Μεταπολίτευση

Γιάννης Πριόβολος, Εύελπις σε παράξενα χρόνια 1971-1975, Πατάκη, Αθήνα 2024, 384 σελ.

Υπάρχουν ιστοριογραφικά θέματα που φαίνονται σχεδόν ανιαρά. Εκεί όμως, συχνά, εμφανίζονται πεδία πραγμάτευσης στα οποία τέμνονται διαφορετικοί και επάλληλοι κόσμοι, όπως η πολιτική και η κοινωνία, κι ακόμα πιο πέρα η ιστορία των ιδεών και της κουλτούρας. Με φόντο τη συμπλήρωση πεντηκονταετίας από τη Μεταπολίτευση, η απομνημονευματική καταγραφή της πολιτισμικής και πολιτικής μετάβασης του φυτωρίου των ηγητόρων του Στρατού αποκαλύπτει όχι μόνο ανάλογες διαδικασίες, αλλά και τις επί μακρόν ενεργές παθογένειες, εισφέροντας αυθεντικά νέα ιστορική ύλη.

Τάκης Παππάς, Παράδοξη χώρα. Γιατί η Ελλάδα υστερεί σε σχέση με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία και τι μπορούμε να μάθουμε από αυτές;, Πατάκη, Αθήνα 2024, 312 σελ.

Η πόλωση μέσα στην κοινωνία και μεταξύ κοινωνίας και κομματικού συστήματος. Το νέο βιβλίο του Τάκη Παππά δίνει το έναυσμα για να ανοίξει μια αναγκαία συζήτηση: ποιοι είναι οι λόγοι ανακοπής της προόδου, την οποία η χώρα επιδιώκει, αλλά υπολείπεται στην επίτευξή της; Μήπως η πόλωση δεν είναι δομικό συστατικό αυτής της ανακοπής (εκτός της πόλωσης, υπάρχουν και σημαντικές συναινέσεις). Μήπως ζούμε σε μια φοβική δημοκρατία, τα χαρακτηριστικά της οποίας οι περισσότεροι προτιμούμε να παραβλέπουμε; [ΤΒJ]

H Μεταπολίτευση ως état d’âme*

Άγγελος Συρίγος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Μεταπολίτευση, 1974-1975. 50 ερωτήματα και απαντήσεις, Πατάκη, Αθήνα 2024, 312 σελ.

Το 1974, η μετάβαση από τη χούντα στη δημοκρατία, η αποκατάσταση της σταθερότητας και η διαχείριση των επιπτώσεων από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και την κατοχή περίπου του 36% του νησιού, ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το δημοψήφισμα που οδήγησε στη λύση του πολιτειακού ζητήματος στην Ελλάδα, η χάρη στους πραξικοπηματίες και η μετατροπή της ποινής τους σε ισόβια, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, η εξομάλυνση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής χωρίς συγκρούσεις και ρήγματα και η κατεύθυνση της χώρας προς την Ευρώπη και γενικότερα προς τις επιλογές του δυτικού κόσμου ήταν μερικοί ακόμα στόχοι που επιτεύχθηκαν. Το βιβλίο του Άγγελου Συρίγου και του Ευάνθη Χατζηβασιλείου αναλύει τις κορυφαίες επιλογές του πρώτου χρόνου μετά την πτώση της δικτατορίας και τις δυσκολίες που έθετε για την ευόδωση αυτών των επιλογών η περιρρέουσα ατμόσφαιρα.   

Πού πηγαίνει η Μεταπολίτευση;, εισαγωγή - επιμέλεια: Δημήτρης Χριστόπουλος. Πόλις, Αθήνα 2023, 136 σελ.

Η Δημοκρατία της Μεταπολίτευσης είναι ένα πολίτευμα συμπεριληπτικής πνοής. Ξεκίνησε με την επαναφορά στη νομιμότητα των κομμουνιστικών κομμάτων και συνεχίστηκε οκτώ χρόνια μετά με την ισότιμη ένταξη του εαμικού κόσμου στο πολιτικό σύστημα. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται –αν και άγαρμπη– η καύση των φακέλων το 1989. Το νήμα αυτό όχι μόνο δεν κόπηκε, αλλά δυναμώνει.

