Πολιτική επιστήμη

Hannah Arendt, Περί βίας, μετάφραση από τα αγγλικά: Άννα Δαμιανίδη, Δημήτρης Ψυχογιός, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2020, 184 σελ.

Το Περί Βίας είναι μάλλον το σημαντικότερο και διασημότερο από τα operaminores της Χάννα Άρεντ, η οποία επανέρχεται και εμβαθύνει στο θέμα των σχέσεων εξουσίας και βίας που είχε ήδη θέσει στην Ανθρώπινη Κατάσταση, κάπου δέκα χρόνια νωρίτερα, αλλά και στο Για την Επανάσταση, στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Γιατί ασχολήθηκε τόσο συστηματικά με την πολιτική βία; Για να υποστηρίξει τη μοναχική θέση της ότι εξουσία δεν είναι η διαχείριση της βίας αλλά το ακριβώς αντίθετό της: η βία εμφανίζεται όταν η πολιτική ισχύς, η εξουσία, καταρρέει. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τεύχος 107, Μάρτιος 2020.

Η Ελλάδα, από τα τέλη του 18ου αιώνα κι ύστερα, είναι μέρος της Δύσης. Μέρος της ευρωπαϊκής κανονικότητας, κινήθηκε ουσιαστικά με αυτό που λέμε στην κοινωνιολογία catch up στρατηγική. Έγινε δηλαδή εθνική προσπάθεια και στόχος «να πλησιάσουμε αυτούς που προπορεύονται» ή, με τους όρους της εποχής εκείνης, να πλησιάσουμε τα πολιτισμένα έθνη. Συμφωνώ με όσους υποστηρίζουν ότι, στην πραγματικότητα, η «Ανατολή» δεν έχει υπάρξει ποτέ ως πραγματική επιλογή για την ελληνική κοινωνία – και ακόμα λιγότερο για τις πολιτικές ηγεσίες. Το λέω αυτό με τη διευκρίνιση ότι ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος δεν ήταν μια σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Η Σοβιετική Ένωση δεν ήταν μέρος της «ασιατικής» Ανατολής ούτε ο κομμουνισμός ήταν μέρος κάποιας Ανατολής. Αντιθέτως, και οι δύο ήταν μέρος της δυτικής νεωτερικότητας. Αυτό είναι κεκτημένο νομίζω, δεν χρειάζεται να επιμείνουμε σε αυτό. Επανέρχομαι λοιπόν: δεν έχω καταλάβει, ούτε μπορώ να δω τι θα μπορούσε να σημαίνει η «Ανατολή» ως εθνική, ως στρατηγική επιλογή... Ο καθηγητής Γιάννης Βούλγαρης συζητά για τη θέση της Ελλάδας, για την εθνική ταυτότητα, για ον μοντερνισμό που μας διαμόρφωσε. Συνέντευξη στον Ηλία Κανέλλη, αναδημοσίευση από το Books' Journal τεύχος 102, Οκτώβριος 2019.

Αρκάς, Τα παιδικά χρόνια ενός πρωθυπουργού, Γράμματα, Αθήνα 2019, σελ. 64

Ο Αρκάς δεν είναι αριστερός. Είναι αντικομφορμιστής και εν τέλει βαθύς κριτικός της εξουσίας που εμφανίζεται ως αυτονόητη και φυσική. Αυτό καλό είναι να το γνωρίζουν και οι πολλοί όψιμοι φίλοι του, εκείνοι που νομίζουν ότι έγινε αντιαριστερός, δεξιός, δικός τους

Όσο ανεπιβεβαίωτη και λανθασμένη ήταν η πρόβλεψη του Φράνσις Φουκουγιάμα για το «Τέλος της Ιστορίας», τόσο πρόωροι και προορισμένοι μόνο για εντυπωσιασμό, στην καλύτερη περίπτωση, είναι και οι αυξανόμενοι ισχυρισμοί για το «Τέλος του Φιλελευθερισμού» (και της φιλελεύθερης δημοκρατίας). Η ευρωπαϊκή πολιτική αλλάζει, κάτι που δεν είναι κακό. Το αν θα οδηγήσει στο τέλος ή στην αναζωογόνηση της φιλελεύθερης δημοκρατίας εξαρτάται από όλους εμάς, από την ηχηρή μειοψηφία των λαϊκιστών καθώς και από τη σιωπηλή πλειοψηφία των φιλελεύθερων δημοκρατών. Ο Κας Μούντε για τον λαϊκισμό, τον εξτρεμισμό και τη δημοκρατία στην Ευρώπη. Αναδημοσίευση από το Books' Journal, τεύχος 94.

Σκέψεις με αφορμή το βιβλίο των Cas Mudde, Cristóbal Rovira Kaltwasser, Λαϊκισμός. Μια συνοπτική εισαγωγή, Επιμέλεια: Πέτρος Παπασαραντόπουλος, Θεσσαλονίκη, Επίκεντρο, 2017

Ναυσικά Παπανικολάτου, Η δημοκρατική πολιτεία στον Αλέξης ντε Τοκβίλ, Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2016, 440 σελ.

Δεν πρόκειται για ακόμα ένα εγκώμιο του Τοκβίλ, πίσω από το οποίο κρύβεται η κυρίαρχη σήμερα στη χώρα ρηχή, ρηχότατη ένθεν και ένθεν, αντίληψη γι’ αυτόν και τον φιλελευθερισμό. Η Ναυσικά Παπανικολάτου αναλύει το συνολικό έργο του Τοκβίλ χωρίς να κάνει αγιογραφία. Η συγγραφέας δημιουργεί το κατάλληλο επιστημονικό και πνευματικό  κλίμα για την ανάδειξη του πραγματικού και όχι του επιθυμητού Τοκβίλ.