γηραλέο καλλιτέχνη 48 ετών! «Γερόλυκε, παίξε το “Αll Αlong the WatchTower”», φώναζαν. Ειρήσθω εν παρόδω, οι σεκιουριτάδες μπροστά στη σκηνή, κρατούσαν κουβάδες με νερό μήπως και ανάψουν τα αίματα του κοινού από όσα άκουγε και έβλεπε! Στη δε συναυλία της Αθήνας, πολλοί σνόμπαραν τον Ντύλαν αρνούμενοι να πάνε στο στάδιο να τον παρακολουθήσουν επειδή «είχε προδώσει» (;), επειδή «το είχε στρίψει», επειδή, επειδή… Όσοι δεν πήγαν τότε στη συναυλία ακόμη χτυπιούνται, γιατί εκείνο το βράδυέχασαν μια υπέροχη έκπληξη, τον Ντύλαν μαζί με τον Βαν Μόρισον στη σκηνή.
Αυτά είναι ορισμένα από τα ελληνικά ενσταντανέ του Μπομπ Ντύλαν. Που δείχνουν ότι, όσα χρόνια και αν περάσουν, το κοινό θα έχει μονίμως κάτι αρνητικό να πει για τον καλλιτέχνη. Δεν είναι κακό πράγμα η αρνητική κριτική. Κακό όμως είναι, κάκιστο, να έχουν την εντύπωση ότι ο Ντύλαν τους χρωστάει. Από πού κι ώς πού; Ας πάμε λίγο πιο πίσω. Το καλοκαίρι του 1965, ο Ντύλαν εμφανίζεται στο φεστιβάλ του Νιούπορτ. Οι καιροί έχουν αλλάξει προ πολλού, όμως η ταμπέλα της «φωνής μιας ολόκληρης γενιάς» έχει κολλήσει για τα καλά στον 24 ετών τότε δημιουργό. Και «η φωνή της γενιάς» δεν έχει προφανώς δικαίωμα να αλλάζει, όπως οι καιροί. Όταν ο Ντύλαν παίζει ζωντανά το καινούργιο, τότε, τραγούδι του, το «Like a Rolling Stone», το κοινό δεν παίρνει χαμπάρι. Ο δε σεβάσμιος Πητ Σίγκερ, ο εκφραστής της αμερικανικής φολκ της παλιάς σχολής, βγάζει τους ενισχυτές από τις πρίζες για να μην ακούγεται ο μιαρός ηλεκτρικός ήχος του Ντύλαν και των συν αυτώ, του Μάικ Μπλούμφιλντ και του Αλ Κούπερ!
Τον Μάιο του 1966, το κοινό, βρετανικό αυτή τη φορά, σε ένα θέατρο του Μάντσεστερ είναι τόσο τυφλωμένο που, ενώ ζει ιστορικές στιγμές –ο Ντύλαν παίζει τα καινούργια του τραγούδια από τον κλασικό, πια, δίσκο Highway 61 Revisited– κάποιος του φωνάζει «Ιούδα». Ο Ντύλαν, ψύχραιμος, απαντά: «Δεν σε πιστεύω. Είσαι ψεύτης». Νομίζετε ότι πρόκειται για γραφικές ιστορίες της δεκαετίας του 1960; Λάθος. Σεπτέμβριος του 2012, και ενώ ο Ντύλαν κυκλοφορεί τον 35ο δίσκο της καριέρας του, με τον τίτλο Tempest, ορισμένοι τον κατηγορούν για λογοκλοπή. Ο Ντύλαν αυτό, ο Ντύλαν εκείνο, ο Ντύλαν το άλλο. Ο Ντύλαν κλέβει, λένε, έναν αμερικανό ποιητή του 19ουαιώνα, όπως έντεκα χρόνια πριν είχε κλέψει στίχους ενός γιαπωνέζου ποιητή για να τους χρησιμοποιήσει για το δίσκο που είχε κυκλοφορήσει τότεμε τίτλο Love and Theft. Στο τραγούδι «Soon after Midnight», το δεύτερο του καινούργιου δίσκου του, ο Ντύλαν λέει σε ένα σημείο: «I have faced stronger worlds than yours, έχω ζήσει και χειρότερα». Αυτή θα μπορούσε να είναι η απάντησή του. Επιλέγει όμως να αντεπιτεθεί. Δικαίωμά του! Δίνει συνέντευξη στο περιοδικό Rolling Stone και λέει ότι όλα αυτά «είναι για κότες και χλεχλέδες». Ότι αυτοί που «με κατηγορούν για λογοκλοπή είναι οι ίδιοι άνθρωποι που, το 1966, με αποκάλεσαν Ιούδα, το χειρότερο όνομα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Και γιατί; Επειδή έπαιζα ηλεκτρική κιθάρα;» (Είναι έγκλημα να παίζεις ηλεκτρική κιθάρα. Όπως είναι έγκλημα, να μην έχεις εμφανιστεί στο Γούντστοκ – άλλο μείζον υπαρξιακό ζήτημα, είναι το γιατί δεν πήγε ο Ντύλαν στο Γούντστοκ. Όπως επίσης είναι έγκλημα να μη χαιρετάς το κοινό όταν βγαίνεις στη σκηνή και να μη λες «καλησπέρα», στα ελληνικά). Αλλά, για να σοβαρευτούμε: πού ήταν όλοι αυτοί οι Ιεροεξεταστές όταν ο Ντύλαν έγραφε:
The hollow horn plays wasted words / proves to warn. / That he not busy being born / is busy dying.
Μήπως επειδή, όπως λέει και ο στίχος του, δεν ήταν απασχολημένοι με τη ζωή αλλά με το θάνατο; Θάνατος ξέρετε, είναι ενίοτε και η βλακεία.
