Γνωρίζει καλά τα κοινωνικά κριτήρια. Έτσι, μετά την τακτοποίηση των χρηματιστηριακών υποθέσεων και των κληρονομικών διεκδικήσεων στη Λωζάνη, πηγαίνει στο Παρίσι για την αγορά αυτοκινήτου. Στόχος να μην υπάρχει ίδιο στην Αθήνα.
Στο Παρίσι, ευτυχής, στέλνει αντίστοιχα γράμματα∙ χαρακτηριστικό ότι σ’ αυτό που δημοσιεύεται (όπως και σε όλα από το Παρίσι), ελάχιστες είναι οι τελείες μεταξύ των φράσεων. Τα θαυμαστικά, δεκάδες.
Το πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου, του 1963, γίνεται στο Παρίσι το ετήσιο Salon d’auto. Είναι το 50ό και είναι αφιερωμένο στην επέτειο: «Εκατό χρόνια αυτοκίνητο». Η κοσμοσυρροή μεγάλη, αγοραστές, έμποροι και περσόνες του οικονομικού, πολιτικού και καλλιτεχνικού κόσμου –Υβ Μοντάν, Μωρίς Σεβαλιέ κ.ά.– είναι εκεί. Παρουσιάζεται μια γκάμα ιστορικών μοντέλων, αλλά κι εκείνα που θα κυκλοφορήσουν το 1964 στον δυτικό και στον ανατολικό κόσμο. Μερικές εταιρείες έχουν φέρει προς επίδειξη και επαναστατικά μοντέλα του απώτερου μέλλοντος. Ο Σπύρος είναι εκεί από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα.
Έχει ένα πλεονέκτημα που θέλει να εκμεταλλευτεί. Μπορεί να φέρει στην Αθήνα αφορολόγητο αυτοκίνητο με τη μισή δαπάνη.
Στο Salon, η προσφορά είναι μεγάλη. Δυσκολεύεται να διαλέξει μοντέλο. Έπειτα από πολλές σκέψεις, κατευθύνεται ή στο sport Sunbeam Talbot ή στο Capri. Τελικά, διάλεξε το Capri. Οι λόγοι, πιο πρακτικοί από τα αρχικά του κριτήρια: χωράει άνετα τρεις, δηλαδή και την αγαπημένη του αδερφή, Αγγελικούλα. Το αναφέρει στο τελευταίο γράμμα (Παρίσι, 12/10/1963).
Έτσι τελειώνει η αλληλογραφία (σαράντα γράμματα: Απρίλιος-Οκτώβριος 1963), προς τη Μαιρούλα, του κοσμοπολίτη Αλεξανδρινού Σπύρου, που στην τελευταία φάση της ζωής του έγινε Αθηναίος, όπως και πολλοί άλλοι Έλληνες της διασποράς, κάτοικος της οδού Ηρακλείτου. Πώς να ήταν άραγε η ζωή τους στη συνέχεια. Δεν θα μάθουμε, αλλά μπορούμε να τη φανταστούμε.
Από την επόμενη εβδομάδα η στήλη θ’ ασχοληθεί μ’ έναν άλλο Έλληνα της διασποράς που, μετά την περιπλάνησή του σε Αϊβαλί-Σμύρνη-Χάλκη-Πόλη-Οδησσό, έφτασε στην Αθήνα: τον Σωκράτη.
Επιστολή 5η (αποσπάσματα):
Paris 4/10/63, 5h το πρωί.
Αγαπημένη μου Μαιρούλα.
Δεν ξεύρω από πού να αρχίσω να σου περιγράφω τας εντυπώσεις μου από το Salon d’auto! Είναι κάτι το θαύμα, κάτι τι το τόσο εξαιρετικόν που είναι αδύνατον να περιγραφή! Εν πρώτοις τι κόσμος! Τι Elegance, τι ρόμπες, τι κοσμοπολιτισμός! Απ’ όλον τον κόσμον ήλθανε! Μεταξύ αυτών, κι ένα σωρό μικροί πιτσιρίκοι μαθηταί και φοιτηταί με τα βιβλία της μηχανικής εις τα χέρια των (όπως και ο πιτσιρίκος σου) επερίμεναν ώρες απ’ έξω για να ανοίξη τις πόρτες του!
Μαιράκι μου χρυσό, δεν πρέπει να χάσης ένα τέτοιο ωραίο θέαμα! Μια φορά εις την ζωήν πρέπει να το ιδής! Του χρόνου ασφαλώς θάλθωμεν και θα το ιδής! Ο Οκτώβριος είναι η ωραιωτέρα εποχή εις το Παρίσι! Μόλις, κάνει κρύο, ήλιος, και ο κόσμος είναι χυμένος εις τους δρόμους! Θέατρο, όπερα, Conférences, συναυλίαι, expositions, όλα ανοίγουν τον Οκτώβριον! Δεν ξεύρω γιατί, το Παρίσι μου έκανε τεραστίαν εντύπωσιν! Ίσως, επειδή είμαι μεγάλος, και όχι πλέον νέος φοιτητής, και ως εκ τούτου δίδω την ανάλογον σημασίαν εις το κάθε ωραίον πράγμα!
