Πολυτεχνείο

Ποιος μιλάει, άραγε, για την πτώση της χούντας πενήντα χρόνια μετά; Όσοι συμμετείχαν πραγματικά στην πτώση της, και ήταν λίγοι όταν οι πολλοί, ως συνήθως, έκαναν τη δουλειά τους και στέναζαν στα γήπεδα, είναι στο παρασκήνιο και φειδωλοί στις κουβέντες τους. Ανάμεσά τους ένας από τους πιο όμορφους ανθρώπους που γνώρισα. Σιωπηλή, όπως η πρωινή γαλήνη του δάσους, δεν επεδίωξε ποτέ καμιά τιμή και κανένα αξίωμα στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, ξεχασμένη απ’ όλους εκτός από τους φίλους της, είναι η φιλόλογος Ασπασία Καρρά. Ίσως, από τους πιο βασανισμένους ανθρώπους μετά τον ηρωικό Σπύρο Μουστακλή στη διάρκεια της δικτατορίας. Τη θυμούνται, βέβαια, κάποιοι πανεπιστημιακοί του εξωτερικού και η περίπτωσή της εμπλουτίζει τη διεθνή βιβλιογραφία για τα βασανιστήρια και το έμφυλο τραύμα στη διάρκεια της χούντας.

Στο Πολυτεχνείο, στου Ζωγράφου, η αστυνομία μπήκε σε χώρο κατειλημμένο εδώ και δεκαετίες, και τον απελευθέρωσε, δηλαδή τον έδωσε εκεί όπου ανήκει, στην πανεπιστημιακή κοινότητα. 

Αλέξης Παπαχελάς, Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974. Ο Ιωαννίδης και η παγίδα της Κύπρου. Τα πετρέλαια και το Αιγαίο. Ο ρόλος των Αμερικανών, Μεταίχμιο, Αθήνα 2021, 630 σελ.

Το βιβλίο Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974, ανατέμνει τεκμηριωμένα, κάνοντας χρήση νέων πρωτογενών πηγών, τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις την εποχή της απριλιανής χούντας μέχρι και την αυγή της μεταπολίτευσης. Ο τίτλος είναι δηλωτικός: υπάρχουν (ακόμα) «κρυμμένες υποθέσεις» για την περίοδο στην οποία αναφέρεται το βιβλίο, που σε πολλές από αυτές η 25χρονη έρευνα του Αλέξη Παπαχελά ρίχνει φως. Όπως όμως αναφέρει ο συγγραφέας στην ακροτελεύτια φράση του επιλόγου του, για κάποιες άλλες εξακολουθούν να λείπουν οι «μάρτυρες» και οι «αποδείξεις».

Η επέτειος του Πολυτεχνείου και οι συζητήσεις για το νόημά του και τους αγωνιστές κατά της χούντας φέρνει στη μνήμη έναν αξέχαστο ανάμεσά τους, τον Βαγγέλη Καργούδη^[1]. Και μας υποχρεώνει να ανακαλέσουμε μια παλιά του συνέντευξη, που παραχώρησε στον Κωστή Κορνέτη, τα χρόνια που ο Κορνέτης συγκέντρωνε μαρτυρίες για το διδακτορικό του, που είχε θέμα τα παιδιά της δικτατορίας. Πόκειται για απομυθοποιητική μαρτυρία, που καταγράφει τους συσχετισμούς της εποχής, το κλίμα της δικτατορίας, τους εναλλακτικούς τρόπους πολιτικής στράτευσης και τη σημασία του πολιτικού ρεαλισμού σε δύσκολες εποχές. 

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΟΥ BOOKS' JOURNAL - τχ. 1967, Ιούνιος 2016