Πυρκαγιές 2023

Τα πύρινα μέτωπα που κατατρώγουν το σώμα του φυσικού μας πλούτου προκαλούν ένα πολιτικό τοξικό νέφος σχετικά με την ικανότητα διαχείρισης κρίσεων του κρατικού μας μηχανισμού. Μολονότι κανένας δεν αμφισβητεί ότι οι εστίες φωτιάς είναι ανθρωπογενείς στην πλειονότητά τους, είτε από αμέλεια είτε από πρόθεση, δεν εξετάζεται αυτό εν προκειμένω, η κλιματική αλλαγή δημιουργεί τις ευνοϊκότερες συνθήκες για την εξάπλωση και την αναζωπύρωση των πυρκαγιών, γεγονός που περιορίζει ακόμα πιο πολύ την ικανότητα του κρατικού μηχανισμού. Παρά το εκρηκτικό κοκτέιλ που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή, λίγο εστιάζουμε στην εξεύρεση λύσεων για να αντιμετωπιστεί συλλογικά αυτό το φαινόμενο. Και αυτό επειδή ένα διόλου ευκαταφρόνητο μέρος της κοινωνίας δεν πιστεύει στην απορρύθμιση του κλίματος. Ορισμένοι μάλιστα νιώθουν πιο άνετα πίσω από την ανωνυμία των social media, εκτοξεύοντας έναν βιτριολικό οχετό, γεμάτο εχθροπάθεια, εναντίον όσων δεν αναπαράγουν την αντικοινωνική τους συμπεριφορά, καταστρέφοντας οποιαδήποτε πιθανότητα να ανοίξει ένας γόνιμος διάλογος μεταξύ των κοινωνικών δυνάμεων για όσα πρέπει να αλλάξουν.

Αυτή η τακτική φυσικά δεν είναι καινούργια. Τη ζήσαμε τα χρόνια της πανδημίας, όταν οι ίδιες κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις καλλιεργούσαν δυσπιστία για τα εμβόλια, υποστηρίζοντας ότι αυτά δεν φτιάχτηκαν για αντιμετωπιστεί ο κορωνοϊός αλλά για να ικανοποιηθεί το κεφάλαιο και οι ορέξεις τάχα μου σκοτεινών δυνάμεων που απεργάζονται ένα σχέδιο εξόντωσης του ανθρώπινου είδους. Πού στοχεύουν; Στη διεύρυνση του χάσματος μεταξύ αρχόντων και αρχομένων και στην όξυνση της δυσπιστίας εντός των δυτικών κοινωνιών, διότι το φαινόμενο αυτό δεν είναι τοπικά περιορισμένο αλλά αφορά τη Δύση στο σύνολό της. Η εμπιστοσύνη, λοιπόν, μεταξύ πολιτών και κυβερνητικής τάξης αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την αντιμετώπιση των συλλογικών προβλημάτων. Είναι η απαραίτητη προνεωτερική συνήθεια, όπως θα πει και ο πολιτικός στοχαστής Φράνσις Φουκουγιάμα, για την επιτυχία και την εξέλιξη των νεωτερικών κοινωνιών. Όταν αυτή εκλείπει, τότε οι κίνδυνοι δεν αποτιμώνται ως κοινοί, η συλλογική δράση φθίνει, με αποτέλεσμα αλλού να εστιάζουν οι πολίτες –είτε μεμονωμένα είτε ως κοινωνικές ομάδες– και αλλού οι κυβερνώντες. Αυτό αφορά φυσικά και την εμπιστοσύνη προς τους επιστήμονες. Αν κατά την περίοδο της πανδημίας μεγάλο μέρος των πολιτών δεν τους εμπιστεύονταν, τότε η εμβολιαστική κάλυψη δεν θα είχε προχωρήσει και θα θρηνούσαμε περισσότερους νεκρούς.

Αν και στην περίπτωση της κλιματικής αλλαγής παρατηρείται επίσης ισχυρό ρεύμα αμφισβήτησής της, το οποίο δεν εδράζεται μονάχα σε σαθρά επιχειρήματα αλλά πυροδοτείται και από την εγγενή δυσπιστία απέναντι στους επιστήμονες και τους πολιτικούς, οι συνέπειές της εμφανίζονται σταδιακά, δίνοντας μια επίφαση κλιματικής κανονικότητας. Ωστόσο, στον μακρό χρόνο θα βρεθούμε αντιμέτωποι με τις πιο δυσάρεστες απ’ αυτές, όπως τη λειψυδρία, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την υπερθέρμανση. Όλα αυτά όμως δεν θα περιοριστούν αυστηρά στο ήδη επιβαρυμένο πλαίσιο των φυσικών καταστροφών αλλά θα μεταφραστούν και σε πολιτικά προβλήματα καθώς, μαζί με άλλους παράγοντες που αφορούν την πολιτική και κοινωνική συγκρότηση ορισμένων εύθραυστων κρατικών οντοτήτων της Αφρικής και της Νότιας Ασίας, θα τροφοδοτήσουν νέα μεταναστευτικά ρεύματα και νέες προκλήσεις προς την Ευρώπη. Είμαστε άραγε έτοιμοι να αναμετρηθούμε σε συλλογικό επίπεδο τόσο με τις φυσικές καταστροφές όσο και με τις κοινωνικοπολιτικές μετατοπίσεις που αυτές θα προκαλέσουν; Στην εμπιστοσύνη βρίσκεται η απάντηση.