Αλλά πόσον κουράζει το Παρίσι! Διότι όλη η ζωή είναι εντατική, όλα τα πράγματα τείνουν εις το maximum της απόδοσής των! Είναι η φυσιολογική perfection που κινεί το κάθε πράγμα, που σε κουράζει να την παρακολουθήσης πνευματικώς και σωματικώς. Φαντάσου εις το salon d’auto επήγα από τας 2h, το απόγευμα, και έφυγα η ώρα 9h, το βράδυ! Καθ’ όλον το διάστημα όρθιος, δεν έπαψα να ομιλώ, να συζητώ, να θέτω ερωτήσεις μηχανικής, ασφαλείας δρόμου, οικονομίας βενζίνης κ.λπ.! Προθυμότατοι ειδικοί μηχανικοί, ειδικοί τοπογράφοι της Ευρώπης, σου έδιδον απαντήσεις εις 5 γλώσσας (γαλλικά, αγγλ., γερμ., ιταλικά και ισπανικά)! Εις την κάθε μάρκα, εις το κάθε αυτοκίνητο εύρισκα κάτι τι το à part! Για αυτό ακριβώς δεν μπορώ να διαλέξω! Εκεί που αποφασίζω, ευρίσκω αμέσως ένα άλλο προτέρημα εις άλλο αυτοκίνητον! Σε πολλά stands με παίρνουν ή για μηχανικό αυτοκινήτων, ή για μεγάλον ex-coureur des courses d'auto! Τόσο τεχνικές είναι oi ερωτήσεις μου!
Αν ήσο δίπλα μου, ίσως να με είχες σκουντήσει ήδη να αποφασίσω! Αλλά ασφαλώς θάχες ζαλισθή από την ambiance! Εις την Αθήνα υπάρχουν ευτυχώς όλοι οι αντιπρόσωποι των μαρκών που μ’ αρέσουν (ερωτώ πάντοτε, αν υπάρχη αντιπρόσωπος εις Αθήνας). Αλλά ένα 50% από τα μοντέλα της κάθε μάρκας δεν έρχεται εις την Ελλάδα, αφ’ ενός μεν ένεκεν τιμής, αφ’ ετέρου της μεγάλης εκκεντρικότητος που παρουσιάζουν, ο Έλλην πελάτης διστάζει να το αγοράση! Π.χ. είδα μοντέλα Mercedes, που δεν τα είδα εις την Ελλάδα! Προορίζονται μόνο διά τας μεγάλας πόλεις, Ευρώπης και Αμερικής (Παρίσι, Λονδίνο, Ρώμη, Νέα Υόρκη)! Ακριβώς ένα από τα ωραία μοντέλα αυτά που μάλλον δεν θα έρθουν εις την Ελλάδα ψάχνω να εύρω (όχι εννοείται Mercedes), κι αν το επιτύχω, θα ιδής τι φανταχτήν εντύπωσιν θα κάνωμεν εις Αθήνας! Εις το τέλος θα το επιτύχω! Αλλά αν δεν το επιτύχω (βλέπεις σκέφτομαι πολύ και το χρήμα που χρειάζεται ένα τέτοιο μοντέλο, όσον κι αν είναι πάμφθηνον εν συγκρίσει με τας τιμάς των Αθηνών), τότε θα αποφασίσω να πάρω ένα Opel ή Ford και ιδίως της Opel, το πλέον ωραίον της μάρκας αυτής, μοντέλο! Αλλ’ οπωσδήποτε, ό,τι, κι αν παραγγείλω, ενωρίτερα από τα μέσα Ιανουαρίου 1964, δεν ημπορούμεν να τόχωμεν εις Αθήνας. Αι παραγγελίες πίπτουν βροχηδόν εις το salon d’auto.
Μην ανησυχείς, Μαιρούλα μου, ωρκίσθην να μην αφήσω την Γαλλίαν πριν να τελειώσω την αγορά ενός αυτοκινήτου! Τρώγω χρόνον και ημέρες! Αλλ’ ο χρόνος αυτός δεν πάει ποτέ εις τα χαμένα εδώ εις το Παρίσι! Κάθε ημέρα, κάτι μαθαίνω, ή εις το επάγγελμά μου (επισκέπτομαι κάθε μέρα βιβλιοπωλεία κ.ά.), ή εις άλλα πράγματα της ζωής! Σήμερα, π.χ. το πρωί θα πάω εις ένα congres του πανεπιστημίου που γίνεται διά την εφαρμογήν των νέων φαρμάκων εις την Ιατρική (congres de l'application des nouveaux produits pharmaceutiques) θα πάρω πολλά échantillons[i] από φάρμακα.
