Βαγγέλης Κούμπουλης

Λευτέρης Καντζίνος, Από τον Όθωνα στον Χαρίλαο Τρικούπη. Παραλειπόμενα και μυστική διπλωματία στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, πρόλογος: Στέφανος Καβαλλιεράκης, Μεταίχμιο, Αθήνα 2024, 432 σελ.

Ο Λευτέρης Καντζίνος καταδύεται σε μια σχετικά αδιερεύνητη περίοδο της ελληνικής ιστορίας του 19ου αιώνα. Τα γεγονότα και η λύση τους (ή η μη λύση τους) επιτρέπουν στον αναγνώστη αναπόφευκτους συνειρμούς. Πόσο, πού και πώς η Ελλάδα έχει προχωρήσει από την εποχή του Βούλγαρη και του Κουμουνδούρου αλλά και σε ποιο βαθμό η πολιτική ζωή της χώρας, οι διεθνείς σχέσεις της, η κοινωνία συντηρούν παθογένειες. Ένα… διδακτικό βιβλίο που αποδεικνύει ότι η πεποίθηση πως «η Ιστορία διδάσκει» είναι πέρα για πέρα αναληθής.

Αχιλλέας Χεκίμογλου, Ατομική Εποχή. Πυρηνική ενέργεια, Αντιδραστήρες και ουράνιο στην Ελλάδα του 20ού αιώνα, Παπαδόπουλος, Αθήνα 2023, 304 σελ.

Τη μεταπολεμική περίοδο, η Ελλάδα προσπάθησε να αποκτήσει πρόσβαση στην πυρηνική ενέργεια. Δεν ήταν μια προσπάθεια ευθύγραμμη, αφού η κακοδαιμονία του κράτους συχνά αναστέλλει διάφορες δημιουργικές πρωτοβουλίες, αλλά εντέλει απέβη καρποφόρα. Το βιβλίο του Αχιλλέα Χεκίμογλου, Ατομική Εποχή, φωτίζει τον ελληνικό πυρετό της πυρηνικής ενέργειας, αποδίδοντας πρωτίστως φόρο τιμής στους σκαπανείς και στους ονειροπόλους που θέλουν την Ελλάδα μια χώρα προσανατολισμένη στην πρόοδο και στην καινοτομία.

Ελένη Κ. Σπηλιώτη, Εθνικός Διχασμός: Φιλοβασιλικοί εξόριστοι στη Σκόπελο, Νίκας, Αθήνα 2023, 312 σελ.

Την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, η Σκόπελος έγινε τόπος εξορίας για τα περισσότερα μέλη των φιλοβασιλικών κυβερνήσεων. Οι αντιβενιζελικοί Σπυρίδων Λάμπρος, Παναγής Τσαλδάρης, Ιωάννης Ράλλης, Ευγ. Ζαλοκώστας, Γ. Μπαλτατζής, Κ. Κουμουνδούρος, Νικ. Τριανταφυλλάκος, Σπ. Στάης, Γεώργιος Α. Βλάχος, Ίων Δραγούμης είναι μερικοί απ’ όσους εκτοπίστηκαν στο νησί των Σποράδων. Εκεί, ο Ράλλης παντρεύτηκε τη Ζαΐρα Θεοτόκη κι ο Τσαλδάρης ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε την κόρη του Λάμπρου, Λίνα – που αργότερα θα γινόταν η πρώτη ελληνίδα υπουργός.

Μαρία Σαμπατακάκη, ΑΣΠΡΟ’. Οι αγελαδοτρόφοι του Ασπρόπυργου. Αριστερά και Σχέδιο Μάρσαλ, Κέδρος, Αθήνα 2023, 80 σελ.

Η ΑΣΠΡΟ’ ήταν ένας συνεταιρισμός αγελαδοτρόφων με αξιοσημείωτο κύκλο εργασιών που έκλεισε το 1990. Γιατί όμως μπορεί σήμερα να ενδιαφέρει τον ιστορικό επιστήμονα και γενικότερα τον φιλίστορα η ιστορία της βιομηχανίας αυτής, ο συνεργατισμός ή ένα κομμάτι της τοπικής ιστορίας του Ασπροπύργου;  Οι απαντήσεις στο βιβλίο της Μαρίας Σαμπατακάκη, μια πρωτότυπη έρευνα με συχνά απροσδόκητα δεδομένα. Τεύχος 151

Πριν από μια εβδομάδα, δημοσιεύτηκε, χωρίς (πολλά) λόγια, μια φωτογραφία από την πρόσοψη της Βαλλιανείου Εθνικής Βιβλιοθήκης, στην οδό Πανεπιστημίου, στο κέντρο της Αθήνας. Μια φωτογραφία που δείχνει το ιστορικό κτίριο βανδαλισμένο από γκράφιτι: https://booksjournal.gr/gnomes/4769-xoris-logia

Η εικόνα που δημοσιεύεται σήμερα τραβήχτηκε στις 19 Μαρτίου, ώρα 14 και 14. Στο μεταξύ, δημοσιεύτηκε και ένα σχετικό άρθρο στα ΝΕΑ. Ουδείς συγκινήθηκε.

