Κυπριακό
Εμφάνιση άρθρων Books' Journal βάσει ετικέταςΗ γελοιότητα που βαφτίστηκε «προδοσία»
Σκοτεινή δεκαετία 1964-1974. Σειρά ιστορικής έρευνας του Αλέξη Παπαχελά, έξι επεισοδίων, που προβλήθηκε στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ, 2024.
Ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα η σειρά ντοκιμαντέρ Σκοτεινή Δεκαετία 1964-1974 της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ που έγραψε και παρουσίασε ο διευθυντής της Καθημερινής Αλέξης Παπαχελάς. Ο Παπαχελάς είναι, επίσης, ο συγγραφέας των σημαντικών βιβλίων Ο Βιασμός της Ελληνικής Δημοκρατίας, για την περίοδο από τα Ιουλιανά μέχρι την 21η Απριλίου 1967, στο οποίο στοιχειοθετείται ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και ο Λευκός Οίκος δεν είχαν σχέση με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου, και το πρόσφατο Σκοτεινό Δωμάτιο, από το οποίο αντλεί ένα σημαντικό μέρος του υλικού της η Σκοτεινή Δεκαετία.
Όταν μπήκαν οι βάσεις της δημοκρατίας
Άγγελος Συρίγος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου, Μεταπολίτευση, 1974-1975. 50 ερωτήματα και απαντήσεις, Πατάκη, Αθήνα 2024, 312 σελ.
Το 1974, η μετάβαση από τη χούντα στη δημοκρατία, η αποκατάσταση της σταθερότητας και η διαχείριση των επιπτώσεων από την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και την κατοχή περίπου του 36% του νησιού, ήταν ένα μεγάλο στοίχημα για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το δημοψήφισμα που οδήγησε στη λύση του πολιτειακού ζητήματος στην Ελλάδα, η χάρη στους πραξικοπηματίες και η μετατροπή της ποινής τους σε ισόβια, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, η εξομάλυνση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής χωρίς συγκρούσεις και ρήγματα και η κατεύθυνση της χώρας προς την Ευρώπη και γενικότερα προς τις επιλογές του δυτικού κόσμου ήταν μερικοί ακόμα στόχοι που επιτεύχθηκαν. Το βιβλίο του Άγγελου Συρίγου και του Ευάνθη Χατζηβασιλείου αναλύει τις κορυφαίες επιλογές του πρώτου χρόνου μετά την πτώση της δικτατορίας και τις δυσκολίες που έθετε για την ευόδωση αυτών των επιλογών η περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
«Κυριαρχική ισότητα»: ο Κληρίδης δείχνει το δρόμο
Σε όλες τις διακοινοτικές διαπραγματεύσεις μετά την ανακήρυξη χωριστού κράτους (1983) ο Ραούφ Ντενκτάς απαιτούσε, πριν από την εγκαθίδρυση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ΔΔΟ) στο πλαίσιο λύσης του Κυπριακού, να αναγνωριστεί ισότιμη με αυτή της Κυπριακής Δημοκρατίας κυριαρχία της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» οπότε Κυπριακή Δημοκρατία και «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου», ως ισότιμα κυρίαρχα κράτη, θα προχωρούσαν στην εγκαθίδρυση ενός νέου κράτους με τη μορφή Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Η θέση αυτή του Ντενκτάς έθετε δύο ανυπέρβλητα εμπόδια για τη λύση καθώς η ελληνοκυπριακή πλευρά απέρριπτε εκ προοιμίου αυτό τον όρο. Επιπλέον, η ελληνοκυπριακή πλευρά επέμενε σε αναδόμηση απλώς της Κυπριακής Δημοκρατίας από ενιαίο σε ομοσπονδιακό κράτος, πράγμα που σήμαινε κατάργηση της «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», έστω τη στιγμή πριν η λύση τεθεί σε εφαρμογή.
O Ρούφος, ο Πεπονής και μια άγνωστη πτυχή του Κυπριακού
Ο Ρόδης Ρούφος και ο έργω εκσυγχρονιστής πολιτικός Αναστάσης Πεπονής (1924-2011) γνωρίστηκαν τα δύσκολα χρόνια της κατοχής στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η κατοχική θητεία κατά τα φοιτητικά θρανία υπήρξε ολιγόμηνη. Από τον Οκτώβριο του 1942 έως τον Απρίλιο του 1943. Η φιλία τους, όμως, που ξεκίνησε εκείνη την εποχή και σφυρηλατήθηκε μέσα από τις κοινές αγωνίες και τα όνειρα της γενιάς τους –δηλαδή τους αγώνες, τις θυσίες αλλά και τις ήττες και τις απογοητεύσεις στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, του εμφυλίου, της μετεμφυλιακής περιόδου και, στο τέλος, της δικτατορίας των συνταγματαρχών– κράτησε ώς το τέλος, δηλαδή ώς τον πρόωρο, δυστυχώς, θάνατο του Ρούφου, το 1972.