Λοιπόν έχω αποφασίσει τα εξής ως προς το αυτοκίνητον:
1ον) Από σήμερον έως την Δευτέραν το πρωί θάχω αποφασίση δι’ ένα αυτοκίνητον.
2ον) Εάν τυχόν και δεν θα αποφασίσω, έχω γράψη ήδη εις την Αγγλίαν (το γράμμα φεύγει σήμερα) και θα παραγγείλω ένα ωραίο Coupe λεγόμενον Capri αλλά με μηχανήν Lotus-Ford (δηλ. πάρα πολύ γερή) φτιασμένο επίτηδες διά μεγάλες τουριστικές διαδρομές!
3ον) Πριν έρθω εις Αθήνας, θα κατέβω εις την Λωζάννην διά τους εξής λόγους:
α) Δεν πρόκειται να εξοδεύσω τίποτα πάρα πάνω, διότι το express orient, περνά από την Λωζάννην και παίρνοντας το εισιτήριον από την Λωζάννην μου αφαιρείται η διαδρομή Paris-Lausanne, ως prix. Είναι το ίδιο τραίνο.
β) Θα κοιμηθώ μία νύχτα ή δύο το πολύ και εις την Λωζάννην και θα πάρω την επομένην το Express δι’ Αθήνας, και έτσι γλυτώνω μία νύχτα επιπλέον ή στο τραίνο μέσα. ( Paris-Athènes = 3 νύχτες, Lausanne – Athènes = 2 νύχτες)
γ) Θα επωφεληθώ να συναντήσω τον Cottier, νάχω φρέσκα νέα. Θα εύρω μίαν δικαιολογίαν, (διατί δεν ήλθα ακόμη εις Αθήνας), χωρίς όμως να συναντήσω κανέναν άλλον από τους γνωστούς μας
δ) Πρέπει να πάω εις την Λωζάννην, διά να αλλάξω το τσεκ των 2000 fr. Suisse που επήρα διά το αυτοκίνητον, διότι το υπέγραψα προς όφελος του αυτοκινήτου Taunus και η δουλειά, όπως σου έγραψα, δεν έγινε. Πρέπει να το μετατρέψω εις άλλο όνομα που θα αγοράσω.
Οπωσδήποτε, ελπίζω, τέλος της προσεχούς εβδομάδας να είμαι εις Αθήνας.
Χθες, το πρωί επέρασα τον καιρόν μου εις τα μαγαζιά και ηγόρασα ό,τι μου είπες, Μαρία μου, εκτός από το houbigant [ii] δεν υπάρχει πουθενά και ούτε κατασκευάζεται πλέον.
Ηγόρασα πράγματα διά 112 fr. Γαλλικά αλλά επλήρωσα μόνο 89 fr. Γαλ., διότι επέτυχα έκπτωσιν 20%. Έμαθα εκ τύχης ότι άμα πληρώνεις σε τουριστικόν φράγκον και παντού έκπτωσιν 20%.
[...]
Η κοινή αγορά επέδρασε καταπληκτικώς εις τας Γαλλικάς τιμάς. Τα θέατρα φθηνά! Πληρώνεις δι’ ένα πρώτης τάξεως έργον του Strindberg, παραδείγματος χάριν και σε καλήν θέσιν μόνο 7 fr. Γαλλ., Par contre[iii] τα cinema (της 1ης τάξεως) είναι πολύ ακριβά! Διά να ιδής το «Guépard[iv]» (ένα από τα ωραιότερα φιλμ του 1963) εις cinema των Champs Elysées πληρώνεις 15 fr. Γαλλικά εις μίαν κοινήν θέσιν! Εννοείται dancing, cabaret, κ.λπ. που η champagne είναι obligateur[v], είναι φωτιά!
Μαιράκι μου, […] Σημείωσε επίσης, ότι διά την residence[vi] εις την Γαλλία, μου την δίδουν και σήμερα πληρώνοντας 5 fr. Γαλλικά μόνον κάθε χρόνον! Εκεί εις την Ελβετίαν, ζητούνε ένα σωρό χρήματα, παρ’ όλην την ευκολίαν που την παίρνεις και εκεί! Όταν έλθω θα συζητήσωμεν το ζήτημα των résidences, διότι η κάθε μία απ’ αυτές σου παρουσιάζει ορισμένα avantages. Πάντως είμεθα από τους σπανίους ξένους που μας δίδεται residence τόσο εύκολα και εις τα δύο κράτη!
Σας φιλώ γλυκά, γλυκά!
Αν θέλετε γράψετε γράμμα εις Poste-Restante-Rue Danton Paris 6eme, και αν δεν είμαι θα μου το στείλλουν.
[i] Δείγματα.
[ii] Μάρκα και κατάστημα αρωμάτων.
[iii] Αντιθέτως.
[iv] Ο Γατόπαρδος του Λουκίνο Βισκόντι.
[v] Υποχρεωτική.
[vi] Άδεια παραμονής.