Η συζήτηση αρχικά περιστράφηκε γύρω από την πνευματική πορεία του Βασίλη Παναγιωτόπουλου, από τη Μεσσήνη του μεσοπολέμου, στην οποία γεννήθηκε και πήγε σχολείο, στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών όταν έκανε τα πρώτα βήματά του, στο Παρίσι για το διδακτορικό του και, κατόπιν, την πρώτη επαγγελματική του εμπειρία εκεί.
Στη συνέχεια, ζητήθηκαν οι προσεγγίσεις του ιστορικού σε θέματα όπως τα χαρακτηριστικά της Επανάστασης του 1821, η ιδεολογία της, οι πόροι της, οι στόχοι της. Στην ερώτηση «Γιατί έγινε η ελληνική Επανάσταση;» απάντησε ότι θα προτιμούσε να ερωτηθεί «Πώς έγινε η ελληνική Επανάσταση;», επειδή σημασία έχει η ανασύσταση, όσο το δυνατόν, μιας πολύπλοκης συνθήκης που τελικά οδήγησε στην επαναστατική έκρηξη: συστατικά αυτής της πολυπλοκότητας, μεταξύ άλλων, ήταν η γλώσσα, κυρίαρχη στη Βαλκανική μέσω της Εκκλησίας που επίσης είχε σημαντικό ρόλο, η Φιλική Εταιρεία και οι συνωμοτικές κινήσεις και, βέβαια, η διασπορά.
Πώς αναπτύχθηκε ο ελληνικός εθνικισμός – εθνισμός. Ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος ανέφερε τη γνωστή φράση «έθνος είναι μία γλώσσα με στρατό», παρατηρώντας ότι όσοι μιλούσαν την ελληνική γλώσσα ναι μεν δεν είχαν στρατό να τους υποστηρίζει, είχαν όμως οργανωτική δομή. Και πρωτίστως την Εκκλησία. Η Εκκλησία, αντίθετα με τα σημερινά συναισθήματα γι’ αυτή, είναι. Μια σημαντική οργανωτική δομή. Ένας ελληνόφωνος θεσμός σε όλα τα Βαλκάνια, με καθοριστικό ρόλο για τους χώρους όπου υπήρχαν και δραστηριοποιούνταν ελληνικοί πληθυσμοί. Άλλη σημαντική δομή είναι το φορολογικό σύστημα, ενταγμένο βεβαίως στην οθωμανική διοίκηση, από το οποίο όμως επωφελείται η κοινότητα για να φτιάξει τη δική της παράλληλη οικονομική δομή. Όλα αυτά φτιάχνουν οργανωτικές δομές που είναι συντελεστές παραγωγής εθνικής συνείδησης.
Ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος έθιξε ακόμα ζητήματα όπως η ιδεολογία του νέου ελληνισμού και η Μεγάλη Ιδέα, ο αλυτρωτισμός ως κίνητρο διεύρυνσης της μικρής Ελλάδας, ο εθνορομαντισμός και η ηρωική ανάγνωση της γένεσης και της δημιουργίας του νέου ελληνικού κράτους, καθώς και τα χαρακτηριστικά των κοινωνιών του. Αναφέρθηκε επίσης στις δύο μεγάλες εμφύλιες διαιρέσεις τού εικοστού αιώνα, τον Εθνικό Διχασμό και τον Εμφύλιο, υποστηρίζοντας ότι όσο γρήγορα δημιουργούνται οι συνθήκες του εμφυλίου άλλο τόσο γρήγορα παραμερίζουν. Ωστόσο, αντιμετώπισε ως οιονεί εμφύλιο την κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, που προκλήθηκε από τη χρεοκοπία της χώρας και τα μνημόνια, και οδήγησε στην κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Η εντυπωσιακή παρουσία του ιστορικού και οι τοποθετήσεις του απέφεραν, στο τέλος της βραδιάς, ένα παρατεταμένο θερμό χειροκρότημα.
Η συζήτηση με τον Βασίλη Παναγιωτόπουλο, όπως και η συζήτηση με τον Απόστολο Δοξιάδη που έχει προηγηθεί, έχουν μαγνητοσκοπηθεί και σύντομα θα προβληθούν. Νεότερες πληροφορίες, προσεχώς.