Τα γκράφιτι συνεχίζουν να δεσπόζουν. Το κτίριο του Χάνσεν και του Τσίλερ είναι παλιό, εμπίπτει δηλαδή στην κατηγορία των κτιρίων που διάφοροι μπορούν να λερώνουν με τα συνθήματά τους, ανενόχλητοι.

Δεν περίμενα τόση αδιαφορία από την Εθνική Βιβλιοθήκη. 

Βαλλιάνειος Εθνική Βιβλιοθήκη, ένα από τα κτίρια της Αθηναϊκής Τριλογίας, μεσημέρι της 12ης Μαρτίου 2024. Χωρίς λόγια.  

Ναπολέων (Napoleon). Έγχρωμο ιστορικό δράμα παραγωγής 2023, σε σκηνοθεσία Ridley Scott. Σενάριο: David Scarpa. Παίζουν: Joaquin Phoenix, Vanessa Kirby, Tahar Rahim, Rupert Everett. Παραγωγή: Apple Studios, Scott Free Productions. Διάρκεια: 157’

Μια ταινία που δεν καταφέρνει να εξηγήσει στους θεατές γιατί ο Ναπολέων ήταν Μέγας έχει αποτύχει – και δεν τη σώζουν ούτε οι σταρ ούτε ο τεράστιος προϋπολογισμός. Από εκεί και πέρα, βέβαια, ο Ρίντλεϊ Σκοτ, o σκηνοθέτης της, είχε χρόνο και άνεση να κάνει πάρα πολλά ιστορικά λάθη. [ΤΒJ]

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι πανίσχυρος. Και δικαιολογημένα. Δεν υπάρχει, ούτε φαίνεται στον ορίζοντα σοβαρή εναλλακτική κυβερνητική πρόταση απέναντί του. Τις τελευταίες μέρες απολαμβάνουμε σκηνές απείρου κάλλους στην Πλεύση Ελευθερίας, βλέπουμε τους Σπαρτιάτες να οδεύουν σούμπιτοι στον εισαγγελέα, παρατηρούμε τον Κασσελάκη να υπονομεύει κάθε παραδοχή για την πομπώδη Αριστερά, ενώ ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ επαναλαμβάνει ως μόνιμη επωδό «ναι, αλλά εμένα με παρακολουθούσανε» με τη γνωστή ντοπιολαλιά του, μετατρέποντας την πολιτική συνθετότητα σε μονοκαλλιέργεια.

Είχα 10 χρόνια να περάσω από την συγκεκριμένη περιοχή. 11 για την ακρίβεια, από τότε που το πρώτο μαγαζί του αδελφού ήταν επί της λεωφόρου Δημοκρατίας, απέναντι σχεδόν από το σταθμό του προαστιακού ΣΚΑ-Αχαρναί. Ήταν λοιπόν το 2012 όταν καθημερινά πηγαινοερχόμουν –συνήθως με τον προαστιακό, κάποτε με το αστικό λεωφορείο– από το Κέντρο στο Μενίδι και πάλι πίσω. Αυτό που είχα παρατηρήσει από τότε ήταν πως, συχνά, είτε από τα Κάτω Πατήσια, όταν επρόκειτο για λεωφορείο, είτε από αλλού, ο προαστιακός ή το αστικό λεωφορείο, γέμιζαν τοξικομανείς, οι οποίοι είχαν πάντα, τον ίδιο προορισμό με μένα: το σταθμό ΣΚΑ-Αχαρναί. Δεν ήταν δύσκολο να μάθω γιατί. Λίγο πιο πάνω από τη στάση υπήρχε στρατόπεδο και λίγο παραπάνω κατοικούσαν μέλη γνωστής κοινωνικής ομάδας, της ίδιας που τρέφει ιδιαίτερη αγάπη στο χαλκό, τα οποία, κινούμενα από φιλάνθρωπα προφανώς συναισθήματα, χορηγούσαν –με το αζημίωτο– στους τοξικομανείς τη δόση τους. Η διαδρομή παρέμενε ίδια, για τον περίπου ένα χρόνο που πηγαινοερχόμουν εγώ στην περιοχή, το νταραβέρι ίδιο, κι όλα καλά και ωραία.

Πέθανε στις 8 Σεπτεμβρίου 2023 ο γάλλος ιστορικός Ζακ Ζυλλιάρ (Jacques Julliard) σε ηλικία 90 ετών. Στοχαστής με μεγάλη εμβέλεια, δρώσα μορφή της πολιτικής ανάλυσης και της δράσης, πολυγραφότατος, γνώρισε από μέσα τη γαλλική Αριστερά στην ποικιλομορφία της, και την ανέταμε στο σημαντικό έργο του, Οι Αριστερές της Γαλλίας (στα ελληνικά, σε μετάφραση Χριστιάνας Σαμαρά, Πόλις, Αθήνα 2015). Ο ίδιος, τα τελευταία χρόνια, δήλωνε απογοητευμένος αριστερός: «Αισθάνομαι ότι ανήκω στην Αριστερά. Αλλά δεν αισθάνομαι πια να εκπροσωπούμαι απὀ αυτούς που μιλάνε στο όνομά της».