Δημήτρης Τζιόβας, Η Ελλάδα από τη χούντα στην κρίση. Η κουλτούρα της Μεταπολίτευσης, μετάφραση από τα αγγλικά: Ζωή Μπέλλα-Αρμάου, Γιάννης Στάμος, Gutenberg, Αθήνα 2022, 476 σελ.

Και τι δεν άλλαξε στην Ελλάδα από το 1974 ώς σήμερα. Η Ελλάδα έγινε εξωστρεφής, παρά τα σκαμπανεβάσματα απέκτησε δυτικόφρονα συνείδηση, η ετερότητα αντικατέστησε την κλειστή ταυτότητα. Έγινε αποδεκτή η διαφορετικότητα στις σεξουαλικές επιλογές, η ανοχή στον Άλλο είναι πια ευκολότερη, οι τέχνες έγιναν πιο οικουμενικές. Ωστόσο, η παρωχημένη ταυτότητα ελλοχεύει, στην ιστορία ή σε ζητήματα προσανατολισμού. Και κάποιες από τις αλλαγές δεν είναι προς το καλύτερο – όπως, π.χ., η εξέλιξη στο τοπίο των ΜΜΕ. Ένα βιβλίο για τη σύγχρονη Ελλάδα που μπορεί να τροφοδοτήσει πολλές συζητήσεις. [ΤΒJ]

Δημήτρης Τζιόβας, Η Ελλάδα από τη χούντα στην κρίση. Η κουλτούρα της Μεταπολίτευσης, μετάφραση από τα αγγλικά: Ζωή Μπέλλα-Αρμάου, Γιάννης Στάμος, Gutenberg, Αθήνα 2022, 476 σελ.

Τι ήταν η Ελλάδα όταν έπεσε η στρατιωτική δικτατορία, το 1974, και πώς άλλαξε τα επόμενα χρόνια; Ο καθηγητής Δημήτρης Τζιόβας διαβάζει τις εξελίξεις στο ελληνικό κράτος τα χρόνια της Μεταπολίτευσης όχι μέσα από την πολιτική αλλά μέσα από την κουλτούρα – από τις τέχνες και τα γράμματα, από τον Τύπο, από τα κοινωνικά κινήματα και τα κινήματα διεκδίκησης δικαιωμάτων. Και περιγράφει μια όχι πάντα ευθύγραμμη αλλαγή. [ΤΒJ]

Χριστίνα Πουλίδου, Χωρίς Πυξίδα, Μεταίχμιο, Αθήνα 2021, 368 σελ.

Το 2025, η Γαλλία βγάζει ακροδεξιά κυβέρνηση και αποχωρεί από το ευρώ, με αποτέλεσμα η Ευρώπη να κλυδωνίζεται. Στην Ελλάδα, υπάρχει ακόμα μια αριστερή εφημερίδα, του κόμματος ΠΡΙΖΑ, που αντιλαμβάνεται τη δημοσιογραφία όχι ως κομματικό πρόταγμα. Οι δημοσιογράφοι της έχουν βεβαίως βαθιές διαφωνίες – αλλά όταν χρειάζεται είναι ο ένας πλάι στο άλλο. Ένα μυθιστόρημα πολιτικής φαντασίας με στοιχεία από τη σημερινή πραγματικότητα. [ΤΒJ]

Γιώργος Κυριακόπουλος, Η περίληψη. Μυθιστόρημα, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2021, 125 σελ.^[1]

Η περίληψη της ζωής ενός νέου της μεταπολίτευσης που εκδράμει με την παρέα του σε ένα νησί, αλλά και μια περίληψη των χρόνων 1976-2000. Ένα βιβλίο για τη γενιά που, αμέσως μετά τη χούντα, έζησε μες στην πολιτική, πιστεύοντας ότι το προσωπικό είναι και πολιτικό, και συνύφανε τις ιδεολογικοπολιτικές αναζητήσεις της με έναν αγώνα για τη χειραφέτηση αλλά και τη μόρφωση. Μια κατάθεση ψυχής – και αφηγηματικής δεξιοτεχνίας. [ΤΒJ]

Απ’ τα επαναστατικά Συντάγματα στην πανδημία. Υπερβάσεις και υστερήσεις στο δρόμο προς ένα φιλελεύθερο και δημοκρατικό Σύνταγμα^[1] (τεύχος 127)