Ο Σεφέρης του Ρόδη Ρούφου
Χαρτογράφηση μιας πολύμορφης σχέσης
Το έργο και, κυρίως, η προσωπικότητα του διπλωμάτη και ποιητή Γιώργου Σεφέρη άσκησαν αναμφίβολα ποικίλες επιδράσεις στον νεότερο συνάδελφό του και πεζογράφο Ρόδη Ρούφο. Η διαπίστωση αυτή συνάγεται από πολλές πηγές: από τις συχνές, άμεσες ή έμμεσες αναφορές σε στίχους και ποιήματα του Σεφέρη που εντοπίζονται τόσο στην τριλογία του για την Κατοχή και την Αντίσταση (το Χρονικό μιας σταυροφορίας, 1954-58/1972), όπως και στο «μυθιστόρημα του Κυπριακού Αγώνα» (Η Χάλκινη Εποχή, 1960)· από τα διάφορα σχόλια του Ρόδη Ρούφου σε επιστολές του – πρωτίστως προς τον στενότερο (όπως μαρτυρεί η αλληλογραφία τους) φίλο του, τον ποιητή και επίσης θαυμαστή τού Σεφέρη, Θεόφιλο (άλλως, «Μπούλη») Φραγκόπουλο· ακόμη και από τα λιγοστά ποιήματα που έγραψε και δημοσίευσε ο ίδιος – κατά βάση στα Κυπριακά Γράμματα. Στο κείμενο αυτό, θα σταθούμε σε κάποια (εν πολλοίς άγνωστα και αδημοσίευτα ώς σήμερα) τεκμήρια αυτής της πολύμορφης «μαθητείας» του Ρούφου στον δικό του Σεφέρη, όπως αποκαλύπτονται επίσης σε ποικίλα δοκίμια και παρεμβάσεις του, γραμμένα όλα την περίοδο 1963-1971 και συγκεντρωμένα (εν μέρει μόνο) στον τόμο Οι μεταμορφώσεις του Αλάριχου, λίγους μήνες πριν από τον πρόωρο θάνατό του το 1972 – ένα, δηλαδή, χρόνο μετά και την εκδημία του ακριβού του φίλου και «μέντορα».
Στην εποχή της εντεινόμενης αβεβαιότητας χρειάζονται λύσεις, όχι διαχείριση αδιεξόδων
Ένα νέο πολύ πιο ασταθές και επικίνδυνο σκηνικό διαμορφώνεται στις διεθνείς εξελίξεις με την όξυνση του ακήρυκτου πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και την εντεινόμενη λόγω πολιτικών αιτίων διεθνή κρίση ενεργειακής επάρκειας, ενώ έχει προηγηθεί η άτακτη αποχώρηση των δυτικών στρατιωτικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν.
Έγκλημα στο Κραν Μοντανά. Η ματαίωση ενός οράματος
Μακάριος Δρουσιώτης, Έγκλημα στο Κραν Μοντανά. Πώς και γιατί η Συμμορία ματαίωσε τη λύση του Κυπριακού. Διαφθορά, ανικανότητα και ξένες εξαρτήσεις, Αλφάδι, Λευκωσία 2021, 440 σελ.
Το σίριαλ της διαρροής εγγράφων του Κραν Μοντανά στην εφημερίδα της Κύπρου Φιλελεύθερος έχει έναν και μοναδικό στόχο: να στηρίξει το αφήγημα Αναστασιάδη αναφορικά με τη ματαίωση της λύσης στην ιστορική αυτή διάσκεψη. Μου θυμίζει αυτή η μεθόδευση την προσωπική επιστολή που μου έστειλε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, με ημερομηνία 11 Αυγούστου 2017, στην οποία, με την ίδια επιλεκτική παράθεση εγγράφων, προσπαθούσε να βγει «κούπα άπαννη» από την κρίση. (Ταυτόσημη επιστολή έστειλε και σε όσους άλλους τον στήριξαν δημόσια, στις προεδρικές του 2013, ως τον ηγέτη της λύσης.) Έδωσα κατ’ ιδίαν απάντηση στον Πρόεδρο. Ωστόσο, την εκτίμησή μου για τα γεγονότα, των οποίων είχα πλήρη γνώση, τη διατύπωσα δημόσια με άρθρα μου στον Τύπο.
SOS, Λευκωσία καλεί Πράγα
Γιαν Κόουρα, Διχοτομημένη Νήσος. Ψυχρός Πόλεμος και Κυπριακό την περίοδο 1960-1974, μετάφραση από τα τσεχικά: Κώστας Τσίβος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021, 224 σελ.
Παρά τα όσα πιστεύονται, το Κυπριακό, από την ανεξαρτητοποίηση της Κύπρου το 1960 έως και την τουρκική εισβολή του 1974, δεν είναι απλώς ένα θέμα του δυτικού κόσμου. Είναι μια ψυχροπολεμική αντιπαράθεση, στην οποία σημαίνοντα ρόλο διαδραμάτισε μια τρίτη σοσιαλιστική χώρα, η Τσεχοσλοβακία. Δυο φορές η Κύπρος αγόρασε όπλα από την Τσεχοσλοβακία, αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ειδικά η πρώτη παραγγελία της κυπριακής κυβέρνησης ξεπερνούσε τα 4,7 εκατομμύρια κορώνες. (τεύχος 122)
Μπίζνες και Κυπριακό
Απόσπασμα από την Έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής για τις Πολιτογραφήσεις (για τα «χρυσά διαβατήρια») στην Κύπρο:
H πενταμερής Διάσκεψη και η εξωτερική μας πολιτική
Η έναρξη της πενταμερούς Διάσκεψης της Γενεύης (27 ώς 29 Απριλίου) με στόχο τη διερεύνηση προθέσεων και δυνατοτήτων για την επίλυση του Κυπριακού θέτει και πάλι εμφατικά το ζήτημα του γιατί παραμένουμε μια από τις ελάχιστες, αν όχι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα, ή ευρύτερα το μόνο ευρωπαϊκό έθνος, με διαφορές συνοριακού χαρακτήρα με γείτονα χώρα, που κρατούν ανοικτό το ενδεχόμενο πολεμικής ρήξης.