Κριτικές

Κερασένια Σ. Παπαλεξίου, Εισαγωγή στην Οντολογία των Προσωκρατικών, Ζήτρος, Θεσσαλονίκη  2015, 250 σελ.

«Ο ελληνικός λαός ήταν ιντελλεκτουέλ». Η φράση δεν προέρχεται από κάποιο editorial του περιοδικού Marie Claire, αλλά από την υπό κρίσιν μονογραφία (σ. 56). Το σχόλιο αυτό δεν πρέπει να εκληφθεί ως εξωτερική επίκριση· ανταποκρίνεται, αντίθετα, σε μια υπόρρητη φιλοδοξία της ίδιας της εργασίας, η οποία θα περιγραφεί στη συνέχεια.

László Krasznahorkai, Η μελαγχολία της αντίστασης, μετάφραση από τα γαλλικά και τα αγγλικά: Ιωάννα Αβραμίδου (πρωτότυπη γλώσσα: ουγγρικά), Πόλις, Αθήνα 2016, 401 σελ.

Μια μικρή ουγγρική πόλη στα παγωμένα Καρπάθια· μια διαρκώς επικείμενη και μηδέποτε κατονομαζόμενη καταστροφή· η άφιξη ενός τσίρκου, με κύρια εκθέματα ένα γιγαντόσωμο κήτος κι έναν άντρα με τρία μάτια· ο τρόμος των πολιτών· μερικά πρόσωπα, όχι πολλά, που ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο Βάλουσκα, καλοκάγαθος και αλλοπαρμένος, ένας σαλός σ’ έναν κόσμο όχι λιγότερο παραλοϊσμένο: αυτά είναι τα υλικά με τα οποία ο ούγγρος συγγραφέας φτιάχνει μια μεγαλόπνοη σύνθεση, ένα μετακαταστροφικό μυθιστόρημα, μια επική αφήγηση για την ανθρώπινη κατάσταση.

Μισέλ Φάις, Lady Cortisol. Νουβέλα, Πατάκη, Αθήνα 2016, σελ. 125

«Σας μιλώ με το χέρι στην καρδιά. Δεν αντέχω την καθημερινή ενημέρωση. Οι στρατιώτες πάντα θα σκοτώνουν και θα σκοτώνονται, οι πολιτικοί πάντα θα ψεύδονται και θα αδιαφορούν για τους πολίτες, οι τραπεζίτες θα χαμογελούν μόνο όταν νιώθουν τις τσέπες τους γεμάτες, οι καλλιτέχνες, σταθερά, θα μπερδεύουν την πραγματικότητα που έχουν στο κεφάλι τους με την πραγματικότητα που υπάρχει έξω από το κεφάλι τους. Πέφτω για ύπνο με την προσδοκία, όταν ξυπνήσω, να βρω τα πράγματα πιο σταθερά, πιο αρραγή, δεν θα ήθελα να πω έξω από τον χρόνο, κι ακόμη περισσότερο αιώνια». Ποια είναι η Lady Cortisol που θέλει να μη ζει το δύστηνο παρόν κι όμως, αποτελείται από θραύσματα μνήμης του παρελθόντος, από φαντασίες αλλά κι από το ίδιο το δύστηνο παρόν; Και τι σχέση έχει με το συγγραφέα της; [ΤΒJ]

Dana Machenzie, Το σύμπαν δίχως λέξεις. Η ιστορία των μαθηματικών μέσα από τις εξισώσεις, μετάφραση από τα αγγλικά: Θεοδώρα Φινοπούλου, Ροπή, Θεσσαλονίκη 2015, 225 σελ.

Όταν ήμουν παιδί με ενθουσίαζε να διαβάζω βιβλία που είχαν να κάνουν με τις μεγάλες γεωγραφικές ανακαλύψεις των θαλασσοπόρων που ξεκίνησαν τη σύγχρονη εποχή. Οι περιπέτειες μεγάλων εξερευνητών, όπως ο Κουκ και ο Μαγγελάνος, που έμπαιναν σε ένα καράβι, έφταναν μετά από πολλά βάσανα ώς εκεί που δεν είχε φτάσει ποτέ άνθρωπος και γνώριζαν νέους κόσμους ήταν κάτι που με συνέπαιρνε και διέγειρε τη φαντασία μου. Την ίδια ακριβώς αίσθηση νιώθω τώρα διαβάζοντας το βιβλίο του Ντάνα Μακένζι, Το σύμπαν δίχως λέξεις, που κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ροπή.

Les Mondes de Marcel Gotlib, Musée d’art et d’histoire du Judaïsme, Dargaud, 2014. Κατάλογος της ομότιτλης έκθεσης στο Musée d’art et d’histoire du Judaïsme στο Παρίσι (12/3-27/7/2014).

Ο Γκοτλίμπ, ένας από τους σπουδαιότερους γάλλους καλλιτέχνες των κόμικς, πέθανε στις 4 Δεκεμβρίου 2016 σε ηλικία 82 χρόνων. Με αφορμή τη δυσάρεστη αυτή ευκαιρία, αναδημοσιεύουμε ένα παλιότερο κείμενο που φιλοξενήθηκε στο τεύχος 43 του Books’ Journal, Μάιος 2014, ένα κείμενο που έπαιρνε αφορμή από μια μεγάλη αναδρομική έκθεση προς τιμήν του Μαρσέλ Γκοτλίμπ, που παρουσίαζε το σύνολο της καριέρας ενός μεγάλου χιουμορίστα αυστηρών αρχών που είχε πάρα πολύ σοβαρούς λόγους να μην έχει ούτε ιερό, ούτε όσιο.

Saul Bellow, Οι περιπέτειες του Ώγκι Μαρτς, μετάφραση από τα αγγλικά: Μιχάλης Μακρόπουλος, Καστανιώτη, Αθήνα 2015, 864 σελ. 

Κυκλοφορούν επιτέλους στα ελληνικά Οι περιπέτειες του Ώγκι Μαρτς του Σολ Μπέλοου[1], ένα βιβλίο πλημμυρισμένο από υγεία, ευθυμία, ευρωστία, ηθικό σθένος, αντοχή και όρεξη για ζωή. Ένα βιβλίο στο οποίο, για πρώτη φορά στην αμερικανική λογοτεχνία, ένας μετανάστης δεύτερης γενιάς σκέφτεται και ενεργεί σαν πιονέρος, ενσαρκώνοντας, πιο γνήσια ίσως και από τους γηγενείς, το αμερικανικό όνειρο. Αναδημοσίευση από το τεύχος 63.

Κώστας Σημίτης, Δρόμοι ζωής, Πόλις, Αθήνα 2015, 649 σελ. 

Από τα Πατήσια στο Κολωνάκι, από μια στερημένη παιδική ηλικία προσανατολισμένη στη γνώση στην πρωθυπουργία της Ελλάδας και στην καθοριστική συμβολή στην ευρωπαϊκή πορεία της. Το νέο αυτοβιογραφικό βιβλίο του Κώστα Σημίτη, αφηγηματικά γοητευτικό και πολιτικά ειλικρινές, δίνει ανάγλυφη τη φυσιογνωμία ενός ιδεολόγου πολιτικού ο οποίος αρνήθηκε το σύστημα στο οποίο η κοινωνική ειρήνη εξασφαλίζεται με κρατικές παροχές κι η εξουσία των κομμάτων οφείλεται στην εκ μέρους τους παροχή προστασίας και χρημάτων. Πέτυχε πολλά, αλλά η δυσμενής πορεία της χώρας απαιτεί έναν αναστοχασμό. Τι έχει μείνει, άραγε, από το εκσυγχρονιστικό εγχείρημα του Σημίτη; Και γιατί κέρδισαν ο λαϊκισμός και το πελατειακό κράτος, εις βάρος της κοινωνίας; [ΤΒJ]

Orhan Pamuk, Κάτι παράξενο στο νου μου, μετάφραση από τα τουρκικά: Στέλλα Βρεττού, Ωκεανίδα, Αθήνα 2015, 724 σελ.

Λέγεται Μεβλούτ, αλλά θα μπορούσε να έχει ένα οποιοδήποτε όνομα. Κανείς δεν θα το θυμόταν αν δεν το είχε χρησιμοποιήσει για να ονομάσει τον κεντρικό ήρωά του, έναν ασήμαντο άνθρωπο που πουλάει μποζά, κάτι σαν σαλέπι, στους δρόμους της Κωνσταντινούπολης. Ο Ορχάν Παμούκ επιστρέφει με την ιστορία της ασήμαντης ζωής ενός ασήμαντου ανθρώπου στην Κωνσταντινούπολη, χωνευτήρι πολιτισμών (αλλά και στην αιχμή της σύγκρουσης των πολιτισμών της Ανατολής και της Δύσης). Μαγεία ή ρεαλισμός; [ΤΒJ]

Barbara Cassin, Η νοσταλγία. Πότε λοιπόν είναι κανείς σπίτι του;, μετάφραση από τα γαλλικά:Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου, Μελάνι, Αθήνα 2015, 141 σελ.

Από το πολύ πυκνό, γοητευτικό και υπέροχα μεταφρασμένο βιβλίο της Μπαρμπαρά Κασσέν επιλέγω να σταθώ στη σχέση της νοσταλγίας με την πατρίδα. Η ίδια ευθύς εξ αρχής προειδοποιεί για το δισυπόστατο αυτής της σχέσης – την καλή και την κακή της λειτουργία. Από το home sweet home στο Ναζιστικό Heimat. Και αναρωτιέται αν η σχέση μεταξύ νοσταλγίας και πάτριου εδάφους ή πατριωτισμού μπορεί να «μετατραπεί σε μια εντελώς διαφορετική περιπέτεια που θα μας οδηγήσει σε μια θεώρηση του κόσμου απαλλαγμένης από κάθε ανήκειν» (σελ. 34).

Νίκος K. Αλιβιζάτος, Πραγματιστές, δημαγωγοί και ονειροπόλοι. Πολιτικοί, διανοούμενοι και η πρόκληση της εξουσίας, Πόλις, Αθήνα 2015, 574 σελ.

Από τον Ιωάννη Καποδίστρια στον Αλέξη Τσίπρα και από τον Ν.Ν. Σαρίπολο στην Άννα Φραγκουδάκη, ο Αλιβιζάτος φιλοτεχνεί μια πρωτότυπη στη σύλληψή της ιμπρεσιονιστική προσωπογραφία των θεσμών του νεοελληνικού κράτους στον καμβά ενός τριγώνου. Στην κορυφή του βρίσκεται η εξουσία και στις δύο γωνίες του οι πολιτικοί και οι διανοούμενοι. Ο συγγραφέας ξαναδιαβάζει την ιστορία μέσα από τα πρόσωπα που ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη σχέση με το Σύνταγμα, το δίκαιο και τους θεσμούς.