Τεύχος 115

Στο περιοδικό Πανδώρα[1]το 1868, ο Κωνσταντίνος Ν. Σάθας δημοσιεύει άρθρο με τίτλο «Ελληνικαί εφημερίδες», για τα φύλλα που παρουσιάστηκαν από το 1821 ώς το 1833 στο έδαφος της απελευθερωμένης Ελλάδας.

Ιδιαίτερη σημασία δίνει στη χειρόγραφη[2] Εφημερίδα του Γαλαξειδιού ή την ψευτο-εφημερίδα – ονομασία που δόθηκε στο φύλλο καθώς οι ειδήσεις που καταγράφει είναι ή υπερβολικές ή παντελώς μυθώδεις.

Το πρώτο γνωστό φύλλο της εφημερίδας φέρει ημερομηνία 27 Μαρτίου 1821, ταυτόχρονη με το ξέσπασμα της Επανάστασης. Είναι επίσης γνωστή η επίδρασή της στον ενθουσιασμό των αγωνιστών εκείνο τον πρώτο καιρό του Αγώνα. Το Γαλαξείδι ήταν ο τόπος καταγωγής της οικογένειας του Κωνσταντίνου Σάθα και είχε τη δυνατότητα να συγκεντρώσει πληροφορίες από ανθρώπους της περιοχής που είχαν μνήμες, άμεσες ή έμμεσες από τα γεγονότα. Έτσι δημοσιεύει σχετικά αποσπάσματα από τα απομνημονεύματα του πρώην γερουσιαστή Κ.Χ. Παπαπολίτη, που είχαν γραφεί από τον ίδιο, καθ’ υπαγόρευση του τελευταίου, επιστολή του Γαλαξιδιώτη, Σ. Σάθα, καθώς και ειδήσεις από το φύλλο της εφημερίδας.

Λόγω της συμμετοχής του Books’ Journal στον εορτασμό των διακοσίων χρόνων, η στήλη επιλέγει να παρουσιάσει την επιστολή του Σ. Σάθα και τις ειδήσεις που αντιγράφει ο επιστολογράφος από φύλλο της εφημερίδας.

Εν Γαλαξειδίω 3 Σεπτεμβρίου 1868

Φίλε Κύριε!

Ευχαρίστως εκπληρών την αίτησίν σας ανακοινώ ό,τι γνωρίζω περί της ενταύθα εκδιδομένης κατά τας αρχάς του ελληνικού αγώνος χειρογράφου εφημερίδος.

Το Γαλαξείδιον, ένεκα της ναυτιλίας και των εμπορικών σχέσεων μετά της Πελοποννήσου και της Κωνσταντινουπόλεως εγκαίρως μυηθέν εις τα περί της ελληνικής επαναστάσεως, πρώτον της Στερεάς Ελλάδος ανεπέτασε την σημαίαν του Σταυρού συγχρόνως σχεδόν τη Πελοποννήσω, και δι’ εκτάκτων πεζοδρόμων ευηγγελίσατο το μέγα γεγονός εις πάντας τους μεμυημένους Στερεοελλαδίτας. Οι αποτελούντες την επαναστατικήν επιτροπήν του Γαλαξειδίου, δυσφορούντες επί τη απραξία των άλλων επαρχιών, επενόησαν εύλογόν τι τέχνασμα εις εξανάγκασιν των δισταζόντων και ενθάρρυνσιν των μαχομένων∙ έγραφον δηλαδή εφημερίδα διά της οποίας εβεβαίουν πάντας περί των συμπαθειών και ενεργειών της Ευρώπης, ιδία δε εις μεν τους Πελοποννησίους διεκοίνουν τας εν Στερεά μάχας, εις δε τους Στερεοελλαδίτας τας εν Πελοποννήσω, τερατωδώς ως επί το πλείστον παραμορφούντες τα πράγματα. Αρκετά αντίγραφα της εφημερίδος ταύτης απεστέλλοντο εις πολλούς, οίτινες παλλαπλασιάζοντες αυτά μετέδιδον και τοις απομεμακρυσμένοις. Κατοικούντες πόλιν μεταξύ κειμένην της Πελοποννήσου και Στερεάς ήσαν εις θέσιν να γιγνώσκωσι κάλλιον παντός τα συμβαίνοντα, αι δε μετά του εξωτερικού σχέσεις αυτών αρκετόν ήτο τοις πάσιν εχέγγυον ακριβούς γνώσεως των ευρωπαϊκών πραγμάτων. Όθεν μεγάλως επενήργησεν η εφημερίς των επί των πνευμάτων τυφλώς πιστευομένη υπό του λαού, υπό δε των ολίγων νοημόνων των δυναμένων να γνωρίζουν κάπως τα πράγματα επονομασθείσα ύστερον «ψευτο-εφημερίδα», διά τας εν αυτή γραφομένας τερατολογίας και ανυπόφορα ψεύδη. Όστις μελετήσει καλώς την ιστορίαν του ελληνικού αγώνος θέλει αναγνωρίσει, ότι και οι μάλλον φιλοπάτριδες και φιλαλήθεις ευρέθησαν πολλάκις εις την ανάγκην ίνα ψευσθώσιν, ίνα σώσωσι την πατρίδα.

Fake news του Αγώνα

Χάριν περιεργείας επισυνάπτω αντίγραφον ενός εις χείρας μου περιπεσόντος αριθμού της εν λόγω εφημερίδος, της οποίας έτερον αριθμόν έχει δημοσιεύσει ο κ. Ιω. Φιλήμων:[3]

«Αδελφοί Ρουμελιώται, προεστοί και καπεταναίοι του Λοιδορικιού, Μαλανδρίνου, Κράβαρι και όσοι εν Χριστώ αδελφοί.

Γαλαξείδι 27 Μάρτη 1821 .

Σήμερα μας ήρθαν είδησες από σημαντικά ποοσώπατα της Πόλης και του Μορέως και μας λένε το πώς οι Ρούσσοι επεράσαν τα Μπαλκάνια και τραβάνε ντρίτα στη Μπόλη. Το στράτευμα θα ήνε 200 χιλιάδες της στερηάς, και εκατό του πελάγου (Ν° 300.000). Η αρμάτα 8 βατσέλα, τοιπόντιδες και φοιγάδες 24 (Ν° 32). Οι Τούρκοι τραβιώνται στη πέρα πάντα.

Πέντε Ρούσικα καράβια εξεμπαρκάρισαν ασκέρι στη Μάνη και Νηόκαστρο, και τράβιξαν ντρίτα το κόρφο της Πάτρας για να βγάνουν το άλλο ασκέρι, το τσιμπιχανέ, και εκατό χιλιάδες φλωριά (Ν° 100.000), πεσκέσι της Ρουσσίας στους Ρωμαίους των αρμάτων.

Οι Μωραΐταις πήραν τη Τριπολιτσά, και οι Μανιάταις τη Καλαμάτα.

Αύριο μας έρχεται ο άρχοντας καπετάν Ανδρέας Λόντος με χίλιους πεντακόσιους Βοστιτζάνους, και ελπίζομε να εύρη ούλη τη Ρούμελη στ’ άρματα.

Την ώρα που γράφομε μας ήρθε γραφή από τον πιλότο των Ρούσσικων καραβιώνε Μαυροθαλασσίτη πως η αρμάτα άραξε στον Πάπα[4].

Ακόμη μας λέγει το πώς και η Φράντζα θέλει το Ρωμέικο.

Η βάρδιά μας[5] είδε τα καράβια στο κόρφο μας. Καλώς να μας έρθουνε».

[1] Κωνσταντίνος Ν. Σάθας, Πανδώρα, τόμος ΙΘ, Φυλλάδιον 343, 1 Σεπτεμβρίου 1868, σ. 212-216

[2] Για τη διακίνηση των εφημερίδων χρησιμοποιούσαν πεζοπόρους οι οποίοι μετέφεραν τα φύλλα σε διάφορους σχετικά κοντινούς παραλήπτες, αυτοί τα αντέγραφαν και με νέους πεζοπόρους τα προωθούσαν περαιτέρω. Ήταν σύστημα επιστολογραφίας των Βυζαντινών, οι οποίοι έγραφαν λόγιες και γενικού ενδιαφέροντος επιστολές, τις οποίες διέδιδαν και προωθούσαν, ακόμη και σε πάνω από χίλιους παραλήπτες, με τον τρόπο αυτό

[3] Ο Φιλήμων το δημοσίευσε στην εφημερίδα Χρόνος. Για την αναδημοσίευση εδώ, κρατήθηκε η ορθογραφία του κειμένου και μεταφέρθηκε στο μονοτονικό.

[4] Ακρωτήριον Άραξος, προ των Πατρών.

[5] Σκοπός.

Jean-Yves Ferri (σενάριο), Didier Conrad (σχέδιο), Αστερίξ (τχ. 38), Η κόρη του Βερσινζετορίξ, μετάφραση από τα γαλλικά: Σταματίνα Στρατηγού, Μαμούθ, Αθήνα 2020, 48 σελίδες

Το βασικό πρόβλημα με την τριακοστή όγδοη περιπέτεια του Αστερίξ είναι ότι έχει πέσει στην παγίδα του διδακτισμού, συχνά δανεικού από παλιότερες ιστορίες με τη σφραγίδα του Γκοσινύ, στο όνομα της πιο εξαπλουστευτικής αντίληψης για τη χειραφέτηση και την οικολογία. Κι αυτό τον κάνει προσδοκώμενο και ανιαρό. [ΤΒJ]

Ιστορικό διήγημα από την Καρολίνα Μέρμηγκα 

Τάκης Θεοδωρόπουλος, Τα πρώτα διακόσια χρόνια είναι δύσκολα. Δυο αιώνες νευρικής κρίσης, Μεταίχμιο, Αθήνα 2020, 166 σελ.

Η ιστορική αφήγηση του Παπαρρηγόπουλου οργάνωσε τη συλλογική αυτογνωσία του νέου ελληνισμού, υποστηρίζει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος, στη συνέντευξη που ακολουθεί. Και προτείνει να διαβάσουμε τη σύγχρονη ταυτότητά μας μέσω της αφήγησης του ιστορικού, μέσω της πεποίθησης για την αδιάλειπτη πολιτισμική συνέχεια του ελληνισμού από την αρχαιότητα έως σήμερα. Σε αυτή την αφήγηση έχουν θέση οι ήρωες των ομηρικών επών, ο Πλάτων και ο Αριστοφάνης, αλλά και όσοι βρήκαν έτοιμη την ελληνική γλώσσα για να εκφράσουν τα θέματα που απασχόλησαν τον νεότερο ελληνισμό, ο Σολωμός κι ο Κάλβος, ο Ροΐδης, ο Βιζυηνός και ο Παπαδιαμάτης, ο Τσίρκας, ο Αλεξάνδρου κι ο Βαλτινός. Σ’ αυτούς είναι η ταυτότητά μας, αλλά και στην Ευρώπη: καθότι είμαστε Έλληνες Ευρωπαίοι, δεν είμαστε έθνος ανάδελφον. Συνέντευξη στον Ηλία Κανέλλη, αναδημοσίευση από το τεύχος 115, Ιανουάριος 2021.

Κυκλοφόρησε το νέο τεύχος #115, Ιανουάριος 2021, του Books' Journal. Τα αναλυτικά περιεχόμενα: